Samenvatting
Samenvatting literatuur hoorcollege 1t/m6 Deeltentamen 1
- Instelling
- Universiteit Leiden (UL)
Dit document bevat de samenvatting van alle literatuur voor het eerste deeltentamen op 25 oktober 2018.
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 20 pagina's
Voorbeeld 3 van de 20 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
3 beoordelingen
Door: pepijnkruiswijk • 2 jaar geleden
Door: noudvandijk • 2 jaar geleden
Door: tomvanderminnen • 5 jaar geleden
Voorbeeld van de inhoud
Samenvatting literatuur ‘Nederlanders op deWereldzeeën’
Week 1: Dr. Groesen
Tyranny abroad: the Dutch Revolt and the invention of America
Het startpunt is begin november 1565 wanneer in Brussel de reactie arriveert
van Koning Filips II over de sociale, politieke en religieuze onrust in de Lage
Landen. De beroemde brieven van ‘het bos van Segovia’ lieten blijken dat de
koning zijn onpopulaire ketterijwetten zou voortzetten en daarnaast wees hij het
advies van de leidende edelen af om hen een grotere rol te geven in de
handhaving van de religieuze plakkaten van de koning. In het voorjaar
daaropvolgend verenigen de edelen zich in Brussel om na aanleiding van de brief
van Filips II een verzoek te presenteren bij Margaretha van Parma voor de
matigingen van de plakkaten en de afschafng van de inquisitie. Deze
gebeurtenissen, in combinatie met groeiende religieuze onrust en krimpende
economische groei markeren het begin van de Opstand.
Dit had in eerste instantie niks te maken met de gebeurtenissein in de Nieuwe
Wereld, waar de Spanjaarden ook met de scepter zwaaiden. Toch brengen
Nederlandse edelen enkele maanden later verhalen naar buiten over de
misstanden van de Spaanse macht in de Nieuwe Wereld. Dit had als
achterliggende reden om hun eigen verzet tegen de Spaanse overheersing in
Nederland te rechtvaardigen. De Opstand was begonnen en daarmee
begon een revolutie in de Nederlandse vertegenwoordiging van
Amerika.
Prologue: revolutionary geography
Het politieke drama dat ontstond in Brussel had verstrekkende gevolgen op het
sociale, economische en culturele leven in de Lage Landen.
Dit essay gaat in op de veranderingen die zich in Amerika hebben voorgedaan,
niet de Nieuwe Wereld als zodanig, maar eerder de Nederlandse beeldvorming
over de Nieuwe Wereld en de nieuw ontwikkelde geografsche identiteit van de
nieuwe Nederlandse republiek.
De verklaring van de edelen over de misstanden van de Spaanse kroon in de
Nieuwe Wereld zorgde voor een gedurfde verandering in de politieke en
geografsche oriëntatie van de Nederlanders. Dit stond haaks op het
ongelimiteerde enthousiasme waarmee de Nederlanders 2/3 e van de 16e eeuw de
Spaanse avonturen hadden gevolgd. Diverse werken werden hierover geschreven
en gepubliceerd, veelal in handelsstad Antwerpen. Aan de vooravond van de
Opstand kwam er uit Nederlandse hoek enkel respect, geen minachting. In 1565
is dit volledig omgeslagen wanneer Amerika door diverse schrijvers en edelen
wordt gebruikt om te waarschuwen voor het leven onder Habsburgse macht.
The anatomy of a topos
In de loop van 1570/1580 veranderde het Nederlandse beeld van de daden van
de Spanjaarden in de Nieuwe Wereld van vol verwondering naar totale afkeer.
Het aangewakkerde beeld door de edelen over de Spanjaarden in Amerika zorgde
zowel voor nieuwe belangstelling voor de Nieuwe Wereld als op een
herformulering van het beeld ervan. De rebellen kondigden aan om een
,nieuwe geografe te creëren om hun nieuwe politieke aspiratie te begeleiden
(onafhankelijk worden).
Diverse opstandelingen zoals Willem van Oranje nemen Amerika op in hun anti-
Habsburgse propagandacampagne in samenhang met de Spaanse Inquisitie, het
misbruik van de lokale privileges, de kwaadwillende adviseurs van de koning en
het gebruik van religie als voorwendsel voor onheilige zaken. Zo ontstaat er een
totaalbeeld van de misstanden die de Spaanse macht begaat en waarvan
Amerika een onderdeel is. Zeker toen Alva aan de macht werd gebracht in de
Lage Landen, die met harde hand huishield, stimuleerde dit nog meer het beeld
van Amerika.
Voor de opstandelingen illustreerde de Nieuwe Wereld de neiging van Spanje tot
absolutisme, zijn instinctief misbruik van voorrechten, zijn gebruikelijke
plundering van eigendom. Tussen dit gedrag in de Nieuwe Wereld en vertoonde
gebeurtenissen in Nederland kon men parallellen trekken. Mensen zoals Willem
van Oranje zagen dit als een manier dat als zij niet zouden ingrijpen, hen
hetzelfde lot te wachten stond als de Nieuwe Wereld en vanuit deze gedachten
wordt het Plakaat van Verlatinge opgesteld. Meerdere malen hierin verwijzen de
provincies naar de Spaanse tirannie in de Nieuwe Wereld waardoor hun opstand
gelegitimeerd is.
Causes: revolt, rhetoric, and the origins of an American alliance
De kijk op Amerika zorgde voor een abrupte en dramatische verschuiving in het
geopolitieke denken van de Nederlanders. De Opstand vormde dan de
katalysator voor een Spaanse afkeer in de Nederlandse politieke literatuur, dit
verklaart nog niet de snelle verandering in het wereldbeeld van de Nederlanders.
Het feit van Willem van Oranje zich politiek en militair verzette tegen de
Habsburgse regering in Brussel verklaart nog niet waarom de Spaanse ervaring
in Amerika zo snel is getransformeerd van een bron van trots naar een vorm van
negatieve propaganda.
Voornamelijk werden de Spaanse tirannie verhalen gebruikt om het
rebellenverhaal van de Lage Landen te passen. Dit kun je verklaren als je kijkt
naar de periode dat de politieke verandering inzette in 1560/1570: vele
oppositieleiders werden opgepakt of bestreden door de sterke Spaanse monarch.
Om steun te verzamelen voor hun positie was het slim om deze monarch neer te
zetten als iemand met ongelimiteerde macht en ambities. Dit thema van
universele monarchie werd onderdeel van de rebellenstrategie om meer steun
van buitenaf te ontvangen voor hun strijd. Zo reisde Willem van Oranje rond om
buitenlandse steun te winnen, maar dit ging niet erg soepel. Een natie paste
precies bij de eisen van de rebellen en dat waren de Amerikanen; Indianen leken
de perfecte groepering om een alliantie mee te sluiten. De afstand en de
nieuwheid van het continent maakte het volgende rebellen mogelijk om als
perfect model te dienen voor hun strijd, waardoor Amerika een prominente plek
innam in het Nederlandse wereldbeeld.
Efects: the rebels America and the Americanization of the eevolt
Amerika’s kneedbaarheid maakte het mogelijk om het zo te vormen naar de
omstandigheden en publiek, hetgeen de culturele geografen van de rebellenpartij
snel doorhadden en gingen inzetten. Zij zette Nederland en Amerika neer als 2
landen waar de Spanjaarden vele misstanden hadden bestaan, de rechten en
privileges niet hadden gerespecteerd en de vrijheden hadden afgenomen van de
onderdanen. Je kunt dus stellen dat de Nederlanders de Nieuwe wereld
aanschouwden door de ogen van de gebeurtenissen die zich in hun eigen land
, hadden afgespeeld. Van de rebellenleer dat Spanje een Amerikaanse strategie in
de Lage Landen trachtte na te streven, was het slechts een kleine sprong om
voor te stellen dat Spanje al een conquistadora programma van geweld had
uitgevoerd in de steden en provincies die door de legers van Alva bezocht waren.
Zo was het een kleine stap van ‘Spaanse tirannie in Amerika’ naar ‘Spaanse
tirannie in Nederland’.
Conclusie: Amerika was niet alleen een symbool geworden van de buitenlandse
Spaanse tirannie, het was een vormgevende kracht geworden in de Nederlandse
politieke propaganda, die talloze lezers een beeld gaf van Spanje en zijn rijk.
Week 2: Marc A. van Alphen
Het oorlogsschip als varend bedrijf: schrijvers, administrate en logistee aan boord van
Nederlandse marineschepen. 1597-1795
Inleiding
De eerste stappen naar het opzetten van een maritieme macht in de Lage
Landen werden gezet in 1488 door Maximiliaan van Oostenrijk. Door uit het
uitgeven van een ordonnantie was de eerste permanente marine organisatie in
de Lage Landen een feit. Het functioneren van de marine werd wettelijk
vastgelegd en de verantwoordelijkheid opgedragen aan een admiraal die optrad
als plaatsvervanger van de vorst. Deze admiraal-generaal verkreeg op papier een
machtige positie: oorlogsschepen mochten enkel met zijn toestemming worden
uitgerust. Desondanks accepteerden de Hollandse zeegewesten deze
centralistische macht van de admiraal-generaal niet: er bleef een verdeeldheid
op het terrein van de zeemacht: enerzijds de vorst en zijn admiraal-generaal,
anderzijds de diverse gewesten en steden die hun eigen beleid bleven volgen.
Het uitbreken van de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648) maakte dat er nu sprake
was van een openlijke oorlog waardoor de noordelijke zeegewesten zich nog
steeds niet hoefde te conformeren aan de admiraal-generaal en de vorst. De
opstandelingen, geleid door Willem van Oranje kregen een irreguliere
oorlogsvloot onder zich die zij onderhielden middels kaapvaart en plunderingen.
Deze kaapvaarten mochten enkel plaatsvinden wanneer er een commissiebrief
door Willem van Oranje was afgegeven. Op deze manier kreeg hij op den duur
enige invloed op de strijd der zee, maar ook deze invloed was beperkt. In deze
periode sloten diverse Hollandse en Zeeuwse havensteden de kant van Oranje,
zoals Vlissingen en Enkhuizen.
In de jaren 60/70 van de 16e eeuw waren diverse admiraliteitsraden opgericht
door de Staten van Holland of de eaad van State om de oorlogsvaart te reguleren
en de prins van Oranje ter zijde te staan, maar zij werkte elkaar continu tegen.
Om tegen tegenwerkingen te reguleren werd in 1597 door de Staten-Generaal
een instructie uitgevaardigd.
Vijf admiraliteiten
De bovenstaande instructie legde de gedecentraliseerde organisatie van de
marine vast; iedere admiraliteit kreeg zijn eigen admiraliteitsraad als hoogste
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper irisvdhulst. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 51662 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 15 jaar dé plek om samenvattingen te kopen