Dit is een samenvatting van het boek Van Vereniging en Stichting, Cooperatie en Onderlinge waarborgmaatschappij van het vak Specialisatie Rechtspersonenrecht.
Vrijheid van vereniging
Een belangrijk beginsel waar het verenigingenrecht op rust. Het ziet niet alleen op verenigingen
maar op alle vormen met rechtspersoonlijkheid, dus ook op stichtingen, owm en coöperaties. De
vrijheid van vereniging is terug te vinden in de grondwet en ook in de Europese wetgeving. De
vrijheid van vereniging geldt niet voor publiekrechtelijke verenigingen waar de overheid aan
betrokkenen op publiekrechtelijke grondslag verplichtingen oplegt. Daaronder kan bijvoorbeeld de
KNB worden verstaan of de orde van Advocaten. Het is dus niet zo dat men zomaar vrij is om van
een zodanige vereniging lid te worden zonder te voldoen aan de onderliggende kwali caties.
Onder de vrijheid van vereniging valt zowel de mogelijkheid tot het oprichten van een vereniging,
als ook de vrijheid om personen wel of niet tot deze vereniging toe te laten. De personen welke lid
zijn van de vereniging moeten ook altijd de mogelijkheid hebben om weer uit te kunnen treden.
Deze mogelijkheid geldt niet indien er sprake is van een vermogensrechtelijke verbintenis, zoals
het geval is bij een vve. Bij een vve kun je dus niet zomaar uittreden. De vraag is echter wel of dit
binnen de reikwijdte van de regels van de EVRM is
Bij de vraag of iemand wordt toegelaten tot de vereniging mag worden gekeken naar bepaalde
kenmerken zoals geslacht, ras, geloof etc, tenzij dit maatschappelijk onaanvaardbaar zou zijn.
Hierbij kun je bijvoorbeeld denken aan een vereniging voor stadse vrouwen, deze hoeven dan
geen mannen bij de vereniging toe te laten. In het geval de vereniging een algemene dienst levert,
dan is het niet mogelijk om iemand op een zodanige grond af te wijzen dan dient deze dienst aan
iedereen te worden geleverd. Dit heeft ermee te maken dat een zodanige organisatie een open en
zakelijk karakter heeft
De grens van de vrijheid van vereniging ligt bij de overschrijding van de grens van de
werkzaamheden of doel welke strijdig zijn met openbare orde of goede zeden
Materiële kenmerken
Het recht van de verenigingen en stichtingen wordt gekenmerkt door de materiële kenmerken, wat
inhoudt dat het gaat om de kenmerken die door de wet aan deze rechtspersoonsvormen worden
gegeven. Het gaat dus niet om de naam welke deze rechtspersonen aan zichzelf geven, maar om
de feitelijke manier waarop de vereniging of stichting wordt ingericht. Indien een rechtspersoon niet
aan de materiële kenmerken voldoet, dan kan dit ertoe leiden dat de rechtspersoon zich
moet omzetten of ontbinden.
Doelstelling
Vereniging
Met betrekking tot het doel van de vereniging zijn twee beperkingen gesteld. In de eerste instantie
is het zo dat een vereniging geen eigen coöperatief doel mag hebben of
een verzekeringsbedrijf mag uitoefenen. Dat heeft ermee te maken dat deze twee onderdelen zijn
weggelegd voor de coöperatie en de onderlinge waarborgmaatschappij. In de tweede plaats is het
zo dat een vereniging geen winst mag verdelen onder haar leden. Deze beperking ziet erop dat er
geen sprake mag zijn van een te grote gelijkenis met een Nv of een bv welke wel de winst onder
haar leden mag verdelen.
De verdeling van winst mag niet, maar een verlaging van de contributie of een andere manier van
een positieve beloning voor de leden is wel toegestaan. Ook de verdeling van de incidentele winst
is toegestaan. In het geval dat er sprake is van een verboden uitkering, dan kan deze wegens
onverschuldigde betaling worden teruggevorderd.
Coöperatie
Een coöperatie oefent zakelijk verkeer uit voor haar leden en doet dat vaak middels bedrijf. Net als
bij een vereniging worden mensen lid van een coöperatie en heeft deze ook een doel. De
coöperatie mag wel de winst onder haar leden verdelen, maar is daar niet toe verplicht. Het idee
.
.
.
fi
,van de coöperatie is niet om winst te maken, maar om er voor te zorgen dat de leden van de
coöperatie zo laag mogelijke kosten hebben.
Een coöperatie heeft als eerste doelstelling om in de stoffelijke behoeften van de leden te
voorzien. Daarnaast is het zo dat een coöperatie naast het lidmaatschap ook overeenkomsten met
de leden sluit. Dit ziet erop dat het lid en de coöperatie in beginsel gelijk zijn, aangezien het een
zakelijke relatie betreft. Tot slot gaat het erom dat deze doelstelling wordt bereikt middels
uitoefening van een bedrijf. Dat kan een eigen uitoefenen zijn of een doen uitoefenen.
Er kunnen ook overeenkomsten met derden worden gesloten, echter mogen deze niet van een
zodanige aard zijn dat de overeenkomsten met de leden hierdoor van een ondergeschikte aard
blijken te zijn. Het verkeer met derden moet dus dienstbaar zijn aan het verkeer met de leden.
Onderlinge Waarborgmaatschappij
De onderlinge heeft als doel om verzekeringen te sluiten met leden maar het is niet uitgesloten dat
deze ook andere doelen heeft. Indien je een verzekering hebt lopen bij de onderlinge word je ook
van rechtswege lid ervan.
Stichting
Een stichting heeft ook een uitekeringsverbod, mag niet onder de leden worden uitgekeerd tenzij
er sprake is van een sociale of ideële strekking.
Een stichting kan zonder vermogen worden opgericht, maar het moet niet zo zijn dat het niet
mogelijk is om het vermogen binnen aanzienlijke tijd te verkrijgen, aangezien het doel anders niet
kan worden bereikt.
Ledenverbod stichting
Door de wet wordt voor de stichting gesteld dat deze geen leden mag kennen maar wel een
bestuur zoals alle andere rechtsvormen. Het ledenverbod dient ervoor om verschil te maken
tussen de stichting en de vereniging. Het moet bij de stichting niet zo zijn dat er sprake is van een
overheersende vorm welke de macht kan hebben over het bestuur. Dat hebben de leden van een
vereniging middels de algemene vergadering.
Het ledenbegrip dient niet alleen letterlijk te worden genomen, maar het gaat er om dat er niet een
zodanige positie aan een ander orgaan of meerdere organen wordt gegeven dat met een
lidmaatschap kan worden vergeleken. Wel kan een stichting in plaats van leden aangeslotenen
kennen welke op hun eigen beurt bevoegdheden verkrijgen. Een indicatie van het overtreden van
het ledenverbod is de bevoegdheid om een bestuurder ten alle tijde te kunnen ontslaan.
Informele vereniging
Een informele vereniging is een vereniging waarvan de statuten niet in een notariële akte zijn
ingeschreven. Een zodanige vereniging bezit een beperkte vorm van rechtsbevoegdheid, zij mag
namelijk geen registergoederen hebben op naam en mag ook geen erfgenaam zijn. Deze kan een
reguliere vereniging worden door de statuten notarieel te doen inschrijven. Een informele
vereniging kan wel omzetten, maar niet fuseren of splitsen, daarvoor moet het eerst zijn
rechtspersoonsvorm naar een andere hebben omgezet.
Bestuurders van een informele vereniging zijn hoofdelijk verbonden voor rechtshandelingen welke
door hen als bestuur worden uitgeoefend. Het gaat om schulden welke op het moment van hun
bestuur opeisbaar worden
De oprichting
De oprichting van een rechtspersoon is een rechtshandeling: een handeling gericht op een
rechtsgevolg. Vereniging, coöperatie en onderlinge worden bij een meerzijdige rechtshandeling
opgericht en stichting kan ook bij een eenzijdige rechtshandeling.
Oprichting vereniging
.
, Bij een vereniging dan kun je ervoor kiezen om de opgestelde statuten wel of niet notarieel te doen
inschrijven, daarmee wordt er onderscheid gemaakt tussen een formele en een informele
vereniging. Wat ook nog zo is is dat indien de statuten wel worden ingeschreven door de notaris
deze aansprakelijk is voor de eventuele mankementen welke in de statuten worden vermeld
vanwege zijn hoge zorgplicht.
Een informele vereniging kan vormvrij worden opgericht. Wel is het van belang om de statuten op
schrift te stellen zodat je weet waar je je aan moet houden, maar ook dat is geen verplichting. Een
informele vereniging kan dus ook ontstaan zonder dat de partijen dat eigenlijk doorhebben
Voor het vaststellen of er sprake is van een informele vereniging is geen eenduidige lijn. Het is niet
voldoende dat er gezamenlijk door de groep naar buiten wordt opgetreden. Er dient namelijk ook
een ledenorganisatie te zijn welke gericht is op een bepaald doel
Als men een reguliere vereniging wil oprichten maar de notariële akte ontbreekt dan kan het wel zo
zijn dat zij wel een informele vereniging oprichten
Coöperatie en onderlinge
De coöperatie en de onderlinge lijken op een vereniging maar worden door de wetgever wel als
een aparte rechtsvorm gezien. Zij dienen allebei te worden opgericht als een onderlinge of een
coöperatie. Dus de speci eke handelingen zijn daarbij verplicht. Verder kunnen zij wel in een ander
worden omgezet, dus opgericht worden als een ander staat daar niet aan in de weg.
Oprichting stichting
Een stichting dient bij notariële akte te worden opgericht. Het is ook mogelijk om een stichting op te
richten krachtens een testament. Indien het een onderhands testament betreft (i.p.v. een notarieel)
dan is het zo dat dat wordt aangemerkt als een last aan de erfgenamen om de betreffende
stichting op te richten.
Oprichtingsgebreken
De wetgever doet zijn best om zo min mogelijk nietige oprichtingen te hebben aangezien dat zorgt
voor ingewikkelde situaties. Daarom is het zo dat indien er oprichtingsgebreken zijn er geen sprake
is van nietigheid maar van vernietigbaarheid van de rechtspersoon. Een oprichting is wel nietig in
het geval dat een akte voor de oprichting is vereist, maar dat deze niet aanwezig is. Een akte
ontbreekt indien deze niet door de notaris is ondertekend
Indien een akte aan authenticiteit ontbreekt (door andere fouten in de akte) dan is het zo dat de
rechtshandeling vernietigbaar is, niet nietig. Het is een grond voor ontbindbaarheid wegens een
gebrek bij de totstandkoming. Indien een stichting krachtens uiterste wilsbeschikking is opgericht
waarbij deze achteraf wordt vernietigd dan leidt dat met betrekking tot deze stichting ertoe dat
deze als ontbindbaar kan worden aangemerkt.
Nietige rechtspersoon
Indien er sprake is van een nietige rechtspersoon dan dient het voor deze rechtspersoon
bestaande vermogen te worden vereffend. Het zal dan toebehoren aan de oprichters of de
bestuurders. De bestuurders zijn hoofdelijk voor de ontstane schulden aansprakelijk en indien er
geen bestuurders zijn dan zijn de oprichters dat. De bescherming is dus ruimer dan bij een reeds
opgerichte rechtspersoon.
In het geval dat er een andere rechtspersoon wordt opgericht waar het te vereffenen vermogen
naartoe zou kunnen worden overgeplaatst dan kan de vereffening van het vermogen achterwege
blijven.
Ontbindbaarheid
Ontbindbaarheid van de rechtspersoon doet zich in een aantal gevallen voor. In de eerste plaats
wanneer er sprake is van gebreken in de oprichting. Je kunt hier bijvoorbeeld denken aan de
gevallen dat een rechtspersoon niet bij een meerzijdige rechtshandeling is opgericht terwijl dat wel
voor de totstandkoming benodigd is. Een ander oprichtingsgebrek is dat er bij de oprichting geen
fi
.
.
.
.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper notarieelstudentje. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,49. Je zit daarna nergens aan vast.
