Dit is een volledige uitwerking van alle studietaken van het vak: adolescentiepsychologie. Ik heb met deze samenvatting een 8,5 gehaald. Alles wat groen gearceerd is, kwam voor in het tentamen of was belangrijk bij het maken van een tentamenvraag.
Het woord adolescentie wordt gebruikt voor de periode tussen de kinderjaren en de
volwassenheid. De afgrenzing van deze periode is lastig met 'harde' leeftijdsgrenzen
aan te duiden en kan eigenlijk beter gekoppeld worden aan de aard en het karakter
van de ontwikkelingen die in deze periode plaatsvinden. Wat er tijdens de
adolescentieperiode gebeurt met de jongere zegt meer over de fase waarin hij of zij
zich bevindt, dan een precieze leeftijd.
Toch wordt er om praktische redenen soms gebruik gemaakt van een indeling op
basis van leftijdsgrenzen, waarbij wordt uitgegaan van de periode tussen 10 en 23
jaar.
De vroege adolescentie zou dan tussen 10 en 13 jaar liggen
De middenadolescentie tussen 14 en 18 jaar
De de late adolescentie begint dan rond het 19e levensjaar
De term adolescentie wordt gebruikt om de periode tussen de kinderjaren en de
volwassenheid te duiden. In deze overgangsperiode vinden allerlei ontwikkelingen
plaats, op zowel lichamelijk als mentaal vlak. Deze ontwikkelingen vinden plaats
zowel in interactie met elkaar en als met de omgeving waarin de adolescent deze
ontwikkelingen doormaakt. De belangrijkste ontwikkelingstaak in deze periode is (in
navolging van Erikson,1968) het ontwikkelen van een eigen identiteit.
De term adolescentie omvat hiermee een breder spectrum dan de term puberteit,
die betrekking heeft op hormonale ontwikkeling die de geslachtsrijping en andere
rijpings- en ontwikkelingsprocessen aanstuurt.
Storm and Stress refereert aan de opvatting dat de adolescentie een periode is van
grote emotionele beroering en opstandigheid. Deze opvatting kent inmiddels veel
kritiek omdat het een periode is die voor bijna iedereen wel wat stress oplevert,
maar waar ook bijna iedereen uiteindelijk goed doorheen komt.
A. Steinberg (2008) noemt drie aandachtspunten waar rekening mee moet
worden gehouden bij het inschatten of dergelijke problemen ook
daadwerkelijk op een stoornis in de ontwikkeling zouden kunnen duiden.
Het onderscheid tussen eenmalige stemmingen of gedragingen en meer
langdurige patronen. De adolescentie is een periode van uitproberen (van
bijvoorbeeld alcohol, drugs of antisociale gedragingen). Meestal is dit
onschadelijk en leidt het niet tot langdurige problemen. Ook de
stemmingswisselingen die vaak plaatsvinden zijn niet noodzakelijkerwijs
gekoppeld aan ingrijpende en langdurige problematiek.
B. Het onderscheid tussen spanningen en de bijbehorende onevenwichtigheden
die adolescenten in het algemeen ervaren en spanningen die daadwerkelijk op
een dreigende stoornis zouden kunnen duiden. Wanneer dit onderscheid niet
wordt gemaakt loopt men het gevaar aan dreigende stoornissen in de
ontwikkeling te weinig aandacht te besteden en ten onrechte te menen dat
ernstige problemen ook vanzelf zullen overgaan.
, C. Het onderscheid tussen problemen die echt uit de adolescentie voortkomen en
problemen die hun wortels hebben in de periode voor de adolescentie. Veel van
de problemen tijdens de adolescentie gaan weer over zonder directe
consequenties voor het verdere functioneren (adolescence-limited). Bij de
jongeren bij wie dit niet het geval is was er vaak al enige problematiek in de
periode voor de adolescentie en zal deze problematiek na de adolescentie nog
voortduren (life-course-persistent).
Dus:
- Eenmalige stemmingen of meer langdurige patronen
- Onderscheid tussen spanningen die adolescenten in het algemeen ervaren en
spanningen die daadwerkelijk op een dreigende stoornis zouden kunnen
duiden
- Onderscheid tussen problemen die echt uit de adolescentie komen en
problemen die hun wortels hebben in de periode voor de adolescentie.
De adolescentie kan worden gezien als een karakteristieke ontwikkelingsperiode
met daaraan verbonden specifieke ontwikkelingstaken.
Drie aspecten die karakteristiek zijn voor de fase van de adolescentie:
1. Het vormen van een eigen identiteit en het bereiken van autonomie ten opzichte
van de ouders.
2. De manieren van omgaan met bepaalde innerlijk beleefde conflicten (bijvoorbeeld
in verband met ambivalente gevoelens ten opzichte van de ouders).
3. Een bepaald niveau van cognitief functioneren (bijvoorbeeld wat betreft het
denken over morele vraagstukken).
Drie typen persoon-omgeving-interacties:
Passief
Evocatief = Evocatieve interactie: verschillende persoonlijkheden roepen
verschillende reacties van hun omgeving op. Een kind dat tegenstribbelt
wanneer het opgepakt wordt roept ander gedrag bij de ouders op dan een kind
dat graag geknuffeld wordt.
Actief
Tijdens de adolescentie vindt een verschuiving plaats van passieve interacties naar
actieve interacties. Deze verschuiving wordt veroorzaakt doordat het belang van
acties of keuzes van een individu in deze periode toeneemt. Adolescenten kunnen
gemakkelijker buiten het gezin een omgeving vinden (denk aan school, studie of
werk). Deze omgeving kan zowel een positieve als een negatieve invloed hebben op
het ontwikkelingstraject van de adolescent. Hoewel het evocatieve interactietype
,gedurende de gehele levensloop een rol speelt, lijkt deze in de adolescentie een
belangrijkere plaats in te gaan nemen.
Hoewel de ontwikkelingspsychologie al een geruime tijd bestaat, begint de
geschiedenis van de adolescentiepsychologie pas rond 1900 en is dus nog relatief
jong.
‘Positive Youth Development’-beweging, een vorm van toegepaste
ontwikkelingspsychologie waarbij adolescenten geholpen worden om hun
ontwikkeling te optimaliseren.
In het tekstboek (paragraaf 2.2.2) staat aangegeven dat ontwikkelingstaken tijdens
de adolescentie door drie soorten invloeden worden bepaald. Welke zijn dit?
A. De ontwikkelingstaken kunnen voortkomen uit de lichamelijke ontwikkeling die
plaatsvindt tijdens de adolescentie.
B. De ontwikkelingstaken kunnen voortkomen uit verwachtingen uit de omgeving
die veranderen gedurende de adolescentie.
C. De ontwikkelingstaken kunnen voortkomen uit de eigen waarden en aspiraties
van de adolescent.
Deze figuur visualiseert wat er in paragraaf 2.2 wordt uitgelegd over de drie soorten
invloeden op of determinanten van de ontwikkeling gedurende de gehele
levensloop.
, Leg in eigen woorden uit wat onder deze drie invloeden wordt verstaan en probeer
te beredeneren waarom de onderstaande grafische weergave van deze invloeden er
zo uitziet.
In de figuur worden drie soorten invloeden getoond, historisch bepaalde invloeden
(normatief), leeftijdsgebonden invloeden (normatief) en niet-normatieve invloeden.
Normatieve leeftijdsgebonden invloeden zijn biologische en (sociale)
omgevingsfactoren, die een logisch onderdeel uitmaken van de levensloop.
Bijvoorbeeld het geslachtsrijp worden (biologische factor) of de overgang van de
lagere naar de middelbare school (sociale omgevingsfactor). Historisch bepaalde
invloeden vormen de historisch/culturele/maatschappelijke context waarin een
bepaalde generatie opgroeit. De huidige adolescenten bijvoorbeeld groeien op in
een wereld waarin zij te maken hebben met acute klimaatproblematiek. Niet-
normatieve invloeden tenslotte zijn persoonlijke gebeurtenissen die geen vast
onderdeel uitmaken van de levensloop, maar deze juist uniek maakt. Bijvoorbeeld
een verhuizing naar een ander land, een scheiding van ouders of het winnen van de
loterij.
Uit de figuur kan worden afgelezen dat in zijn algemeenheid de invloed van
normatieve gebeurtenissen groot is tijdens de adolescentie. Dat is logisch te
verklaren omdat in die periode in relatief korte tijd grote lichamelijke veranderingen
plaatsvinden (wat in de volwassenheid minder het geval is). Door deze
veranderingen en de interactie met de omgeving, vinden ook relatief veel
gebeurtenissen/veranderingen plaats in sociale omgeving. Daarnaast is de
historische context van invloed op de autonomie- en identiteitsontwikkeling van de
adolescent. Het kan een aanzienlijk verschil maken of je bent opgegroeid in de
magere jaren na de oorlog of in de huidige maatschappelijke context, gekenmerkt
door grote welvaart en snelle technologische ontwikkelingen. Anders gezegd, de
levenslooptheorie stelt dat adolescenten de overgang naar volwassenheid maken in
een door de maatschappij voor gestructureerde omgeving en dat de periode in de
geschiedenis waarin de adolescent leeft, het ontwikkelingstraject sterk beïnvloedt
(zie ook blz. 43 in het tekstboek).
Uit de figuur kan ook worden afgelezen dat de invloed van niet-normatieve
gebeurtenissen naarmate je verder in de levensloop komt, steeds groter wordt. Deze
toename begint al in de adolescentie, waarin de eigen identiteit wordt ontwikkeld
en de autonomie steeds groter wordt, resulterend in eigen keuzes en steeds grotere
diversiteit in levensloop. Non-normatieve gebeurtenissen vinden dan deels ook
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper eefdeboer. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €10,99. Je zit daarna nergens aan vast.
