Samenvatting; De analyse van de bedrijfsomgeving - door Leonie de Jong
Samenvatting; De analyse van de bedrijfsomgeving
Hoofdstukken: Bladzijde nr.:
Hoofdstuk 1 Economisch handelen, bedrijfsomgeving en duurzaamheid 2
Hoofdstuk 2 De politieke omgeving 11
Hoofdstuk 3 Demografische omgeving 19
Hoofdstuk 4.2 Sociale omgeving 23
Hoofdstuk 6 Consumenten en producenten 28
Hoofdstuk 7 Monetaire en internationale omgeving 34
Hoofdstuk 8 Ecologische omgeving 47
Hoofdstuk 9 Technische omgeving 52
Overig 59
1
,Samenvatting; De analyse van de bedrijfsomgeving - door Leonie de Jong
Hoofdstuk 1 Economisch handelen, bedrijfsomgeving en duurzaamheid
Welvaart
Mensen hebben behoefte aan voedsel, warmte, onderdak, gezondheid, scholing, vrijheid en
ontplooiing. Deze behoeften kunnen zij deels bevredigen met behulp van goederen en diensten. Het
beschikken over goederen en diensten voor de bevrediging van de behoeften noemen we welvaart.
§ Behoeften ervaren we als oneindig à Gelukkig, vrije tijd en rijkdom.
§ Middelen ervaren we als beperkt à Grondstoffen, machines en arbeid.
Schaarste
Schaarste (volgens huidige economen):
Het keuzeproces van het bevredigen van oneindige behoeften met eindige middelen.
Schaarste (volgens klassieke economen):
Het gebrek aan goederen om de needs te bevredigen. Deze needs staan tegenover de behoefte aan
luxegoederen ofwel wants. De bevrediging van deze laatste behoeften is niet nodig voor het
voortbestaan.
Economisch handelen
Het streven naar maximale welvaart met behulp van schaarse middelen noemen we economisch
handelen. Economisch handelen vindt men overal in de samenleving terug.
De economische wetenschap bestudeert het economisch handelen. Het is zo complex dat de
economische wetenschap in verschillende onderdelen uiteenvalt. Een globaal onderscheid kan men
maken tussen vakken die het interne proces in ondernemingen bestuderen, zoals financiering,
kosten en opbrengsten, en de vakken die de relatie met de omgeving of de omgeving zelf
bestuderen, zoals commerciële economie en algemene economie.
De hieronder genoemde begrippen horen bij het vak algemene economie. We onderscheiden de
volgende onderdelen:
§ meso- en micri-economie;
§ macro-economie;
§ monetaire economie;
§ internationale economische betrekkingen.
Bedrijfsomgeving
De omgeving van de onderneming die invloed uitoefent op de resultaten van de onderneming,
noemen we de bedrijfsomgeving. In de bedrijfsomgeving onderscheiden we het volgende:
§ Directe omgeving à De onderneming heeft veel invloed.
§ Indirecte omgeving à De onderneming heeft enige invloed.
§ Ruimte omgeving à De onderneming heeft geen invloed.
Directe omgeving
De directe omgeving bestaat vooral uit de markten van de onderneming, waarop zij veel invloed kan
uitoefenen. Veel ondernemingen hebben afdelingen die dagelijks met de diverse aspecten bezig zijn.
het zijn de personeelsafdeling, de marketing- en financiële afdeling, de afdeling public relations en de
research- en developmentafdeling.
Indirecte omgeving
De indirecte omgeving bestaat uit de aspecten waarop de onderneming enige invloed kan
uitoefenen. Via de bedrijfstakorganisatie heeft ze regelmatig overleg over milieumaatregelen en zij
kan op consumptietrends inspelen met behulp van reclamecampagnes.
2
,Samenvatting; De analyse van de bedrijfsomgeving - door Leonie de Jong
Ruime omgeving
Op de ruime omgeving heeft de onderneming geen invloed, maar deze kan de onderneming op zijn
beurt sterk beïnvloeden. Een neergang in de economie, stijgende olieprijzen, een val van de koers
van de dollar, het zijn alle ontwikkelingen die de onderneming kunnen maken of breken, maar waar
de onderneming zelf geen invloed op heeft.
Omgevingsfactoren (DESTEP)
Hieronder staan de omgevingsfactoren uitgeschreven:
1. Politieke omgeving à Bestaat uit de economische orde, politieke stelsels en rechtsorde.
2. Demografische factoren à Heeft te maken met de groei van de bevolking.
3. Sociale omgeving à Gaat over relaties tussen mensen en welke waarden zij delen.
4. Economische omgeving à Belangrijkste voor een onderneming, gaat over waarde toevoegen.
5. Ecologische omgeving à De markt voor milieugoederen e.d.
6. Technische omgeving à Biedt ondernemingen kansen door investeren in technologieën.
Duurzaamheid
Voor de welvaart is het economisch, sociaal en ecologisch kapitaal essentieel. Het in stand houden
van de kapitalen staat bekend als duurzaamheid.
Kapitalen
Een kapitaal is een soort bezit dat een voorwaarde is voor de welvaart, de sociale relaties en de
natuurlijke omgeving. Het in stand houden van deze kapitalen is belangrijk voor het voortbestaan van
mensen en samenlevingen op de aarde. We onderscheiden de volgende kapitalen:
§ Economisch kapitaal à Infrastructuur die de vorige generaties hebben doorgegeven.
§ Sociaal kapitaal à Opgebouwde kennis en vaardigheden worden doorgegeven.
§ Ecologisch kapitaal à Voorraden grondstoffen, lucht, water wordt gezuiverd.
Economisch kapitaal
Het economische kapitaal bestaat uit machines, gebouwen en infrastructuur die de voorafgaande
generaties hebben doorgegeven aan de huidige generatie. De huidige generatie moet dit kapitaal
onderhouden en vervangen wat versleten is en zo nodig uitbreiden.
Van de totale productie besteden rijke landen ongeveer 20% aan investeringen om de
kapitaalgoederenvoorraad te behouden en uit te breiden. De inwoners van een land kunnen deze
productie dus niet gebruiken voor consumptiegoederen, want dan komt de consumptie van
komende generaties in gevaar. Het economisch kapitaal is zo ingericht dat een efficiënte productie
mogelijk is voor het verwerven van welvaart. Efficiëntie is een doel met zo weinig mogelijk middelen
bereiken. Er blijft geld over in vergelijking met inefficiënt economisch gedrag. De middelen die men
bespaart, kan men voor andere dingen gebruiken. Efficiëntie is daarmee een duurzaam uitgangspunt.
Het economisch kapitaal is essentieel voor het sociaal kapitaal. Als het economisch kapitaal afneemt,
met werkloosheid en verlies van welvaart als gevolg, zal ook het sociaal kapitaal te lijden hebben.
Sociaal kapitaal
Er is ook sociaal kapitaal. Mensen hebben kennis, vaardigheden en houdingen opgebouwd over de
meest wenselijke vormen van samenleven in gezinnen en andere organisaties, zoals bedrijven,
overheidsinstellingen maar ook in sportclubs, kerken en vrijwilligersorganisaties. Zij hebben
opvattingen over hun psychisch welbevinden. Dit bezit geven zij door aan de volgende generaties.
Tot het sociaal kapitaal behoren ook de mogelijkheden kennis op te doen die belangrijk is om te
produceren, het menselijk kapitaal of human capital. Het sociaal kapitaal van de samenleving bestaat
uit de netwerken tussen mensen en de normen van wederkerigheid en de betrouwbaarheid die
daarbij horen.
3
,Samenvatting; De analyse van de bedrijfsomgeving - door Leonie de Jong
Het economisch kapitaal kan ook het sociaal kapitaal ondersteunen. Het economisch kapitaal biedt
de mensen werkgelegenheid en een inkomen waarmee zij bijvoorbeeld een gezinsleven kunnen
opbouwen en kinderen van goede opleidingen kunnen voorzien.
Het sociale kapitaal kan ook sterk lijden onder economische activiteiten. Als mensen moeten
verhuizen voor hun werk of het woon-werkverkeer zo tijdrovend is dat zij familie- en
gezinsverbanden niet meer kunnen onderhouden, vermindert het sociale kapitaal. Dat kan ten koste
gaan van de sociale samenhang zodat mensen schokken als werkloosheid, ziekte en overlijden niet
meer binnen de sociale omgeving kunnen opvangen.
Het is voor het behoud van het sociale kapitaal nodig dat er een zekere rechtvaardige verdeling van
de goederen en diensten plaatsheeft. Het behoud van het sociale kapitaal wordt beheerst door
rechtsvaardigheidsmaatstaven.
Ecologisch kapitaal
Ecologisch kapitaal bestaat uit voorraden grondstoffen, schone lucht, water en uit zonlicht; uit de
mogelijkheid in de natuur te recreëren en de mogelijkheid van de natuur om afvalstoffen op te
nemen en te zuiveren. Als de huidige generatie de grondstofvoorraden uitput door zeeën leeg te
vissen, de olievoorraden opmaakt en door uitstoot van afvalstoffen de opnamecapaciteit van
oceanen overschrijdt, neemt het ecologisch kapitaal af. Het is dus zaak dat het ecologisch kapitaal
veerkrachtig blijft om ook de functies in de verre toekomst te kunnen uitoefenen. Er zijn dus met
betrekking tot de kapitalen drie leidende principes:
§ Economische efficiëntie;
§ Sociale rechtvaardigheid;
§ Ecologische veerkracht.
Duurzaamheid
De drie kapitalen staan in verband met het begrip duurzaamheid. We gaan nu dieper in op de
ontwikkeling van het begrip duurzaamheid, namelijk:
§ Lange termijn;
§ Natuurlijke bronnen;
§ Duurzame ontwikkeling;
§ Economische, sociale en ecologische omgeving.
Lange termijn
Duurzaamheid heeft in het dagelijks spraakgebruik de notie van iets dat lang meegaat, dat houdbaar
is. Duurzaamheid staat tegenover verval en dingen die men een korte tijd kan gebruiken. In de
economie heeft het begrip duurzame consumptiegoederen dan ook betrekking op goederen als
meubelen en elektronica die in tegenstelling tot voeding langer dan een periode meegaan.
Natuurlijke bronnen
In het kader van de uitputting van natuurlijke bronnen heeft duurzaamheid een heel andere
betekenis gekregen. Duurzaamheid staat tegenover de dreiging van de uitputting van bronnen en
vervuiling van de fysieke leefomgeving. Bij een duurzaam gebruik van de bronnen, gaat het erom dat
de natuur zijn functies ook op lange termijn kan blijven vervullen. In het rapport ‘our common future’
is duurzame ontwikkeling een ontwikkeling waarbij in de behoeften van de huidige generatie kan
worden voorzien zonder de mogelijkheden van de behoeftebevrediging voor komende generaties
aan te tasten.
De omschrijving van duurzaamheid heeft een horizontale dimensie, namelijk dat het economisch
handelen in een bepaald land de mogelijkheden van behoeftebevrediging nergens anders in de
wereld mag aantasten en een tijdsdimensie, namelijk dat ook in de toekomst de mogelijkheden van
behoeftebevrediging moeten blijven bestaan. De horizontale dimensie duidt men aan als ‘hier en
elders’ en de tijdsdimensie als ‘nu en later’.
4
,Samenvatting; De analyse van de bedrijfsomgeving - door Leonie de Jong
Duurzame ontwikkeling
In het algemeen spreekt men liever van een duurzame ontwikkeling dan van een duurzame
economie. De economie is altijd in beweging. De productie groeit of krimpt, door technische
ontwikkeling komen er nieuwe producten op de markt die vervuilend (plastic bolletjes in scrubgel) of
duurzaam (gebruik zonne-energie) kunnen zijn, de bevolking vergrijst enzovoort. Bovendien is de
huidige economie niet duurzaam en zou dus moeten veranderen in de richting van duurzaamheid.
Daarom is duurzame ontwikkeling een beter begrip dan duurzaamheid.
Economische, sociale en ecologische omgeving
Een duurzame samenleving is een samenleving waarin de mensen hun behoeften kunnen bevredigen
zonder hun economische, sociale en ecologische omgeving aan te tasten en zonder inbreuk te maken
op de mogelijkheden van behoeftebevrediging van mensen in eigen land en in andere landen, nu en
in de toekomst.
Het goede leven
In onze samenleving mogen mensen helemaal zelf bepalen wat het goede leven is. Mensen hebben
recht op de vrijheid om hun leven in te richten zoals zij dat zelf willen. Vooral op economisch terrein
is de vrijheid groot. Mensen hebben bepaalde individuele voorkeuren. Zij proberen deze zo goed
mogelijk te verwezenlijken met het beschikbare inkomen. Zij kopen goederen die hun behoeften
bevredigen en bouwen zo nut op. Zij streven naar een maximale hoeveelheid plezier en een minimale
hoeveelheid pijn. Als zij zo hun nut maximaliseren, vinden zij het leven goed. Een maximaal nut is het
beste te bereiken door een zo hoog mogelijke welvaart en maximale economie groei. Welvaart en
groei zijn dan ook de doelstellingen van het economisch handelen. De economische wetenschap
probeert de economie zo in te richten dat maximale welvaart en groei mogelijk zijn.
Autonoom
Mensen zijn autonoom, zij mogen zelf beslissingen nemen. Ook wel individuele vrijheid genoemd.
Rechten en levenskwaliteiten
Rechten en levenskwaliteiten zijn de belangrijkste waarden voor de inrichting van de economie.
Mensen hebben in hun activiteiten bepaalde doelstellingen. Dat noemen we waarden. Voor het
menselijk handelen zijn er bepaalde waarden. De belangrijkste waarde die wordt gedeeld in de
samenleving, is vrijheid van handelen. Ieder mens heeft de vrijheid zijn of haar leven in te richten
naar eigen goeddunken. Er is wel een belangrijke beperking aan deze vrijheid, namelijk dat de
activiteiten geen schade mogen toebrengen aan andere mensen. De vrijheid is gebonden aan veel
regels.
Negatieve rechten
Mensen hebben recht op vrije meningsuiting, vergadering, hun eigen leven vorm te geven en ook het
recht op eigendom. Mensen horen ook vrij te zijn van zware dwangmiddelen, zoals marteling.
Niemand mag inbreuk maken op deze rechten, vandaar dat we ze ook wel aanduiden als negatieve
rechten. Medeburgers mogen deze rechten niet aantasten. Menselijke waardigheid geeft hen een
zekere onaantastbaarheid op de gebieden van deze rechten.
Positieve rechten
Mensen hebben recht op levensonderhoud, op toegang tot gezondheidszorg, op scholing, op zinvolle
arbeid, op vakantie enz. De samenleving moet middelen ter beschikking stellen om deze rechten te
waarborgen. Daarom spreken we ook wel van positieve rechten. Het gaat er dus in deze visie om
mensen niet in armoede te laten omkomen.
5
,Samenvatting; De analyse van de bedrijfsomgeving - door Leonie de Jong
Schaarste
Economen van het heden en verleden wilden een bijdrage leveren aan het uitbannen van de
schaarste aan goederen en diensten. Schaarste was volgens de economen uit het verleden het
gebrek aan goederen en diensten die nodig waren voor het voortbestaan. Dit noemden zij
noodzakelijke behoeften ofwel needs.
Noodzakelijke behoeften ofwel needs staan tegenover de behoefte aan luxegoederen ofwel wants.
De bevrediging van wants is niet nodig voor het voortbestaan en was voorbehouden aan de rijken.
Verantwoordelijkheid
Om deze rechten vorm te geven is een sterk verantwoordelijkheidsbesef onder de mensen in de
samenleving nodig. Tegenover rechten staan ook plichten. Mensen moeten volgens deze morele
waarde hun eigen leven niet alleen vorm geen naar hun eigen wensen en behoeften, maar daarin
ook het welzijn van anderen betrekken.
De waarden: vrijheid zonder schade toe te brengen aan anderen, rechten en verantwoordelijkheid
zijn het cement van de westerse welvaartsamenlevingen. Zij bepalen de relatie van individuen
onderling en van individuen tot de samenleving als geheel.
Levenskwaliteiten
Levenskwaliteiten bestaan uit een aantal mogelijkheden tot functioneren op het gebied van
economie, sociale omgeving en ecologie. Mensen moeten er over een aantal mogelijkheden kunnen
beschikken om hun leven vorm te geven, om de dingen te doen die zij zelf belangrijk vinden. Deze
mogelijkheden noemen we de levenskwaliteiten. Als mensen aan alle levenskwaliteiten in zeker
evenwichtige mate aandacht schenken, spreken we van een goed leven. Op grond van veel
wetenschappelijk onderzoek naar de menselijke behoeften en een gelukkig leven, kan men de
volgende lijst van acht levenskwaliteiten opstellen:
1. Materiële levensstandaard (inkomen, consumptie, vermogen)
2. Gezondheid
3. Onderwijs
4. Persoonlijke ontplooiing waaronder ook arbeid
5. Politieke democratie en bestuur
6. Sociale netwerken en relaties
7. Natuurlijke omgeving (nu en later; hier en elders)
8. Zekerheid en veiligheid (zowel economisch als fysiek)
In deze opsomming van aspecten van levenskwaliteit is de indeling van economische, sociale en
natuurlijke omgeving goed te zien.
Kapitalen Levenskwaliteiten
Economisch Materiële levensstandaard
Zekerheid en veiligheid
Arbeid
Sociaal Sociale netwerken en relaties
Persoonlijke ontplooiing
Onderwijs
Gezondheid
Politieke democratie en bestuur
Ecologisch Natuurlijke omgeving
6
,Samenvatting; De analyse van de bedrijfsomgeving - door Leonie de Jong
Materiële levensstandaard
De materiële levensstandaard weerspiegelt de economische aspecten van het leven. Het inkomen,
de consumptie en het vermogen hebben betrekking op de welvaart van gezinnen. Het gaat om hun
mogelijkheden zich te omringen met goederen en diensten door middel van een regelmatig inkomen
en het opbouwen van een zeker vermogen. Het inkomen is nodig voor de consumptie. Onder het
vermogen kunnen we ook materiële zaken verstaan die de mensen bezitten. Bezit is nodig om de
persoonlijkheid vorm te kunnen geven.
Gezondheid
Gezondheid is een van de belangrijkste factoren voor het welbevinden van mensen. Bij gezondheid
gaat het om de afwezigheid van ziekte, maar meer nog om positieve levensenergie. Pijn, verzwakking
van het lichaam, psychische problemen, uitzicht op een naderende dood, zijn factoren die het
welbevinden schaden.
Onderwijs
Een goede opleiding is belangrijk voor de economische groei en voor het vinden van geschoold werk.
Afgezien van de economische inhoud van scholing, heeft een opleiding een positieve invloed op de
levenskwaliteit. Een goede opleiding schept de mogelijkheden voor deelname aan democratische en
andere maatschappelijke organisaties.
Persoonlijke ontplooiing en arbeid
De persoonlijkheid van mensen verlangt een gebied dat van henzelf is, onbedreigd door de plicht iets
te doen voor anderen en door andere sociale bezigheden. De identiteit is het geheel van waarden en
de activiteiten om deze waarden vorm te geven. Waarden zijn in de meest korte omschrijving de
doelen waar mensen naar streven. De identiteit is voor een deel bepaald door het aangeboren
karakter en voor een ander deel gevormd door de sociale omgeving. Bij het opgroeien komen
mensen in contact met de waarden die zij vervolgens internaliseren. Zij proberen als vanzelf vorm te
geven aan de waarden door middel van hun activiteiten. Dat gebeurt door het kopen van
consumptiegoederen waarmee mensen hun vrije tijd invullen, door de contacten met netwerken van
familie, vrienden en anderen, door het uitoefenen van een beroep of het navolgen van een bepaalde
religie. Als mensen erin slagen hun waarden goed uit te leven in de activiteiten die zij verrichten,
spreken we van een stevige identiteit.
Het hebben van een betaalde baan biedt mensen de gelegenheid tot een sociale identiteit. Het geeft
status om over het werk te kunnen spreken.
Politieke democratie en bestuur
Politieke invloed door middel van stemrecht is een teken dat politici burgers serieus nemen. Dat
geldt voor actief en passief stemrecht. Bij het burgerschap horen ook vrijheden, zoals de vrijheid van
meningsuiting en afwijkende meningen. Dit is belangrijk voor het zelfrespect van mensen en
daarmee voor het welzijn. Een regering moet wetten uitvaardigen die de menselijke integriteit
respecteren en waarborgen.
Sociale netwerken en relaties
Mensen die deel uitmaken van stevige netwerken, hebben vaak een hoog welzijn. De netwerken
behoren tot hun sociaal kapitaal. Mensen in netwerken leveren elkaar diensten en ze geven een
gevoel van waardigheid en betrouwbaarheid. Netwerken bestaan vaak uit mensen met
vriendschapsbanden. Lidmaatschappen van maatschappelijke organisaties stellen mensen in de
gelegenheid zich te ontplooien in vrijwilligerswerk en zij kunnen vaak ook een beroep doen op deze
groepen als het voor henzelf nodig is. Lidmaatschappen maken mensen en groepen weerbaar voor
schokken als ziekte en werkloosheid, zij kunnen ergens op terugvallen voor onderlinge hulp en voor
het handhaven van een positief zelfbeeld.
7
,Samenvatting; De analyse van de bedrijfsomgeving - door Leonie de Jong
Natuurlijke omgeving
De natuurlijke omgeving beïnvloedt het welzijn van mensen op veel manieren. De natuur bevat
voorraden grondstoffen, maar de uitputting ervan kan de goederenvoorziening belemmeren, nu en
in de toekomst. De natuur zorgt ook voor veel recreatieve mogelijkheden die door vervuiling en
vernietiging worden bedreigd. Beschadiging van al deze functies leidt tot vermindering van het
welzijn van mensen.
Zekerheid en veiligheid
Zekerheid en veiligheid hebben een positieve invloed op het welzijn. Zekerheid is de
gerechtvaardigde verwachting dat het leven zijn loop heeft op een manier die gewoon is. Zekerheid
staat sterk onder druk door criminaliteit, oorlogen, ongelukken, rampen en ook door schade door
klimaatverandering. Dit zijn factoren die de veiligheid op het spel zetten. Economische onzekerheid
ontstaat vooral bij het verlies van een baan of bij het wegvallen van de afzet. Dit is voor een deel het
gevolg van conjuncturele veranderingen in de economie die meestal wel weer overgaan. Voor een
ander deel is er structurele werkloosheid. Voortdurende technische ontwikkelingen zetten de
scholing en skills van mensen onder druk. Hierdoor raken mensen in een vicieuze cirkel van
onzekerheid.
Autonomie en dwang
Mensen hebben een onvervreemdbaar recht op individuele vrijheid, ze zijn autonoom. Dat maakt het
onmogelijk deze mensen te dwingen om een goed leven te leiden. Dat zou leiden tot een dictatuur.
De levenskwaliteiten hebben dan ook meer de vorm van mogelijkheden die de samenleving biedt
aan haar leden dan een voorschrift hoe de mensen in werkelijkheid moeten leven. De samenleving
mag prikkels aanbrengen die individuen ertoe brengen een goed leven te leiden. Dat is geen dwang
of ongeoorloofde machtsuitoefening. Inkomens en prijzen, reclame-uitingen, belastingen en
accijnzen, boetes en goede raadgevingen, verkeersborden, zijn allemaal prikkels die ons gedrag
beïnvloeden.
Mensen zijn autonome wezens en een dictatuur is ongewenst, maar de samenleving moet de
mogelijkheden scheppen waardoor individuen het goede leven kunnen leiden en zij moet ook de
prikkels scheppen waardoor individuen er voordeel bij hebben dat ook te doen.
Economische gegevens
In de economie maken we gebruik van veel variabelen die we proberen te meten. Iedereen heeft wel
eens gehoord van de begrippen productie, consumptie, werkgelegenheid, werkloosheid, inflatie, etc.
In deze paragraaf behandelen we enkele variabelen die de basis vormen van het economisch denken.
Deze basisvariabelen van het economisch denken zijn:
§ Omzet;
§ Prijs en afzet;
§ Productie;
§ Werkgelegenheid;
§ Loon;
§ Arbeidsproductiviteit;
§ Loonkosten per eenheid product.
Elk van deze variabelen heeft een volume, prijs en waardecomponent.
De begrippen volume, prijs en waarde staan met elkaar in verband. De omzet van een bedrijf bestaat
uit de afzet vermenigvuldigd met de prijs. De omzet is een variabele die een waarde weergeeft en de
afzet is een variabele die een volume of een hoeveelheid weergeeft.
Niet alleen de absolute bedragen van hoeveelheid, prijs en waarde staan met elkaar in verband, ook
de veranderingen in welk van de variabelen blijken in een bepaalde relatie tot elkaar te staan.
8
,Samenvatting; De analyse van de bedrijfsomgeving - door Leonie de Jong
Voorbeeld waarde, prijs en hoeveelheid
De hoeveelheid en de prijs zijn beide gestegen in periode 1 ten opzichte van periode 0. De
vermenigvuldiging van prijs en hoeveelheid geeft de waarde in een periode.
Van elk van de variabelen is de procentuele mutatie berekend, door de toename te delen door het
bedrag in periode 0 en deze uitkomst met 100 te vermenigvuldigen. Zo komt men aan een
procentuele verandering van de waarde in periode 1 ten opzichte van periode 0 van 15,5%.
23.100 – 20.000 = 3.100
3..000 = 0.155
0.155 x 100 = 15,5%
Men kan ook op een andere (globale) manier tot deze waardeverandering komen, namelijk door de
procentuele verandering in hoeveelheid en prijs bij elkaar op te tellen.
Waarde Prijs Hoeveelheid
(in euro’s) (in euro’s per ton) (in tonnen)
Periode 0 20.000 20 1.000
Periode 1 23.100 22 1.050
Procentuele verandering 15.5 10 5
Ontstaat een variabele door twee andere te vermenigvuldigen, dan mag men de verandering van de
samenstellende variabelen optellen om de verandering in een variabele te bepalen. Ontstaat een
variabele door twee andere te delen, dan kan men de procentuele verandering van de
samenstellende variabelen van elkaar aftrekken.
In de tabel is de waardeverandering die wordt gevonden door de procentuele mutaties van de
hoeveelheid en de prijs op te tellen, 15%, een afwijking van 0,5% van de zuiver berekende
verandering van 15,5%. Naarmate de procentuele veranderingen in prijs en hoeveelheid kleiner zijn,
is de onzuiverheid, de zogenoemde discountfactor, ook kleiner. Deze kan men dan verwaarlozen.
De waardestijging van een variabele noemt men de nominale stijging. In het voorbeeld is de
nominale stijging 15%. De volumeverandering noemt men de reële stijging van de variabele, in het
voorbeeld is dat 5%. De nominale verandering is dus gelijk aan de reële verandering plus de
prijsstijging.
Nominale verandering = reële verandering + prijsstijging
Bruto binnenlands product
Het bruto binnenlands product staat ook wel voor het BBP. De welvaart in een heel land is het bruto
binnenlands product. Het is gelijk aan het totaal aantal werknemers vermenigvuldigd met de
arbeidsproductiviteit. BBP = aantal werknemers x arbeidsproductiviteit
Totale loonsom
De totale loonsom is het loon per werknemer vermenigvuldigd met het aantal werknemers. De
loonsom kan toenemen door een toename van het loon per werknemer of door een toename van
het aantal werknemers. De toename van het aantal werknemers noemen we de toename van de
vraag naar arbeid. De vraag naar arbeid is in dit geval de hoeveelheid werknemers waar het bedrijf
behoefte aan heeft.
9
, Samenvatting; De analyse van de bedrijfsomgeving - door Leonie de Jong
Arbeidsproductiviteit
De arbeidsproductiviteit is het aantal eenheden product (goederen of diensten) dat per werknemer
per tijdseenheid wordt gemaakt. (krantenjongen, € 0,10 cent per krant die hij wegbrengt)
Berekeningen
§ Bij procenten tel je de sommen bij elkaar op, of trek je ze van elkaar af. ( + / - )
§ Bij gegeven prijzen en getallen vermenigvuldig of deel je ze door elkaar. ( x / : )
§ Staat het woord veranderingen in de som, dan moet je de getallen optellen/aftrekken.
§ De overheidsuitgaven zijn ongeveer 50% van het BBP.
BBP = W x AP àW = werkgelegenheid à AP= arbeidsproductiviteit
BBP = V x AP àV = vraag naar arbeid à AP = arbeidsproductiviteit
LKp.e.p. = LPW / AP à LPW = loon per werknemer à AP = arbeidsproductiviteit
Productie = W x AP àW = werkgelegenheid à AP = arbeidsproductiviteit
ARBp.e.p. = L : AP àL = loonsom PW à AP = arbeidsproductiviteit
BBP h.v.b. = BBPv.e.l. : I à BBPv.e.l. = BBP van een land à I = aantal inwoners
10
