Oncologische zorg
Beroepsproduct 2023 Longcarcinoom
Inhoudsopgave
,1. Klinisch rederneren............................................................................................................................2
1.1 Probleem oriëntatie.....................................................................................................................2
1.2 Probleemanalyse.........................................................................................................................4
1.3 Verpleegkundige diagnoses & klinisch beleid..............................................................................5
1.4 Aanvullend onderzoek en diagnose.............................................................................................7
2. Critical Appraisal of a Topic (CAT)......................................................................................................9
2.1 Doelstelling..................................................................................................................................9
2.2 Onderzoeksvraag.........................................................................................................................9
2.3 Methode......................................................................................................................................9
2.4 Kritische beoordeling.................................................................................................................11
2.5 Conclusie....................................................................................................................................12
2.6 Aanbeveling..............................................................................................................................12
3. Klinisch beloop.................................................................................................................................13
4. Patiëntenvereniging.........................................................................................................................15
4.1 Contact patiëntenvereniging.....................................................................................................15
4.2 Kwaliteit van zorg.......................................................................................................................15
Literatuurlijst.......................................................................................................................................17
Bijlage A - Zoekverslag.........................................................................................................................20
Bijlage B - Groepsreflectie/nabeschouwing.........................................................................................27
Bijlage C - Individueel reflectieverslag.................................................................................................28
Bijlage D - Beoordelingslijsten wetenschappelijke onderzoek publicaties...........................................29
1
,1. Klinisch rederneren
1.1 Probleem oriëntatie
Incidentie en prevalentie
In 2022 werden 14.633 gediagnosticeerd met longkanker, waarvan 10.047 patiënten met niet-
kleincellig longcarcinoom, 1.742 met kleincellig longcarcinoom en 2.844 patiënten met een overige
soort longkanker. Van alle patiënten met longkanker in 2022 was 52,3% man. Het aantal vrouwen
met longkanker stijgt de afgelopen tien jaar sneller dan het aantal mannen (figuur 1; integraal
kankercentrum Nederland, 2022a).
In 2022 hadden 12.854 mannen en 13.303 vrouwen longkanker. Het aantal patiënten met
longkanker is de afgelopen tien jaar toegenomen. Tussen 2013 en 2020 waren er meer mannen met
longkanker, terwijl er in 2021 en 2022 meer vrouwen met longkanker zijn (figuur 2; integraal
kankercentrum Nederland, 2022-b). Longkankerpatiënten waren voornamelijk 60 jaar en ouder,
namelijk 51% (Kanker.nl, 2022a).
Figuur 1
Incidentiecijfers longkanker.
Opmerking. Overgenomen uit incidentie per jaar door Integraal kankercentrum Nederland, 2022
(https://nkr-cijfers.iknl.nl/viewer/incidentie-per-jaar?language=nl&viewerId=a687fa13-6bb2-4a39-a774-f1e7350327b7).
Figuur 2
Prevalentiecijfers longkanker.
Opmerking. Overgenomen uit prevalentie per jaar door Integraal kankercentrum Nederland, 2022
(https://nkr-cijfers.iknl.nl/viewer/prevalentie-per-jaar?language=nl&viewerId=7c19cb7a-3eb4-43b2-add9-ac515e842191).
2
, Oncogenese
Mutaties in DNA, tumorsuppressorgenen, die beschermen tegen tumorgroei, en proto-oncogenen,
die celgroei stimuleren, zorgen voor veranderingen in de lichaamscellen. Het lichaam herkent de cel
niet goed, waardoor apoptose (celdood) niet in gang wordt gezet. De gemuteerde cellen delen zich
ongecontroleerd, kunnen in omliggende weefsels groeien en zich verspreiden in het lichaam (Van
Spil et al., 2023, pp. 5-9).
Etiologie en risicofactoren
Bepaalde factoren verhogen het risico op kanker. Geschat wordt dat ongeveer 80% van de gevallen
verklaard kan worden door roken. Een geschiedenis van tien packyears wordt gezien als relevante
blootstelling voor het ontwikkelen van rook gerelateerde aandoeningen als longcarcinoom en
Chronic Obstructive Pulmonary Disease (COPD). Met packyears wordt het aantal jaren bedoeld dat
iemand gemiddeld een pakje per dag heeft gerookt (Van Spil et al., 2023, p. 428).
Andere risicofactoren zijn:
Meeroken;
COPD;
Littekenweefsel in de long, bijvoorbeeld als gevolg van tuberculose;
Omgevingsfactoren, zoals blootstelling aan asbest of radon;
Werken in de chemische industrie, asfaltverwerking, mijnbouw, scheepsbouw en
metaalindustrie (Van Spil et al., 2023, p. 428).
Symptomatologie
5-10% van de patiënten is asymptomatisch bij diagnose. Tumoren worden bij toeval ontdekt bij
bijvoorbeeld preoperatieve diagnostiek, onderzoek naar andere aandoeningen of bij een follow-up
voor een andere maligniteit. De meerderheid van de patiënten met een longcarcinoom heeft
(aspecifieke) klachten op het moment van presentatie. Klachten kunnen wijzen op een vergevorderd
stadium, maar dat hoeft niet. Symptomen zijn onder andere: vermoeidheid, algehele malaise en
vermagering. Alhoewel gewichtsverlies een aspecifiek symptoom is van longkanker, heeft het een
negatief effect op de prognose (Van Spil, 2023, p. 433).
Bij een centraal gelegen longtumor, uitgaande van de grotere luchtwegen, kan prikkelhoest,
hemoptoë, pijn in de thorax of dyspneu als vroege klacht optreden. Lokale klachten die op kunnen
treden zijn recidiverende longontstekingen of pijn als gevolg van in- of doorgroei. Perifeer gelegen
longtumoren geven meestal pas laat klachten. Metastasen geven regelmatig eerder klachten dan de
primaire tumor. Daarnaast kunnen heesheid en gelaatszwelling ontstaan bij lokale doorgroei of
mediastinale lymfekliermetastasen (Van Spil, 2023, p. 433).
Diagnostiek
Het diagnostisch traject start bij de huisarts, die de patiënt op basis van anamnese en lichamelijk
onderzoek doorverwijst voor aanvullend onderzoek, zoals een thoraxfoto (X-thorax). Wanneer de
patiënt wel klachten heeft, maar geen afwijkingen worden gevonden op de X-thorax, wordt
doorverwezen naar een longarts.
De longarts verricht lichamelijk onderzoek, waarbij wordt gekeken naar palpabele lymfeklieren,
stuwing, een vergrote lever en huidafwijkingen. In het laboratorium wordt het bloedbeeld,
elektrolyten, nierfunctie en leverfunctie onderzocht. Verder wordt een elektrocardiogram (ecg)
3