Hoorcollege 1: De politeefucte eu algemeue begiuseleu vau behoorlijke politeeorg
4 september 2018
Onderscheid tussen polite als organisate en onderdelen politeeestel ersus polite als proces.
Policing = alle taken die door allerlei mensen en organisates kunnen worden uitgeoefend m.e.t.
eiligheid.
De polite als politeke iustelliug (2)
Het woord polite komt an politeia (stadsstaat; de gehele o erheidszorg), polis, policy, politcs,
policie, polite. Het idee an een nate, een land, waarin alles gecontroleerd wordt door de o erheid,
is nog maar een recent erschijnsel. De polite is eo endien niet neutraal; het is een politeke
instelling dat erg sterk is ereonden met de staat en staats ormingsprocessen. De polite is
opgekomen door staats ormingsprocessen 17e/18e/19e eeuw:
1) Kernfunctes an de staat: Interne/externe eiligheid, eelastng, organisate/eestuur.
2) O erheidsmonopolie fysiek geweld.
3) Opeouw rechtsstaat: macht die o erheid heef o er eurgers wordt steeds meer gekanaliseerd
door weten en insttutes.
De polite als politeke iustelliug (2)
Polite is dus een ‘recent’ erschijnsel: Napoleontsche periode. strafrecht heef ook een
achtergrond in die periode.
‘High and low policing’ is een eegrip dat is geïntroduceerd door Brodeur. Dit eegrip wordt nader
toegelicht.
Politesysteem anaf 1650 langs een continuüm: eelangen an de staat ene uiterste, eelangen
eurger andere uiterste. Je heet het heersen en eeheersen an de eurger en aan andere kant
heersen en eeheersen an openeare ruimte. Ene kant ligt nadruk op o erheersen an de eurgers
en aan de andere kant stelt het de eelangen an de eurgers oorop.
- Belangen van de staat
Politestaat: Nazi-DDuitsland / stasi in oormalige DDR.
Dictatoriale regimes.
Burger als potentile (politeke) eedreiging.
Geheime polite; informanten.
Due process afwezig; rule of law afwezig.
- Belangen van de burger
Onderdeel democratsche rechtsstaat.
Rule of law, checks and ealances: de polite kan niet zomaar an alles doen, allerlei
ormen an checks and ealances.
Dicht eij de eurger georganiseerd (euurt-D en wijkteams anaf jaren ’70 gemeengoed
geworden in Nederland; aanspreekeaar/eereikeaar).
Centraal eegrip: community policing. Polite ziet eurger niet als eedreiging, maar wil de
eelangen an hen eehartgen.
De-Descalate.
Politestaat: Nazi-DDuitsland, communistsche landen ( oormalig Oost-DDuitsland: stasi) en
dictatoriale regimes ( erleden/heden).
1
,Ffuctes polite
1) Handhaving van de openbare orde is de grootste politetaak.
2) Handhaving rechtsorde is een heel klein deel an de politetaken; klein deel an politewerk
eestaat uit opsporing.
3) Hulpverlening aan hen die dat behoeven.
High versfs Low policiug (Brodefr, 1983/1988)
High policiug / Hafte Police gaat o er natonale eiligheid: politeke orde,
erstoringen/ontwrichtng (delen) samenle ing of contnuïteit democratsche rechtsstaat.
-D Politeke inlichtngendiensten (in samenwerking met polite).
-D AIVD, MIVD (eeide komen op oor eelangen an de staat), NCTV (eelangen an de eurger).
-D Methoden: open eronnen, intercepte eerichten erkeer, oeser ate, agenten en eronnen
(informanten).
-D Links en rechts act isme, dierenact isme, non-Dproliferate, economische spionage,
terrorisme, radicalisering.
Low policiug gaat o er 24/7 ‘kleine’ orde erstoringen.
-D Noodhulp, meldingen, erkeer, nachtle en, oetealwedstrijden, grote e enementen (crowd
control)
-D Functe polite:
‘On ermijdelijk onderdeel moderne samenle ing’ (Reiner).
‘Reproducte orde’ (Ericson).
‘Toepassing niet-Donderhandeleaar geweld’ en ‘om iets te stoppen dat eeter niet kan
geeeuren. Nu!’ (Bitner).
‘Er zijn’ om an ene op andere moment inter entes te plegen (Kuiper).
Naast ‘authorat e power’ ook ‘symeolic power’ an eelang (Loader).
Kenniswerkers (Ericson) .
-D Vooreeeld low policing: terroristsche aanslag Amsterdam Cs. Eerst denk je dat dit high
policing is, omdat het om terrorisme gaat. Dat zou zo zijn als AIVD weet dat dader met trein
gaat / je informanten heet die weten wat er geeeurt. Dit ge al is echter een ooreeeld an
low policing; er waren mensen op het staton die mensen spoten die afwijken an wat
geeruikelijk is en ze grepen an het ene op het andere moment in. Onderscheid tussen high
en low policing is enerzijds erhelderend; zo kan je functes an politeeestel goed
eeschrij en. Anderzijds moet je er op leten dat terrorismeeestrijding niet altjd high policing
is; er geeeurt ook eel low policing of wat niet te onderscheiden alt an wat wijkteams
doen.
Macht eu coutrole
Black li es mater eeweging in Vs: onpartjdig handelen polite. In andere landen zie je aker dan
in Nederland dat polite erkeerd optreedt. In Nederland is dat ook wel eens zo, zoals met rapper
Tyfoon en oetealler Vermeer die werd aangehouden tjdens patsercontrole; reed in ‘te dure’
auto en kon het ‘niet eetalen’. sterk gericht op criminelen die te eel geld erdienen en eesteden
aan dure auto’s. Bij deze methode let je enerzijds op dure auto’s en anderzijds maak je afweging
an persoon of hij dat kan eetalen. Etnisch proflerenn
Bolletjesslikkers schiphol: waarom wordt de ene wel en de ander niet aangehoudenn
2
, Algemeue begiuseleu vau behoorlijke politeeorg
Polite en rechtsstaat: ‘aaakzaam en diensteaar aan de waarden an de rechtsstaat’
Artkel 1 Ga in de hal an politeeureaus aan de wand: “Allen die zich in Nederland ee inden,
worden in gelijke ge allen gelijk eehandeld. Discriminate wegens godsdienst, le enso ertuiging,
politeke gezindheid, ras, geslacht of op welke grond dan ook, is niet toegestaan.”
Enerzijds richtngge ende gedragsnormen oor fatsoenlijk en eehoorlijk handelen die in Ba, a sV
en EVRM staan. Anderzijds zijn er allerlei wetelijke oorwaarden en ongeschre en regels.
O erheidsorganen en o erheidsfunctonarissen zijn geeonden aan wetelijke oorwaarden en
ongeschre en regels.
Vertrouwenseeginsel
Gelijkheidseeginsel
Beginsel an e enredige eelangenafweging
Vereod détournement de pou oir: je mag niet een ee oegdheid geeruiken oor een ander doel
dan waar oor deze is eedoeld.
Rechtmatgheid en eehoorlijkheid
… etc
Zie oor meer eeginselen en ooreeelden an de uitwerking daar an in de praktjk H14.
Polite: 3 aualsseuiveafs (Reiuer, 2010)
1) Presentatie regels: jaar erslagen, folders. Zie je o eral, ook eij uni ersiteiten.
2) Disciplinerende regels: strafrecht/straf ordering, EVRM. Dit zijn dingen die gewoon echt niet
mogen en (redelijk) duidelijk zijn omschre en.
3) Werkregels: zoals het uitpakt op de werk loer. Hoe gaan mensen om met erschillende situatesn
Reiners argument: we elij en te eel ‘hangen’ op de eerste twee ni eaus. Politek, eeleid, maar ook
sociale wetenschappers. Hij oert een pleidooi oor empirisch onderzoek naar de ‘werkregels’ (hoe
het echt gaat). Er moet olgens hem meer empirisch onderzoek gedaan worden naar werkregels.
Formele eu iueormele werkelijkheid
Geschre en regelge ing nooit uitputend en kan dat ook niet zijn: beleidsvrijheid.
Dagelijkse praktjk: politefunctonaris aangewezen op er aring, gezond erstand, ge oel oor
erhoudingen, ge oel oor afwegen an aak tegengestelde eelangen.
In de ‘werkregels’ heeeen politemensen in praktjk weinig hou ast aan aestracte algemene
eeginselen.
-D Grilligheid, on oorspeleaarheid, geen situate is hetzelfde.
-D Iedere staande houding, iedere erkeerscontrole, ieder erhoor, ieder gesprek met
informant, ieder opstootje in het nachtle en, is anders.
Beleidsvrijheid
‘street le el eureaucracy’, ‘street corner politcians’, discretonaire ee oegdheid.
Vier redenen oor het eestaan an eeleids rijheid:
1) Grote mate van autonomie door aard van politieeerk.
-D Fysieke en sociale kloof agenten en leidingge enden: wie weet eigenlijk precies wat de agent
doetn De leidingge ende niet. De agent heef hierin een informate oorsprong. Daardoor
ontstaat eeleids rijheid.
-D Informate oorsprong.
3