Hoofdstuk 1 Acounting and decision making in business
1.1 What is management accounting?
Management accounting voorziet in informatie die gebruikt kan worden bij het plannen, leiden, motiveren en
beheersen van een organisatie. Management accounting informatie wordt veel gebruikt door managers, maar
kan ook de basis vormen oor een bedrijfsplan. Investeerders kijken bijvoorbeeld vaak naar verkochte
hoeveelheden, winstmarges, kosten en de behoefte aan cash.
Plannen
De plannen van het management zijn vaak formeel uitgedrukt in budgetten, die gebruikt kunnen worden door
het jaar heen. Budgetten worden jaarlijks opgesteld en bevatten de plannen van het management in
kwantitatieve termen. Computerprogramma’s kunnen de werkelijke resultaten vergelijken met de
gebudgetteerde resultaten op kortere periodes dan een jaar. Budgetteren is een belangrijk onderdeel van het
plannen.
Leiden en motiveren
Naast het plannen houden managers zich bezig met het beheren van dagelijkse activiteiten. Het is daarom
belangrijk dat managers in staat zijn mensen te motiveren en te begeleiden. Managers zijn ervoor
verantwoordelijk dat de organisatie soepel functioneert. Managementdata wordt dagelijks gebruikt in de dag-
tot-dag besluitvorming.
Controlling
Daarnaast hebben managers ook een beheersfunctie (control function). Hier wordt er gekeken of de plannen
worden gevolgd. Feedback is hierin het belangrijkste mechanisme: feedback geeft aan of de activiteiten
volgens plan verlopen. Feedback wordt vaak geleverd in de vorm van rapporten. Een prestatie rapport
(performance report) vergelijkt de gebudgetteerde resultaten met de daadwerkelijke resultaten. Geavanceerde
organisaties zorgen voor dagelijkse verschillende feedbackrapporten.
Het werk van een manager kan samengevat worden in de planning en beheersing
cyclus (planning and control cycle). Deze planning en beheersing cyclus laat zien
hoe managementactiviteiten soepel lopen van plannen naar leiden en motiveren,
controleren en terug naar plannen. Al deze activiteiten hangen samen met het
maken van beslissingen, daarom is deze in het midden geplaatst
1.2 An overview of management accounting principles
Financial accounting is verplicht voor een organisatie. De SEC en belasting instanties verplichten bedrijven
periodiek financiële statements te publiceren. Management accounting is daarentegen niet verplicht, maar kan
een organisatie wel helpen. Daarom speelt de vraag ‘is de informatie bruikbaar’ een grotere rol binnen
Management Accounting dan de vraag ‘is de informatie vereist’ Management accounting wordt
gekarakteriseerd door:
• Een nadruk op de toekomst: er wordt vooruitgekeken en gepland
• Relevantie en flexibiliteit van data: managers willen relevante data tot hun beschikking hebben en
hierdoor moet het management accounting informatiesysteem flexibel genoeg zijn om deze data aan
te leveren
• Meer nadruk op tijdigheid dan op nauwkeurigheid: als een beslissing gemaakt moet worden heeft een
manager liever nu een schatting dan over een week een nauwkeurig antwoord. Daarnaast geeft
management accounting ook informatie over niet-financiële data, bijvoorbeeld over
klanttevredenheid
• Focus op verschillende segmenten van een organisatie: management accounting focust zich veel meer
op specifieke afdelingen of processen binnen een organisatie dan financial accounting.
1.3 Management accounting: responding to challenges in the business environment
In de afgelopen drie decennia hebben zich een aantal veranderingen voorgedaan in de bedrijfsomgeving. De
meest belangrijke veranderingen worden hieronder toegelicht.
,Nieuwe bedrijfsprocessen en technologieën
Nieuwe bedreigingen en kansen in de omgeving van bedrijven en nieuwe technieken hebben ertoe geleid dat
de manier van zaken doen de afgelopen jaren erg veranderd is. Er zijn vele veranderingen te zien in de
omgeving van organisaties. Zo is er vaak meer en globale concurrentie, dit leidt vaak tot meer keuzes, lagere
prijzen en een hogere kwaliteit producten voor klanten. Daarnaast zijn er vele technologische veranderingen
en innovaties geweest de laatste jaren, dit heeft vele aspecten van de bedrijfsvoering veranderd. Door deze
veranderingen is gebleken dat de manier van werken in het verleden niet altijd passend is voor nieuwe
situaties.
Enterprise resource planning systems
De geavanceerde informatiesystemen die bekend staan als Enterprise Resource Planning systems (ERP
systems) hebben ervoor gezorgd dat de nadruk van de management accountant meer is komen te liggen op
het ondersteunen van het bedrijf dan op de informatieverzameling. Een ander gevolg van het gebruik van ERP
systemen is dat boekhoudkundige informatie meer wordt verspreid door het bedrijf. Daardoor is deze
informatie ook beschikbaar voor niet-boekhoudkundig personeel.
Meer nadruk op bedrijfsethiek
Het volgen van ethische standaarden is essentieel geworden voor de werking van de economie. Het is dan ook
niet verstandig om prestaties enkel te beoordelen op het eindresultaat, maar er moet ook gekeken worden
naar hoe die prestaties zijn bereikt.
Het toegenomen belang van management in de dienstverlenende sector
Management accounting was van oorsprong gericht op de fabricagesector, maar tegenwoordig is de
dienstverleningssector steeds belangrijker geworden in ontwikkelde economieën. Aangezien diensten minder
tastbaar zijn dan producten, is andere boekhoudkundige informatie relevant. Dit zorgt voor nieuwe
uitdagingen en kansen voor de management accounting informatie. Management accounting is ook steeds
belangrijker geworden in de publieke sector om de prestaties van processen te beoordelen. Dit wordt ook wel
New Public Management genoemd.
Waarde-toevoegend management
Management accounting is zich steeds meer gaan richten op de toekomst en mogelijke manieren om de
waarde van een bedrijf te verhogen. In het verleden waren management accountants slechts ‘bonentellers’ of
‘zakelijke politiemannen’. Het doel van de management accountant vandaag de dag is om zowel de
aandeelhouderswaarde te meten als te ontdekken hoe de aandeelhouderswaarde kan worden verhoogd.
Hiervoor is het belangrijk om de oorzaak- en gevolgrelatie te begrijpen.
Het managen van duurzaamheid
De omgeving en duurzaamheid worden steeds belangrijker. Daar zijn drie redenen voor:
• Door bepaalde wetgevingen kan een bedrijf verplicht zijn om op een bepaalde manier te handelen
• Ecologische efficiëntie kan de bedrijfskosten verlagen
• De focus op duurzaamheid kan een strategie zijn voor het bedrijf, omdat klanten hierom vragen
Environmental management accounting heeft te maken met het vastleggen, verzamelen en analyseren van
fysieke informatie over de stroom van energie, water en andere materialen en daarnaast van monetaire
informatie over milieukosten- en voordelen.
1.4 The practice of management accounting
Door alle voorgenoemde ontwikkelingen zijn er steeds meer mensen in een organisatie die
beschikken over kennis van management accounting. Werknemers die geen accountants zijn,
maar wel financieel geletterd zijn, worden hybride accountants (hybrid accountants) genoemd.
De beginselen van management accounting kunnen dan ook zowel relevant zijn voor
specialisten als voor niet-specialisten. Management accounting praktijken zijn verspreid door
alle niveau in verschillende functionele gebieden van de organisatie. Door deze veranderingen
zijn er ook nieuwe bronnen voor bedrijfskennis ontstaan. Bedrijfskennis wordt geproduceerd
via een circulatie van ideeën en praktijken.
,Hoofdstuk 2 Cost terms and concepts
Financiële rapporten worden opgesteld voor crediteuren, aandeelhouders en anderen om de financiële
conditie van de organisatie en de prestaties te laten zien op een bepaald moment. Omdat bedrijven
verplicht zijn deze statements op te stellen is data over kosten noodzakelijk.
2.1 Costing for financial reporting purposes: an example from manufacturing
De soorten kosten die zich voordoen en de manier waarop deze worden geclassificeerd is afhankelijk van
het type organisatie. Dit hoofdstuk focust zich op productiebedrijven (manufacturing companies), omdat
hun basisactiviteiten een groot deel van de activiteiten bevatten die gevonden worden in andere soorten
organisaties. Productiebedrijven hebben vaak productiekosten en niet-productiekosten. De meeste
productiebedrijven verdelen productiekosten in drie categorieën: direct materials, direct labour en
manufacturing overhead.
Productiekosten
• Directe materialen (direct materials) zijn de materialen die een integraal onderdeel worden van het
eindproduct en die fysiek en gemakkelijk zichtbaar zijn. Materialen die in het eindproduct verwerkt
worden, worden grondstoffen (raw materials) genoemd. Materialen die relatief insignificant zijn en
moeilijk te traceren zijn, worden indirecte materialen genoemd. Voorbeelden zijn soldeersel en lijm.
Deze indirecte materialen worden opgenomen onder de manufacturing overheadkosten.
• Directe arbeid (direct labour) zijn arbeidskosten die makkelijk toe te wijzen zijn aan individuele
eenheden van producten. Directe arbeid wordt ook weleens ‘touch labour’ genoemd, omdat
werknemers het product aanraken wanneer het geproduceerd wordt (tapijtlegger, lopende
bandwerkers). Arbeidskosten die niet direct gelinkt kunnen worden aan een individueel product
worden indirecte arbeidskosten genoemd (leidinggevenden, bewakers). De kosten van indirecte
arbeid vallen onder de manufacturing overhead.
• Manufacturing overhead bestaan uit alle fabricagekosten met uitzondering van de directe materialen
en directe arbeid. Manufacturing overhead zijn alleen de kosten die geassocieerd worden met
productie. Hieronder vallen onder andere de onderhoudskosten van machines, de afschrijvingskosten
van fabricagefaciliteiten, licht en verwarming, belastingen en verzekeringen en dus indirecte
materialen en indirecte arbeid. Deze moeten wel een verband hebben met de productie. Wanneer ze
een verband hebben met verkoop- en administratiekosten zijn dus geen manufacturing overhead
kosten. Manufacturing overhead wordt ook wel indirecte manufacturing costs, factory overhead of
factory burden genoemd.
Manufacturing overhead gecombineerd met directe arbeid worden de conversion cost genoemd. Het gaat
hierbij om het feit dat deze twee soorten kosten ontstaan bij het omzetten van materialen in eindproducten.
Wanneer directe arbeid en directe materialen gecombineerd worden, noemen we dit prime cost
(vervaardigingskosten).
Niet-productiekosten (gaan gelijk naar de winst- en verliesrekening)
Non-manufacturing costs kunnen onderverdeeld worden in twee categorieën:
• Marketing of verkoopkosten (marketing or selling costs) bestaan uit alle kosten die nodig zijn om
ervoor de te zorgen dat klanten bestellingen plaatsen en dat de klant het product ontvangt. Deze
kosten worden ook wel order-getting en order-filling kosten genoemd.Voorbeelden zijn
adverteerkosten, verkoopkosten, verkoopcommissies, verkoopsalarissen, distributiekosten ect.
• Administratieve kosten: dit zijn alle uitvoerende, organisatorisch en administratieve kosten die
geassocieerd worden met het algemene management van een organisatie in plaats van met
productie, marketing of verkoop. De administratieve kosten hebben betrekking op de hele organisatie
in plaats van op één bepaalde afdeling. Voorbeelden zijn accountingkosten, pr-kosten,
secretariaatskosten.
Productkosten versus periodekosten
Er bestaan echter ook andere manieren om naar kosten te kijken. Kosten kunnen ook verdeeld worden in
productkosten en periodekosten. Bij deze indeling speelt het matching principe -van financial accounting- een
belangrijke rol. Het matching principe is gebaseerd op het ‘accrual’ concept en houdt in dat kosten die een
, bepaalde omzet hebben gegenereerd geboekt moeten worden in
dezelfde periode als de periode waarin de omzet wordt
opgenomen (wanneer je voor 2 jaar verzekering vooruitbetaald,
hoef je maar de helft van dit bedrag als kosten te herkennen voor
een jaar, omdat je in beide jaren van de verzekering profiteert).
Productkosten (product costs) zijn gebaseerd op dit matching
principe. Productkosten bestaan uit alle kosten die samenhangen
met het verkrijgen of het maken van een product. Dit zijn de
kosten van directe materialen, directe arbeid en manufacturing
overhead. Deze kosten blijven aan de producten ‘kleven’ en
worden dus opgenomen op de balansrekening Voorraad. Pas al
producten worden verkocht, worden de kosten geboekt op de
rekening Kostprijs van de Verkopen (Cost of Goods Sold).
Aangezien productkosten eerst worden toegewezen aan de
voorraad, worden ze ook wel stock-related costs genoemd.
Periodekosten (period costs) zijn alle kosten die niet bij de
productkosten horen. Deze kosten worden ten laste gelegd aan de winst- en verliesrekening in de periode dat
ze plaatsvinden. Denk hierbij aan de huur van een kantoorruimte of verkoopprovisies. Alle marketing- of
verkoopkosten en administratieve kosten worden beschouwd als periodekosten.
2.2 Product costs – a closer look
Om meer inzicht te krijgen in productkosten is het van belang naar
de stroom van kosten te kijken. In het figuur hiernaast zijn de
kostenstromen en classificaties in een fabricage onderneming te
zien. Ingekochte grondstoffen worden opgenomen op de rekening
‘Voorraad grondstoffen’. Wanneer de grondstoffen worden gebruikt
in de productie, worden de kosten verplaatst naar de rekening
‘Voorraad halffabricaten’ als directe materialen. De directe
materialen, directe arbeid en manufacturing overhead kosten die
worden toegevoegd aan de voorraad halffabricaten , zijn de kosten
die nodig zijn om de producten te voltooien. Wanneer de producten
voltooid zijn, worden hun kosten verplaats naar de rekening
‘Voorraad eindproducten’. Daar wachten de producten op verkoop
aan de klant. Als de producten verkocht worden, worden kun kosten
verplaatst naar de rekening ‘Kostprijs van de verkopen’. Dan worden
de kosten eigenlijk pas behandeld als uitgaven. De periodekosten
worden in de periode dat de uitgaven zich voordoen geboekt op de
resultatenrekening.
Voorraad gerelateerde kosten
Product kosten worden dus vaak voorraad gerelateerde kosten genoemd omdat ze toegeschreven worden aan
een voorraad account (work in progress en finished goods) in plaats van aan een kosten account. Dit is een
basisconcept binnen accounting omdat deze kosten kunnen eindigen op de balans als activa wanneer de
goederen nog niet af zijn of niet verkocht zijn aan het einde van de periode.
2.3 Cost classifications for predicting cost behaviour
In het figuur hiernaast zijn verschillende doelen weergeven
waarvoor kosten nodig zijn, en de classificaties die daarbij horen.
We gaan nu kijken naar hoe we kunnen voorspellen op welke
manier kosten reageren op veranderingen in activiteiten.
Kostengedrag (cost behaviour) verwijst naar hoe kosten reageren
op een verandering in het niveau van bedrijfsactiviteiten. Het is
voor managers bij het plannen van belang om te weten hoe kosten
reageren op veranderingen in het productieniveau.