SAMENVATTING
BEWUSTZIJNSFILOSOFIE MIDTERM
2023-2024
Inhoudsopgave
Boek: 8 questions about the conscious mind......................................................................2
Hoofdstuk 1 - Wat is zelfbewustzijn?.........................................................................................2
Hoofdstuk 2 - Kan de geest gescheiden van het brein functioneren?........................................4
Hoofdstuk 3 - Is er alleen een geest (idealisme)?.......................................................................5
Hoofdstuk 4 - Is er alleen gedrag (behaviorisme)?.....................................................................6
Hoofdstuk 5 - Is de bewuste geest een deel van het brein?.....................................................10
Hoofdstuk 6 - Kunnen machines een bewuste geest hebben?...................................................13
6.1 Functionalisme.......................................................................................................13
6.2 Connectionisme.....................................................................................................17
Hoofdstuk 7 - Is Google Maps een deel van het brein?............................................................20
1
,Boek: 8 ques+ons about the conscious mind
Hoofdstuk 1 - Wat is zel=ewustzijn?
1.Wat is filosofie?
• Conceptueel onderzoek: onderzoek doen naar de betekenis van concepten. Onderscheid
tussen het manifeste wereldbeeld (normale wereldbeeld) en empirische (wetenschappelijke)
wereldbeeld.
Filosofie: Wat bedoel je met term/ concept X? (X = cultuur/leven/intelligenTe/psyché)
→ Wat is de link tussen deze wereldbeelden?
• Conceptuele verheldering: je vraagt wat iemand bedoelt met zijn concepten en je gaat een
stap verder → je kijkt naar de wetenschap om de concepten bij te stellen (wellicht levert de
wetenschap kennis op die je niet krijgt door alleen conceptueel analyse)
• Grondslagenonderzoek/geldigheidswetenschap: in de wetenschap gebruik je allerlei
fundamentele concepten (zoals causaliteit), maar meestal sta je niet sTl bij die concepten.
Maar zijn die concepten wel geldig?
• Perspec:efwisseling: op de middelbare school wordt het vak filosofie o.a. gepresenteerd als
een training in perspecTefwisseling. Om oog en begrip voor standpunten van anderen.
Voorwaarde tot maatschappelijk debat
• Zoektocht naar de waarheid: In het oude Griekenland → de sofisten. Het ging niet om de
waarheid, maar overtuigingskracht (advocaten nu). Hier verzeZe Socrates zich tegen
• Alles hierboven
Filosofie is dit allemaal (en meer?)
Dit zijn wellicht niet alle antwoorden. Filosofie houdt in dat we willen weten wat we bedoelen met
onze concepten, dat ze geldig zijn en om daarachter te komen moeten we soms een ander
perspecTef innemen, zodat we alles zo helder en duidelijk mogelijk krijgen.
Wat is filosofie NIET
Filosofie is niet een beetje kletsen, dat je feitenvrij zou kunnen doen en ook geen scepTcisme of
relaTvisme
• Scep:cisme: met behulp van de rede kriTsch bezien van overgeleverde waarden door twijfel
te koesteren aan de geldigheid hiervan
• Rela:visme: het idee dat een bepaald concept (waarheid, schoonheid, het goede etc.) niet
op zich staat, maar a`ankelijk is van iets anders
2. Waarom filosofie voor psychologen?
KriTsch denken
SamenvaZend is filosofie de studie van het kriTsch denken. Als academicus leer je in cursussen
filosofie kriTsch te staan tegenover je eigen vakgebied (psychologie).
KriTsch denken over…
Hoe moet ik handelen? Mag ik een paTënt onder hypnose brengen om zo verdrongen herinneringen
uit zijn of haar geest op te diepen?
→ Ethische vragen
Zulke vragen hangen samen met andere kriTsche vragen, zoals: ‘Wacht even, bestaan er wel
verdrongen herinneringen? Is dat wel wetenschappelijk onderbouwd?’
Dat brengt ons dan bij de vraag wat wetenschap is en wat niet → Wetenschapsfilosofie
Fundamentele concepten:
• Wat is die geest waar we het over hebben? Wat is die psyche?
• Hoe past de geest in de fysische wereld
• Wat is bewustzijn?
2
, The mind-body probleem
Dualis:sche intuï:es: Mensen hebben de intuïTe dat lichaam en geest twee totaal verschillende
dingen zijn, die ona`ankelijk van elkaar kunnen bestaan en funcToneren. Maar als je in je geest wat
voelt, dan gebeurt er wat in je brein en vaak ook andersom.
3. Wat is bewustzijn?
1. What is the conscious mind?
IniTële indeling
1. Bewuste ervaringen
KwalitaTeve gevoel bij een bepaalde ervaring: qualia (enkv: quale)/ What-it-is-likeness (Nagel)
→ Hoe wij geur, smaak etc. ervaren
o Filosofische paper: What is it like to be a bat? (echolocalisering)
2. Cogni:e
Als je een bepaalde mening hebt, dan heb je een mening over (!) iemand of iets: ProposiTonele
aktude (PA’s) → houding aannemen t.o.v. een proposiTe (=betekenis van een zin).
PA’s gaan over iets, ze hebben een inhoud: intenTonaliteit (aboutness). Pa’s zijn discrete en:teiten,
waarmee wordt bedoeld dat PA’s los van elkaar kunnen veranderen.
- Bijv. Jan geloon dat het regent → Wanneer hij naar buiten gaat en ziet dat het niet regent,
verandert zijn proposiTe ‘ik weet dat het niet regent’. Echter, hierdoor verandert zijn
proposiTe “ik weet dat Parijs de hoofdstad van Frankrijk is” niet.
3. Emo:e
CombinaTe van ervaring en cogniTeve toestand (1 & 2). Ze hebben vaak een (1) kwalitaTef karakter,
want je ervaart iets, maar ze hebben ook (2) intenTonaliteit, want je emoTes gaan ergens over.
- Vb. Als je iemand haat is er sprake van intenTonaliteit en een kwalitaTeve ervaring. Je
kwalitaTeve ervaring is de haat die je voelt voor die persoon. De intenTonaliteit is een
bepaalde houding die je hebt tegenover een persoon. Dit gevoel gaat over een persoon.
Het algemene probleem
Hoe past bewustzijn in de fysische wereld?
Drie subproblemen
Gegeven de drie (iniTële) mentale categorieën:
1. Hoe verhouden ervaringen zich tot de (rest van de) fysische wereld, met name tot het
lichaam, met name tot het brein?
2. Hoe verhouden cogni:eve toestanden zich de (rest van de) fysische wereld, met name tot
het lichaam, met name tot het brein?
3. Hoe verhouden emo:es zich tot de (rest van de) fysische wereld, met name tot het lichaam,
met name tot het brein?
Reduceer de drie naar twee problemen
Als je weet hoe ervaringen in de wereld passen en hoe cogniTeve toestanden in de wereld passen,
weet je dat ook voor emoTes.
Verschillende Antwoorden
• Substan:e-dualisme: de geest bestaat ona`ankelijk van het lichaam en vice versa
• Idealisme: de fysische wereld is a`ankelijk van de geestelijke wereld
• Behaviorisme: de geest is eigenlijk gedrag
• Reduc:onisme/ iden:teitstheorie: mentale toestanden zijn hersentoestanden
• Elimina:visme: de geest bestaat niet
• Func:onalisme: mentale toestanden worden gerealiseerd door hersentoestanden
• Connec:onisme: mentale toestanden worden gerealiseerd door netwerken
• Embodied & Embedded: proberen zich niet alleen te richten op het brein,
maar ook op waar het brein zich in bevindt. 3
