Samenvatting van het boek 'Het geografisch huis' geschreven door Ben de Pater en Herman van der Wusten. De hoofdstukken 1-6 13 zijn samengevat en is hiermee geschikt voor het eerste tentamen van Theorie en geschiedenis van de sociale geografie.
Samenvatni Theorie en ie chiedeni van de ociale ieoiraee
Het ieoirae ch hui
Hoofd tuk 1: Op zoek naar de fundamenten
Even droog als de wereldzee
Johann Gotried Herder zai de aarde al on hui waar met ieoirae che kenni kan van worden ieleerd en er een
orde in kan zien. De ieoirae che weten chap kan ook een hui worden iezien met vele kamer ( peciali ate s en
ven ter (benaderiniens.
Geoiraee kan wijzzen naar de vakweten chap (kenni verzamelen, publiceren en overdraiens en naar de
ieoirae che werkelijzkheid (aardoppervlak en bewoner s. Veel veranderinien binnen de ieoiraee mede door
veranderinien in de maat chappijz eer t werd maat chappijz lo iezien van de ieoiraee internali t ch. Hier
teienover taat het contextuele of externali t che vi ie het ieoirae che denken en zijzn ontwikkelinien
onderiaan ook invloeden van buitenaf, van ociale, politeke en economi che factoren.
Binnen dit boek wordt het iezien al dat het binnen bepaalde maat chappelijzke randvoorwaarden plaat vindt.
Over afstanden en zelfdoding
Weten chappelijzk ieoirae ch denken be taat al lani en liit aan de wijzze van deenite. Weten chap wordt vaak
iezien al een actviteit met al kenmerken loii ch denken, nauwkeurii waarnemen, openheid en bereidheid tot
di cu ie over de ievolide procedure , objzectviteit en oniebondenheid en een verlanien om ver chijzn elen te
verklaren.
Het niet-weten chappelijzke ieoirae che denken i ouder dan het weten chappelijzke waar chijznlijzk net zo oud al
de men heid. Iet niet-weten chappelijzk zou zijzn een kaart van vroeier om de omievini in kaart te brenien.
Daarnaa t zijzn het ideeën over de wijzze waarop plaat en en iebieden t.o.v elkaar zijzn (O-Europe e landen worden
vaak onjzui t verder wei iedacht dan Z-Europe e landens en ideeën over relate tu en men en natuur
(zelfmoorden wordt vaak onjzui t iedacht meer in bepaalde maandens.
Deze ideeën die ‘normale’ men en hebben wordt door weten chappelijzke ieoirafen be tudeerd ieo oee
John Kirkland Wriiht het iaat om ver tandelijzke, coiniteve kenni en voor tellinien en om emotonele,
affecteve beelden en ievoelen (land chap waarderini kan veranderens. Wanneer iekeken wordt naar hoe de
ideeën zijzn verandert deel van mentaliteit ie chiedeni hoe niet-weten chappelijzke denkbeelden van
iewone men en vroeier hadden en zijzn veranderd.
Geloofskennis en observatekennis
Geoirae che kenni van Europeanen wa tot in de 19 e eeuw van:
1. Boeken en ie chrifen die foutloo werden be chouwd (bijzbels Jeruzalem al middelpunt. In de
middeleeuwen vooral meer waarde aan de eer te bron van kenni dan de tweede
2. Zintuiielijzk waarneembare werkelijzkheid reizen en portolaankaarten na de middeleeuwen werd dit
belanirijzker.
De ob ervatekenni werd vooral in de eiien omievini van de men en iedaan en verder wei van de eiien
woonplaat van de ieloof kenni belanirijzk. Op deze manier zijzn er veel verkeerde beelden ont taan. Door reizen i
de binnenkrini iroter ieworden en de ieloof kenni overbruit. De uitbreidini wa voltooid in de eer te decennia
van de 20e eeuw.
Veel boeken en ie chrifen waren niet meer dan fanta ie en bleken bijz nader inzien niet te be taande plekken.
,Visies op de relate enssnatuur
Clarence Glacken heef drie kernvi ie over de betrekkinien tu en men en natuur iebracht:
1. De aarde i een door God voor de men al hooi te levende wezen ie chapen ieheel iereed hui waarvan
de men ‘hui bewaarder’ i .
2. De aarde met haar klimaat, reliëf en kun tvormen bepaalt het doen en laten van de men
3. De men wijzziit door middel van zijzn in panninien het aanzien van de aarde: dankzijz zijzn arbeid i het
natuurland chap in een cultuurland chap omiezet.
Deze kernvi ie zijzn teed omiewi eld te zien in het denken en pa t bijz ieo oee en mentaliteit ie chiedeni .
De kernvi ie iaan uit van een:
Acteve of voluntari t che men beeld men en al actef handelende wezen met een relatef irote
mate van vrijzheid en verantwoordelijzkheid voor het eiien doen en laten de derde vi ie
Pa ieve, determini t che men beeld men en zijzn een product van hun omievini de eer te twee
vi ie .
In de middeleeuwen wa de eer te kernvi ie vooral aanwezii.
In de renai ance komt er eculari ate en de tweede en derde vi ie meer teun.
Vanaf de 17e eeuw de overhand men al onderdeel van de natuur, uperieur en een ideaal van een
iecivili eerde natuur waarbijz de men de natuur in handen heef.
Tot in de 19e eeuw werd de verhoudini vanuit een reliiieu per pectef iezien fy ico-theoloiie God
heef indirect via de ie chapen natuur iniewerkt op de men heid en haar ontwikkelini iani. oond 1800
tjzden de oomantek vooral deze iedachte. Herder onder chreef de iedachte.
In de huidiie milieucri i weer herwaarderini voor de eer te men i verantwoordelijzk voor het behoud
van God cheppini. Er wa een ver chuivini van terk antropocentri che opvatnien (men dominants
naar ecocentri che tandpunten (natuur centraals.
Wim Zweer heef ze houdinien ten opzichte van de natuur iemaakt van puur antropocentri ch naar puur
ecocentri ch:
1. De men al de poot We ter beeld van uitbuitni en onderwerpini van de natuur door de men . Men
kan alle iebruiken en natuur i uit luitend iebruik waarde die ten dien te taat van de men .
Indu triali ate periode
2. De men al verlicht heer er men heer t over natuur maar ziet de eindiiheid van de hulpbronnen en
de afankelijzkheid van de natuur. Indu triali ate periode
3. De men al rentmee ter de men beheert de natuur en i verantwoordelijzk (ook aan Gods
4. De men al partner van de natuur men en natuur zijzn ielijzkwaardii en du ook hun behoefen. De
men en zijzn belanien taan niet voorop en natuur heef ook een eiien waarden.
5. De men al partcipant aan de natuur de men i een deelnemer van iet dat iroter i dan hijzzelf maar
men i meer dan een dier.
6. De men al een met de natuur men iaat ieheel op in de natuur
Ideeëngeschiedenis
Naa t de iewone vaak onuitie proken iedachten van men en (mentaliteit ie chiedeni s zijzn er ook in boeken
verwoorde ideeën vaak van irote denker (ideeënie chiedeni hi tori che ontwikkelini van tandpunten,
opvatnien en voor tellinien van weten chappelijzk onderleide denker s.
Maar niet twee ie cheiden werelden. Hier vooral ideeënie chiedeni . In univer iteiten wa ieoiraee pa een
weten chap in de tweede helf van de 19e eeuw en de weten chappelijzke veel lanier.
, Hoofd tuk 2: De ieoiraeebeoefenini tot om treek 1870
De twee tradites van de anteke geografe
Strabo chreef voor het beiin van de jzaartellini het boek Geoiraphika wat een compilatewerk wa van allerlei
informate uit ie chrifen. Veel ervan had hijz nooit met eiien oien iezien. Hijz probeerde dinien te verklaren en
verbanden te leiien door dinien in relate te brenien met fy i ch klimaat en milieu. Ook verbindinien kunnen veel
verklaren veel verbindinien hoiere cultuur.
Hier al het ieoirae ch onder cheid tu en ite van een iebied of plaat de kenmerken van het iebied of de
plaat zelf; fy i ch milieu, bevolkini, be taan middelens en de ituaton de ituerini van het ieied of de plaat
ten opzichte van de wijzdere omievini.
De twee tradite in de oomein e tjzd:
Het valt onder de hi torioirae che of loioirae che tradite eri be chrijzvend en vertellend. Hieruit
ontwikkelde een concrete, be chrijzvende en de individualiteit van iebieden benadrukkende ieoiraee.
Veel vormen van reiionale ieoiraee het va tleiien van het bijzzondere, pecieeke karakter van een
iebied.
Mathemat ch-cartoirae che tradite nauw ielieerd aan a tronomie, wi - en natuurkunde. Hieruit
ontwikkelde een ab tracte, theoret che, met cijzfer en formule werkende ieoiraee, ontoeianielijzk en
onintere ant voor het irote publiek maar wel weten chappelijzk.
o Meer ver chillen dan overeenkom ten:
De tweede tradite bepaald meer de vormen en afmetnien van de aarde,
coördinate tel el en dat oort dinien, terwijzl de ander alle oorten ver chijzn elen
be chrijzf zoal land chap, volkeren. Het wordt door Ptolemaeu ook wel chroroiraee
ienoemt treekbe chrijzvini.
De tweede meer op zoek naar aliemeene kenni die niet plaat - en tjzdiebonden i . het
i niet idioirae ch (eiiene be chrijzvends maar nomothet ch (aliemeen ieldende
wettens.
Middeleeuwen: in de schaduw van de kerk
Strabo hielp met zijzn ieoirae che kenni de elite van die tjzd over welk iebied ze konden veroveren etc. Hijz wa
eiienlijzk deiene die de ieoiraee verbond met de maat chappelijzke elite die naar territoriale expan ie treef via
oorloi of handel in latere tjzden tot 1900.
Geoiraee heef namelijzk bloeiperioden iekend en mee tal waren deze perioden toen er veroverini oorloien,
uitbreidende handel netten, ontdekkini reizen of koloni ate waren.
1. De eer te periode wa de kla ieke oudheid tchtni Griek e kolonie , veldtochten Alexander, expan ie
oomein e oijzk
2. De tweede periode wa de oenai ance
3. De derde periode wa de eer te helf van de 19 e eeuw
Middeleeuwen wa ieen bloeitjzd Europa moe t zich be chermen teien andere rijzken die iroter werden en de
ieloof kenni over temde de weten chappelijzke kenni . In teien tellini tot de mohammedaan e wereld waar de
kenni van de Griek e en oomein e ieoirafen werden vertaald en verzameld, bijzv. al-Idri i. Schreven ook tek ten
op ba i van eerdere niet kloppende kenni .
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper manoukvl. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
