Hoofdstuk 1: Van traditioneel naar modern
1.1 Rationalisering
Rationalisering = het proces van het ordenen en systematiseren van de werkelijkheid met de
bedoeling haar voorspelbaar en beheersbaar te maken en van het doelgericht inzetten van middelen
om zo efficiënt en effectief mogelijke resultaten te bereiken.
Premoderne tijd (tot 1700):
● godsdienstige tradities
● gewoontes
● generatie op generatie overgedragen
Moderne tijd (1700-nu):
● tot 1789: theocentrisch wereldbeeld (God staat centraal)
● 1850-1900: antropocentrisch wereldbeeld (mens staat centraal)
● Verlichting / Eeuw van de Rede → ratio (verstand) staat centraal
Rationalisering:
● modernisering
● technisch verstandig en wetenschappelijk denken
● sociale processen efficiënt en effectief
● verhouding tussen doelen en middelen
4 terreinen van rationalisering:
1. economie
a. boekhouding en investering leidde tot groei
b. streven naar rentabiliteit, niet winst
c. arbeidsprocessen gedifferentieerd voor snellere productie
d. overgang traditionele economie naar kapitalistische economie
2. wetenschap
a. natuurwetenschappen groter
b. logische afleidingen en experimentele bewijsvoering belangrijk
c. wetenschappelijke instituten bedrijfsmatig geleid (dus bedrijven voor wetenschap)
3. kunst
a. technieken geavanceerder
b. kunst nu een baan
c. perspectivistisch tekenen
d. schilderen afspiegeling van de werkelijkheid
e. muziek vastgelegd in noten
4. politiek en bestuur
a. bureaucratisering → protocollen en regels vastgelegd
b. legaliteitsbeginsel
c. gelijke gevallen gelijke behandeling
d. affectieve bindingen en emoties geen rol
e. gunsten en relaties geen rol
, → Moderne wereld ‘entzaubert’ (onttoverd). Mensen gingen nu uit van techniek en wetenschap in
plaats van het goddelijke. Als je gelooft dat alles berekenbaar en voorspelbaar is, is er geen plaats
meer voor ‘magie’.
→ differentiatie zorgt voor vervreemding en zelfvervreemding (arbeiders vervreemd van het product
dat ze maken, maar ook van zichzelf) → conflict-paradigma
1.2 Paradigma’s en rationalisering
Functionalisme-paradigma:
● Specialisering en arbeidsdeling is belangrijke functiedifferentiatie
● Arbeidsdeling: mechanische solidariteit (gelijke taken) of organische solidariteit
(saamhorigheid door onderlinge afhankelijkheid)
● Nadruk op berekenbaarheid betekent dat de waarde van iedere eenheid (en het
functioneren) meetbaar wordt
Conflict-paradigma:
● Nadruk op ontstaan ongelijke verhoudingen door rationalisering
● Welvaart niet gelijk verdeeld
● Vervreemding en zelfvervreemding (isolement, geen zeggenschap, machteloos)
Rationele actor-paradigma:
● Actoren beheersen het proces, zo eigen doelen bereiken
● Doelrationele karakter van handelen zorgt voor het ordenen en systematiseren van het leven
● Levensplan → gedrag → onderhouden relaties
Geen sociaalconstructivisme-paradigma, want die is niet rationeel.
1.3 Individualisering
Individualisering = het proces waarbij individuen in toenemende mate hun zelfstandigheid op
verschillende gebieden kunnen vergroten:
● minder (afhankelijkheid) dan vroeger (gezin, sociale klasse, kerk, arbeid, huwelijk)
● sociale structuren verdwijnen
● positie ‘veroveren’
● individu als sociale eenheid
Toevoeging: Jongeren moeten zelfstandig zijn en kunnen minder terugvallen op voorschriften (heel
veel mogelijkheden geeft soms onzekerheid)
Positief:
● toename individuele vrijheid
● vrijheid om eigen weg te gaan
● onbeperkt van het leven genieten
● los van herkomst
Negatief:
● vermindering van integratie
● toenemend egoïsme
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper noorwijker. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.