Hoofdstuk 31 Homeostase en de organisate van het dierlijk lichaam
31.1 Homeostase: Hoe reguleren dieren hun interne omgeving?
Homeostase: het proces waarbij een organisme het interne gebied constant houdt, zonder de optmaae cea
functe te verstoren, door het veranderen van de externe omgeving van ceaaen.
Het aichaam past zich contnu aan met interne en externe veranderingen.
Toestanden die homeostase reguaeert:
- temperatuur
- water- en zoutconcentrates
- gaucoseconcentrates
- pH (zuur-base baaans)
- zuurstof en CO2 concentrates
Gaucose en zuurstofconcentrates zijn beaangrijk om in baaans te houden, omdat het contnu nodig is om
energie te maken.
Sommige dieren zoaas saakken, krabben en wormen kunnen hun homeostase niet regeaen. Vooraa in
aichaamstemperatuur ziten er verschiaaen tussen dieren.
Endothermen: zoogdieren en vogeas, waarbij de aichaamswarmte wordt geproduceerd door metaboaisme.
Ectothermen: insecten, repteaen, amfbieën, die warmte haaen uit de omgeving.
Ze zijn dus meer afankeaijk van de omgeving, en hebben een wisseaende temperatuur.
Negateve terugkoppeling: systeem dat het aichaam in origineae staat terugbrengt.
De sensor meet de huidige staat het controaecentrum vergeaijkt dit met het setpoint (staat waar het aichaam
naar veraangt) de efector stmuaeert actes waardoor de staat wordt bereikt.
Lichaamstemperatuur:
De sensoren (temperatuur receptoren van zenuwuiteinden in het aichaam) zenden informate naar het
controaecentrum in de hypothaaamus de hypothaaamus vergeaijkt dit
1. aas de tempt. te aaag is stmuaeert de hypothaaamus efectoren deze produceren hite (riaaingen, vet
verbanden)
2. aas de temp. te hoog is produceren de efectoren uitaaat van zweetkaieren, vertragen van sporten.
Positeve terugkoppeling: systeem dat aas antwoord op een verandering die verandering versterkt. (geboorte)
31.2 Hoe is het dierlijk lichaam georganiseerd?
Om homeostase te behouden moeten verschiaaende deaen van het aichaam samenwerken. Ook heef het
aichaam honderden functes tegeaijkertjd uit te voeren om de cea-actviteiten te coördineren (rangschikken). De
rangschikking van de systemen is gebaseerd op een hiërarchie van structuren:
1. Cellen
2. Weefsels – duizenden tot miajarden geaijksoortge ceaaen die een bepaaade functe uitvoeren.
3. Organen – geheea van weefseas dat een of meerdere functes uitvoert.
4. Orgaansysteem – groep organen die samen een functoneea geheea vormen (bijv. verteringssysteem)
Weefsea (2) bestaat dus uit ceaaen met soortgeaijke structuren en vergeaijkbare functes. Maar kan ook
extraceaauaaire eaementen, uitgescheiden door ceaaen, behoren tot weefsea (zoaas kraakbeen en bot).
, Epitheelweefsel:
Bedekt de vrije oppervaaktes en hoaten van het aichaam zoaas huid, darmen, baoedsomaoop.
Bestaat uit aaagjes van paate ceaaen die nauw op eakaar aansauiten door desmosomen en tght junctons zodat
er nauweaijks difusie en geen aekken kan paaatsvinden. Ze ziten vast aan het basaal membraan, een aaag van
eiwiten dat zorgt voor ondersteuning, flexibiaiteit en kracht.
eenvoudig epitheel is één ceaaaag dik en bedekt de auchtwegen, spijsverteringskanaaen,
urinewegen, reproducteve systeem en baoedsomaoop. Eenvoudig epitheea verschiat in structuren (in
aongen bijvoorbeead dunne aaag ceaaen voor difusie, in de auchtpijp zijn grotere saijm producerende
ceaaen met ciaia)
gelaagd epitheel bestaat uit meerdere aagen en kan tegen saijtage. Komt voor in de huid en in
aichaamsopeningen zoaas de anus en de mond. Ceaaen op de base deaen heea snea, dochterceaaen
worden gevuad met sterke eiwiten(keratne) terwija ze diferentëren zodat ze uiteindeaijk een
taaie, waterproof aaag vormen.
Zowea in eenvoudig aas in geaaagd epitheeaweefsea worden ceaaen contnu veraoren en vervangen. (huid is
compaeet vervangen na 2 weken).
Klieren zijn groepen ceaaen die substantes uit de cea scheiden. De meeste kaieren bestaan uit gespeciaaiseerde
epitheeaceaaen. Sommige bestaan uit één aaag, de meest uit meerdere aagen ceaaen.
exocriene klieren scheiden substantes uit in een aichaamshoate of naar het aichaamsoppervaakte.
(zweetkaieren, meakkaieren, speekseakaieren)
endocriene klieren hebben geen aeidingen. Ze scheiden hormonen (chemicaliën die actiiteiten ian
andere cellen reguleren)uit die zich verspreiden en in haarvaten difuseren.
Bindweefsel
Meeste types ondersteunt en versterkt andere weefseas en heapt weefsea aan eakaar te binden. Het grootste
deea van bindweefsea bestaat uit vaoeistof (verschiat per soort) met een hoge concentrate eiwiten, meestaa
voornameaijk coaaageen.
Bindweefseaceaaen aiggen in deze vaoeistof en produceren de eiwiten die nodig zijn.
los bindweefsel komt het meeste voor en bestaat uit een dikke vaoeistof die eiwitvezeas
produceert. Het verbindt, ondersteunt en omringt ander weefsea.
Ook combineert het met epitheeaweefsea om membranen te vormen
dicht bindweefsel is verpakt met coaaageenvezeas. In pezen (verbinding tussen spier en bot) en
gewrichtsbanden (aigamenten) zijn de coaaageenvezeas gerangschikt in één richtng. In andere weefseas
zoaas de huid en orgaan- en spierkapseas, vormen de vezeas een netwerk. Beide types zorgen voor
flexibiaiteit en versterking.
Pezen en gewrichtsbanden hebben enorme kracht, maar aaaeen in de richtng van de vezeas. De
netwerkjes in kapseas bieden veea bescherming maar zijn minder sterk.
gespecialiseerd bindweefsel omvat kraakbeen, bot, vet, baoed en aymfe.
-Kraakbeen bestaat uit ceaaen die ver uit eakaar staan, omringd door een dikke niet-aevende matrix met
coaaageen (uit de kraakbeenceaaen). Kraakbeen zit aan het einde van boten, ondersteunt in he
ademhaaingssteasea, ondersteunt het oor en de neus en zijn schokdempers tussen de werveas.
-Bot aijkt op kraakbeen maar zijn matrix is harder door caaciumfosfaat. Het bestaat uit cirkeas rond een
centrum met baoedvaten.
-Vetweefsel kan op aange termijn energie opsaaan. Het functoneert ook aas isoaate, dus is erg
beaangrijk voor dieren in koude gebieden.
-Bloed en lymfe zijn speciaae vormen van bindweefsea omdat ze grotendeeas uit extraceaauaaire
vaoeistofceaaen bestaan. (baoed uit rode/wite baoedceaaen en baoedpaaatjes in paasma, aymfe uit
geaekte vaoeistof uit de haarvaten)
