Internationaal en Europees belastingrecht 2
De belastingverdragen zijn de hoofdonderwerpen, een verdrag is één van de instrumenten ter
voorkoming van dubbele belasting en belastingontgaan. Het gaat hierbij om de verdeling van
heffingsbevoegdheden. Een belastingverdrag is een bilaterale/tweezijdige regeling, want die geld voor
twee landen. In een belastingverdrag wordt veel geregeld, ook onderling overleg en de uitleg van
termen. Mogelijk is er ook een multilateraal verdrag, een verdrag tussen meerdere landen.
We hebben ook nog het Besluit ter voorkoming van dubbele belasting, maar dit is een eenzijdige
regeling. Waarbij Nederland afstand doet van het heffingsrecht.
Belangrijk is ook de rol van het OECD/UN-Modelverdrag en het bijbehorend commentaar. Deze
Modelverdagen worden toegepast op het moment dat er geen bilateraal belastingverdrag aanwezig is.
Het UN-Modelverdrag verschilt op een paar punten van het OECD-Modelverdrag en is wat gunstiger
voor ontwikkelingslanden. De OECD bestaat namelijk alleen uit 37 rijke landen, de UN (Verenigde
Naties) uit veel meer landen incl. ontwikkelingslanden. Een verdrag dat wordt gesloten met een
ontwikkelingslanden wordt dan gebaseerd op het UN-Model (Verdrag NL-Colombia).
De Notitie Fiscaal Verdragsbeleid (NFV) wordt ook besproken. De meest recente versie is uit 2020,
maar de versies daarvoor zijn ook van belang. De NFV geeft inzicht in wat de staatssecretaris vindt
wat zijn verdragsbeleid is, de context van de sluiting van belastingverdragen. Dit is belangrijk voor de
uitleg van belastingverdragen en is vergelijkbaar met Kamerstukken.
Hierboven beschreven is het internationaal belastingrecht. Het Europees belastingrecht beïnvloedt
zowel het nationaal belastingrecht als de belastingverdragen, dit mag niet in strijd zijn met het EU-
recht. In dat geval gaat het EU-recht voor. Daarnaast is niet alles te regelen via het belastingrecht, een
andere functie van het EU-recht is dan ook het oplossen van timingsverschillen. Zoals bij de
Fusierichtlijn.
EU-regels vullen belastingverdragen aan; er is interactie tussen de EU-rechtsregels en
verdragsregels. Verdragsregels zijn een voorbeeld voor EU-regels en omgekeerd. Het HvJ EU betrekt
beginselen internationaal belastingrecht in zijn rechtspraak.
Belastingverdragen bevatten soms wel bepalingen die strijdig zijn met EU-regelgeving.
EU en OECD werken samen op het gebied van ontwikkeling van regelgeving. De EU heeft toegezegd
alle BEPS-voorstellen (soft law) om te zetten in hard law (implementeren) ATAD 1 en 2, ATAD 3.
EU-Anti-tax avoidance package 28 januari 2016 bevat Aanbeveling (Recommendation) m.b.t. belastingverdragen: toevoeging
GAAR en aanpassing v.i.-begrip. EU-Richtlijn 2022/2523 minimumwinstbelasting
Internationale governanceontwikkelingen: BEPS, Pillar 1 (minimum winstbelasting 15%) en Pillar 2,
Carbon Tax (CO2-belasting), UN Framework for International Tax Cooperation (23-11-2023)
Vier internationale governance organisaties: OECD, Verenigde Naties, Wereldbank en IMF.
Wijze van leren IEBR 2
Focus op bilaterale verdragen: met België, China, Colombia, Duitsland, Japan, VK en VS.
o Vier dimensionaal denken
Nationaal recht land A + Nationaal recht land B (+ soms land C: v.i.)
Soms perkt EU-recht het nationaal recht in (verdragsvrijheden, Moeder-dochterrichtlijn,
Interest-Royaltyrichtlijn, Fusierichtlijn, Arbitrageverdrag, Arbitragerichtlijn, anti-
belastingontgaansrichtlijn, GAAR, ATAD) en breidt uit (Wederzijdse bijstand bij inlichtingen en
invordering)
o Belastingverdrag en soms multilateraal instrument (MLI)
o Bvdb
Het EU-recht perkt in (verdragsvrijheden)
Redenen ontstaan internationaal belastingrecht
Aangrijpingspunten belastingheffing
Productie (digital tax/advertentiebelasting?) Belastingverdragen! Ziet op inkomen!
Aanhouden van vermogen (sparen, beleggen, onroerende zaken)
Overlijden, schenken of op andere manier afstand doen van vermogen
Consumptie (digital tax/advertentiebelasting?)
1
, Verschillende heffingsbeginselen, voor inkomen en aanhouden en afstand doen van vermogen
o Woonplaatsbeginsel
o Nationaliteitsbeginsel
o Bronbeginsel (source)
o Oorsprongbeginsel (economic allegiance, source)
OECD 2015: Pay the tax where you add the value
Dubbele belasting en belastingontgaan voorkomen
Eenzijdig, maar beter via verdragen
League of Nations Modelverdragen 1928, 1943, 1946 (Volkenbond, voorloper OECD/VN)
OECD Modelverdragen: 1963, 1977, 1992, 2005, 2006, 2010, 2014, 2017
VN-Modelverdragen 1980, 2011, 2017
US-Modelverdrag
ATAF-Modelverdrag (EU van Afrika: African Tax Administration Forum)
Nederlands Standaardverdrag 1987 - 2010
Inkomen (en vermogen):
Box III-discussie, eigenlijk zijn zo de verdragen niet meer van toepassing op box 3. Aangezien
het nu echt een vermogensbelasting betreft!
Successie:
Beperkt aantal verdragen
OECD Modelverdrag
Bij BTW en carbon tax ook dubbele belasting
Verschil in regelgeving, verschil in interpretatie, gebrek aan bewijs voor teruggave
Geen internationale regelgeving
EU-BTW-richtlijn
Carbon Border Adjustment Mechanism
Multilateral Carbon Tax Treaty initiatief
Allocatieregels belastingverdragen
Inkomen en vermogen
Subject: Tiebreakers (Art. 4 OECD-Modelverdrag)
Object (allocatiebepalingen en art. 23 A en B OECD-Modelverdrag):
Toewijzingsregel: Shall be taxable only
Afbakeningsregel: Shall be taxable only, unless/May be taxed vrijstelling
Verdelingsregel: May be taxed, but may also be taxed credit
Belastingverdragen naar het inkomen (en vermogen) conform OECD 2017/UN 2017 bevatten:
Art. 1: Bepalingen inzake verdragsgerechtigdheid: wie heeft toegang tot verdrag? Pas op: kan verder
op in verdrag worden ingeperkt door antiontgaansbepalingen
Art. 2: Bepalingen inzake reikwijdte verdrag: op welke belastingen heeft verdrag betrekking
Art. 3: Definitiebepalingen Pas op: ook in allocatieartikelen komen definities voor bijv. dividend
Art. 4 – 21: Allocatiebepalingen inkomen
Art. 22: Allocatiebepaling vermogen (voor vermogensbelasting)
Art. 23: Voorkomingsmethoden bepalingen: vrijstelling, credit: in NL verdragen ook reverse credit
Art. 24: Non-discriminatiebepalingen
Art. 25: Onderling overleg en arbitragebepalingen (Mutual agreement)
Art. 26: Wederzijdse bijstandbepalingen/uitwisseling inlichtingen (Mutual Assistance in Exchange of
information)
Art. 27: Wederzijdse bijstand bij invordering (Mutual Assistance in Collection of Tax Claims)
Art. 28: Members of diplomatic missions and consular posts
Art. 29: Entitlement to benefitsbepalingen qualified and non-qualified persons ((NIET IN OECD Modellen
1963, 1977, 1992, 1995, 2003, 2008, 2010, UN MODEL 2017): o.a. PPT en LOB
Art. 30/31: Inwerkingtredingsbepaling/Beëindigingsbepaling
Slotbepalingen (bijv. Verdrag NL-Duitsland: Gedaan te Berlijn op 12 april 2012 in tweevoud, in de Nederlandse en de Duitse
taal, zijne beide teksten gelijkelijk authentiek)
Commentaar: uitleg en diverse suggesties voor specifieke bepalingen (bijv. exploratie- en exploitatie olie en
gas) en anti-ontgaansbepalingen
2
,Protocol (Bijv. turn key bepaling inz. allocatie winstbelasting landen turn key projecten)
Commentaar bij OECD-Modelverdrag 1963 - 2017
Versie 1963: beperkt Commentaar
Versies 1992-2017: integratie (delen van) OECD-rapporten
In pocket wijzigingen vanaf 1992 aangegeven
Statische of dynamische uitleg? Uitspraak HR 14 oktober 2022
Observations
Comm. Art. 24, par. 83: The United States observes that its non-resident citizens are not in
the same circumstances as other non-residents, since the United States taxes its non-resident
citizens on their worldwide income/ De Verenigde Staten merken op dat hun niet-ingezeten
burgers zich niet in dezelfde omstandigheden bevinden als andere niet-ingezetenen,
aangezien de Verenigde Staten hun niet-ingezeten burgers belasten op hun wereldwijde
inkomen.
Reservations
Comm. Art. 1, par. 111 The United States reserves the right with certain exceptions, to tax its
citizens and residents, including certain former citizens and long-term residents, without
regard to the Convention/ De Verenigde Staten behouden zich het recht voor, met bepaalde
uitzonderingen, om belasting te heffen van hun burgers en inwoners, met inbegrip van
bepaalde voormalige burgers en langdurig ingezetenen, zonder inachtneming van het
Verdrag.
Position Non-Member Countries
Verwijzing naar OECD-rapporten en Transfer Pricing Guidelines
Commentaar bij UN-Modelverdrag
Successiemodelverdrag OECD 1982
Erf- en schenkbelastingen
Aangrijpingspunten
Erflater/schenker, Verkrijger, Land van ligging onroerende zaak
Sluit aan bij domicilie i.p.v. woonplaats
In the U.S. for estate and gift tax purposes, an individual must physically present in the
U.S. coupled with the intent to remain in the U.S. indefinitely or permanently
lived in the UK for 15 of the last 20 years. had your permanent home in the UK at any time
in the last 3 years of your life.
Erflater/schenker (in sommige verdragen onderdaan)
Vier Allocatiebepalingen:
o Onroerende zaken
o Vermogen dat tot een v.i. behoort
o Overige bestanddelen
o Schulden
Voorkomingsbepaling: Art. 9A Vrijstelling, Art. 9B Voorkoming
Notitie Fiscaal Verdragsbeleid 2011
Voor actief inkomen wordt gestreefd naar kapitaal import neutraliteit en voor passief inkomen naar
kapitaal export neutraliteit
In beperkte mate voorkomen van economisch dubbele belasting
Voorkomen van dubbele belasting door onderling overleg bepalingen
Tegengaan van ontgaan van belasting
Voorkomen van verdragsmisbruik
Bewerkstelligen dat Nederland als bronstaat verdragsvoordelen toekent aan in Nederland gelegen
vaste inrichtingen die zich in dezelfde situatie bevinden als inwoners van Nederland
Rechtszekerheid geven ten aanzien van de werking van het verdrag d.m.v. costsharingbepaling,
turnkeybepaling, bepaling over technische dienstverlening, aanmerkelijk belangvoorbehoud
Vermindering van administratieve lasten door duidelijke allocatieregels
Wanneer voldoet een verdragsregel aan het criterium “duidelijk” ?
Vermindering van administratieve lasten door duidelijke uitvoeringsfaciliteiten
Syllabus VVV-IBR (2021) en Computerprogramma Vrijstelling, verrekening, verliescompensatie Internationaal
Belastingrecht
Uitvoeringsvoorschriften waardoor in verdragsrelatie ten onrechte geheven belasting zo snel
mogelijk wordt teruggegeven
3
, Notitie Fiscaal Verdragsbeleid 2020
Verdragsbeleid op hoofdlijnen
Tegengaan misbruik van Verdragen
Belangrijkste afwijkingen van en aanvullingen op het OESO-modelverdrag
Belastingverdragen met specifieke categorieën landen
Buurlanden
Ontwikkelingslanden
Niet-coöperatieve en laagbelastende landen
Toetsschema Standaardcriteria Fiscaal Verdragsbeleid 2020
Voor het eerst bij (uitdrukkelijke) goedkeuring Verdrag NL- Ethiopië
Schematische weergave NL verdragsbeleid
Totstandgekomen na internetconsultatie publiek
OECD BEPS Actieplan
Vier Minimum Principles
o Tackling harmful tax practices (Action 5)
o Tax Treaty Abuse (Action 6)
o Transfer pricing documentation and country-by-country (CbC) reporting (Action 13), and
o Improving dispute resolution mechanisms (Action 14).
Multilateraal Instrument (MLI)
Pillar 1 en Pillar 2
Besluit voorkoming dubbele belasting
Eenzijdige voorkoming dubbele belasting
Normatieve functie
Ziet ook op andere belastingen dan inkomen en vermogensbelastingen: erf-en schenkbelasting en
kansspelbelasting
Diverse versies: 1965, 1989, 2001
Vanaf 2001 Toelichtende Nota
Vanaf 2001 in beperkte mate anti-ontgaansbepalingen (uiteindelijke gerechtigde eis).
Bvdb eist - anders dan doorgaans verdragen - objectieve onderworpenheid.
EU Belastingrecht
TFEU: Verdragsvrijheden, staatssteun
Moeder-dochterrichtlijn / Fusierichtlijn: timing i.p.v. allocatie / Interest-Royaltyrichtlijn
Arbitrageverdrag (1995) / Arbitragerichtlijn (2017)
Spaartegoedenrichtlijn (2005-2015)
Diverse wederzijdse bijstandsrichtlijnen
Anti-belastingontgaansrichtlijn
Voorstellen C(C)CTB vervallen en vervangen door BEFIT-voorstellen
Werkprogramma Europese Commissie 2024
4
