Medische aansprakelijkheid: uitwerkingen onderwijsgroepen
Academisch jaar 2017-2018
Blokperiode 3.5
Onderwijsgroep 1: Medische fouten en aansprakelijkheid
Taak 1: fout gegaan, fout gedaan?
Met welke fouten je van doen hebt is belangrijk, nu er verschillende rechtsgevolgen aan zijn verbonden. Welke
soorten fouten kunnen zich in de praktijk voordoen omtrent de geneeskundige behandelingsovereenkomst?
Dossierfouten: artsen moeten een dossier bijhouden van hun patiënten. Dit is geregeld in artikel 7:454
BW.
Informatiefouten: geregeld in artikel 7:448 BW.
Apparaatsfouten: gebrekkige apparatuur.
Gebrekkige geneesmiddelen;
Medicatiefouten: de patiënt krijgt de verkeerde of onjuiste dosering medicatie toegediend waardoor er
onnodige bijwerkingen of complicaties kunnen optreden.
Medisch/technische fouten: verkeerde diagnose, verkeerd handelen, bloedvaten raken tijdens een
operatie en dergelijke. Fouten die artsen maken tijdens de behandeling.
Systeemfouten: communicatie, planning, organisatie.
Hiërarchische indeling van een zorginstelling:
1) Raad van toezicht;
2) Raad van bestuur;
3) Cliëntenraad;
4) Zorgverleners.
Complicatie Een onbedoelde en ongewenste uitkomst tijdens of volgend op het (niet)
handelen van een hulpverlener, die voor de gezondheid van de patiënt zodanig
nadelig is dat aanpassing van het medisch (be-)handelen noodzakelijk is dan wel
dat er sprake is van (onherstelbare) schade. Een complicatie kan het gevolg zijn
van een onverwachte reactie van de patiënt, een bewust genomen risico
(calculated risk) of van een incident tijdens het zorgproces. De ‘ondergrens’ van
een complicatie is het aanpassen van het handelen.
Calamiteit Een niet-beoogde of onverwachte gebeurtenis in de gezondheidszorg, die tot de
dood of een ernstig schadelijk gevolg voor een patiënt heeft geleid, optredende
bij een (para)medische, verpleegkundige of verzorgende handeling of bij de
toepassing van een product of apparaat in de gezondheidszorg dan wel
voortkomend uit een manco in een voorziening of een kwaliteitsafwijking van een
product of apparaat dat toepassing vindt in de gezondheidszorg. Zwaardere vorm
van een incident. In de Wkkgz staat de definitie.
Fout Het niet uitvoeren van een geplande actie (fout in de uitvoering) of het toepassen
van een verkeerd plan om het doel te bereiken (fout in de planning). In
tegenstelling tot het begrip procesafwijking zit in het begrip fout een oordeel
besloten. Het oordeel is, dat het niet zo gegaan is als had gemoeten. Een fout is
per definitie vermijdbaar, soms ook verwijtbaar. Achteraf kan men bij een
procesafwijking tot het oordeel komen dat er sprake is van een fout. Het is ook
mogelijk dat er sprake is van een beredeneerde afwijking.
Incident Op pagina 262 (Wkkgz aanvoeringsbesluit) van de bundel staat de definitie van
‘incident’. Niet beoogde of onverwachte gebeurtenis die betrekking heeft op de
kwaliteit van zorg en heeft geleid of had kunnen leiden of zou kunnen leiden tot
schade bij de patiënt.
1
, Medische aansprakelijkheid
Artikel 9 en10 Wkkgz: incidenten en calamiteiten moet je intern in de zorginstellingen worden gemeld. Als sprake
is van een incident met merkbare gevolgen voor de patiënt dan zegt artikel 10 dat je dat moet melden aan de
patiënt. Kwaliteitsdoel. Je zult daarnaast ook informatie moeten vastleggen in het dossier van de patiënt: aard en
toedracht, wie er bij betrokken was en het tijdstip. Voor calamiteiten geldt er nog iets extra’s, zie hiervoor artikel
11: melding doen bij de inspectie van de gezondheidszorg (externe meldingsplicht).
Wat zijn dan de precieze rechtsgevolgen?
1) Leren van in de toekomst;
2) Melden aan patiënt;
3) Verzwaarde dossierplicht;
4) Extra bij calamiteiten: externe meldingsplicht bij de inspectie van de gezondheidszorg.
Bij een complicatie denken we in het algemeen aan iets wat niet goed is verlopen, maar wat niet oplevert iets wat
ook een tekortkoming of onrechtmatige daad oplevert. De schade is een onbedoeld of ongewenst gevolg van de
zorg. De zorg is goed gedaan, maar heeft een onbedoelde of ongewenste uitkomst. Er zit dus niet meteen tevens
verwijtbaarheid aan vast, wat je wel doet bij een tekortkoming of een onrechtmatige daad. Het levert juridisch
gezien dus géén fout op. Het is meer iets wat natuurlijker wijze aan de orde kan komen bijvoorbeeld tijdens een
behandeling. Er moet een onderscheid worden gemaakt tussen verwijtbaarheid/vermijdbaarheid, de complicatie
moet daarvan onderscheiden worden. Calamiteiten vallen onder de noemer incidenten in het kader van de
Wkkgz, maar calamiteiten moeten daarvan dus worden onderscheiden. Bij een calamiteit is er wel degelijk is
misgegaan, met ernstige gevolgen schade of de dood van de patiënt tot gevolg. Het is een onbedoelde en of
onverwachte uitkomst van zorgverlening. Het zorgproces is niet verlopen zoals het vooraf gepland was.
Redenen waarom het juridisch gezien van belang is om in een bepaald concreet geval te weten met welk type of
soort fout men van doen heeft:
1) De hoogte van de schade: in hoeverre is er blijvend letsel en in hoeverre heeft de patiënt daardoor
onnodige en wellicht blijvende (on)kosten;
2) Voorkoming in de toekomst: indien er een fout is gemaakt die nogmaals gemaakt zou kunnen worden,
dan is het van belang deze fout zodanig te corrigeren zodat deze in de toekomst niet nogmaals voorkomt.
2
, Medische aansprakelijkheid
Taak 2: aandacht voor aansprakelijkheid
Wat is juridische aansprakelijkheid? Geregeld in afdeling 7.7.5. BW. De toetssteen bij medische aansprakelijkheid
is niet of er een fout is gemaakt, maar of de arts de zorg van een redelijk bekwaam en redelijk handelend
vakgenoot in dezelfde omstandigheden heeft betracht. Wat is het verschil tussen aansprakelijkheid en
verantwoordelijkheid? Je kunt een verantwoordelijkheid krijgen toebedeeld vanuit de wet, bijvoorbeeld de
werkgever die een veilige werkomgeving moet creëren voor zijn werknemers. Verantwoordelijk zijn voor iets
impliceert dus een doen of nalaten en aansprakelijkheid impliceert aangesproken kunnen worden om
schadevergoeding te betalen.
Waar bevinden wij ons in dit blok?
1) Onrechtmatige daad (6:162 e.v. BW);
2) Tekortkoming in de nakoming/wanprestatie (6:74 e.v. BW);
3) Functionele of kwalitatieve aansprakelijkheid (artikel 6:170 BW).
Tekortkoming van artikel 6:74 BW:
De tekortkoming is voor wat betreft de geneeskundige behandelingsovereenkomst te vinden in artikel 7:453 BW:
goed hulpverlenerschap de centrale vorm. Of er een tekortkoming in de nakoming van de geneeskundige
behandelingsovereenkomst is, moet dus worden getoetst aan artikel 7:453 BW. Maar, ook bijvoorbeeld aan
artikel 7:448 en 454 BW.
Aansprakelijkheid binnen titel 7.7.5 BW conclusie: wanneer is er sprake van een fout? Kijken naar artikel 6:74 BW
en daarvan uit de definitie zoeken in artikel 7:453, 454 of 448 BW. Is daar sprake van? In boek 7 zijn enkel de
uitzonderingen genoemd in artikel 462 en 463. Voor wat betreft de ‘gewone’ aansprakelijkheid zal er dus moeten
worden gekeken in boek 6. Je hebt dus beide boeken nodig voor een volledige conclusie.
Welke functies heeft het aansprakelijkheidsrecht?
Compensatiefunctie: bijvoorbeeld smartengeld.
Preventie: voorkomen dat fouten in de toekomst nog eens worden gemaakt.
Wat is contractuele aansprakelijkheid? Contractuele aansprakelijkheid vloeit voort uit het niet nakomen van een
overeenkomst. Als er een contract is opgesteld zijn beide partijen verplicht om de gemaakte afspraken na te
komen. Als hier niet aan wordt voldaan, is er sprake van een ‘wanprestatie’ en moet er een vergoeding komen
voor de gemaakte schade. Overmacht is een uitzondering op de regel.
Wat is buitencontractuele aansprakelijkheid? Vloeit voort uit de wet (de onrechtmatige daad). Deze kan ingedeeld
worden in: aansprakelijk zijn voor je eigen gedragingen, die van anderen en aansprakelijkheid voor zaken.
Hulpverlener is degene die de contractuele partij is van de patiënt.
Bij een arts-in-situatie werken de specialisten in een dienstverband. De patiënt heeft hier maar één
behandelingsovereenkomst, namelijk met het ziekenhuis. De hulpverlener is in dat geval dus ook het ziekenhuis.
Die bevat zowel de geneeskundige behandeling als de bijbehorende zorg. Twee categorieën:
verplegen/verzorgen (aanpalende handelingen zoals bedoeld in 446 lid 3 BW) en de geneeskundige
behandelingsovereenkomst zelf. De specialist is in dit verband degene die de behandeling voor het ziekenhuis
uitvoert als ware een hulppersoon (artikel 6:76 BW jo. artikel 6:74 BW). Indien deze specialist een fout maakt,
dan is het ziekenhuis daarvoor aansprakelijk. Zij zijn namelijk op grond van artikel 6:170 BW in dienst van het
ziekenhuis, dat is de kwalitatieve aansprakelijkheid. De specialisten zelf kun je aanspreken op grond van artikel
6:162 BW. Samenvattend:
1) Artikel 6:74 BW jo. artikel 6:76 BW: ziekenhuis aansprakelijk op grond van een hulppersoon.
2) Artikel 6:162 BW: specialisten aansprakelijk op grond van onrechtmatige daad.
3) Artikel 6:170 BW: ziekenhuis aansprakelijk op grond van een werkgevers-werknemersrelatie.
Bij een arts-out-situatie werden de specialisten op basis van een toelatingsovereenkomst. Er zijn hier twee
soorten overeenkomsten. Voor de geneeskundige behandeling contracteert de patiënt de specialist. Maar voor de
daarmee samenhangende zorg dient hij het ziekenhuis te contracteren. Indien er een fout wordt gemaakt, dan
moet de patiënt in beginsel de specialist aanspreken. Om de patiënt tegemoet te komen heeft de wetgever echter
bepaald dat naast de specialist ook het ziekenhuis aansprakelijk is.
Specialist zelf aansprakelijk stellen: eerst volgens artikel 6:74 BW jo. titel 7.7.5 BW en optioneel
eventueel via artikel 6:162 BW.
Wetgever heeft het makkelijk gemaakt voor de patiënt in artikel 7:462 BW: het ziekenhuis is
medeaansprakelijk voor de arts-out-specialisten. Er is dan sprake van contractuele aansprakelijkheid.
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper dena15. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,14. Je zit daarna nergens aan vast.