In dit document vind je mijn samenvatting van het vak Gedragstherapie. Dit vak wordt gegeven in de studie Klinische Psychologie (1ste Master) aan de VUB door Prof. Anouk Vanden Bogaerde. De samenvatting is gebaseerd op de lessen en de slides. Ik ben elke les aanwezig geweest. Aan de hand van deze s...
Evaluatie: schriftelijk examen met 3 open vragen a.d.h.v. casus (theorie, toepassing, attitude/inzicht)
1. Introductie gedragstherapie
1.1 Historisch perspectief
1ste wave CBT:
- Watson: afstand van introspectie en het onbewuste (psychoanalytisch perspectief)
- Gedrag als centraal aangrijpingspunt binnen therapie (gedrag is het enige observeerbare)
- Wijzigen emotionele responsen door exposure en systemische desensitizatie
- Wijzigen gedrag door operante conditionering (bekrachtiging/bestraffing)
2de wave CBT:
- Ellis & Beck: we kunnen gedrag niet los zien van gedachten, gevoelens, wensen, attitudes… (bv.
mondmaster dragen voor Covid was raar, maar tijdens Covid niet)
- Cognitieve therapie: automatische gedachten, gevolgtrekkingen en assumpties
- Integratie cognitieve therapie en gedragstherapie
3de wave CBT:
- Omgaan met gedachten/gevoelens i.p.v. wijzigen
- Segal, Williams, Teasdale, Kabat-Zinn: mindfulness en mindfulness-based cognitive therapy
- Hayes: acceptance and commitment therapy
4de wave CBT:
- Focus op verstoorde cognitieve (informatieverwerkings-)processen (bv. mensen met een depressie
besteden meer aandacht aan negatieve zaken)
- Training van aandacht/interpretatie/geheugen aanvullend op standaard CBT
1.2 Wat is gedragstherapie?
Het betreft een proces waarbij de psycholoog samen met de cliënt actief en op transparante wijze
therapeutische technieken en methoden toegepast om de zich aandiende klachten duurzaam en
relevant te reduceren
1
,De geselecteerde therapeutische technieken en methoden dienen daarbij empirische ondersteuning
te genieten, waarbij deze gestoeld zijn in de wetenschap van de (klinische) psychologie en effectief
zijn gebleken
Basisaxioma: alle gedrag is aangeleerd (maar: Hoe is gedrag van cliënt aangeleerd? Hoe kunnen we
gedrag van cliënt veranderen?)
Gedrag is een zinvolle reactie op een betekenisvolle situatie (je begrijpt gedrag pas als je de betekenis
erachter kent)
Kenmerken van de gedragstherapie:
1. Gedrag is het centrale aangrijpingspunt voor behandeling
2. Gedragstherapeuten zijn directief (er worden aanwijzingen en adviezen aan de cliënt gegeven)
3. Gedragstherapie is doorgaans kortdurend (1-16 sessies)
4. Interventies zijn evidence-based (nauwe samenhang met empirisch onderzoek)
1. Gedrag is het centrale aangrijpingspunt voor behandeling
Klachten komen voort uit problematische gedragspatronen (bv. vermijding)
Gezien het belang van betekenis van gedrag: cognitieve gedragstherapie -> aangrijpingspunten op
niveau ongeconditioneerde stimulus/ongeconditioneerde respons
-> gedragstherapie = cognitieve gedragstherapie
Experiëntiële luik: invloed van ACT, mindfulness en DGT
-> verandering van attitude t.a.v. gedachten, gevoelens en gedrag
-> focus op gevoel en ervaring i.p.v. louter (observeerbaar) gedrag
-> experiëntiële cognitieve gedragstherapie
2. Gedragstherapeuten zijn directief
Didactisch aspect: modelleren gewenst gedrag of aanleren nieuwe vaardigheden
Balans tussen sturend en niet-sturend is belangrijk
3. Gedragstherapie is doorgaans kortdurend
Veel CBT protocollen duren 1-20 sessies, maar lengte van therapie hangt af van de complexiteit van
de problemen (hoe complexer de problematiek, hoe langer het behandeltraject)
2
,4. Interventies zijn evidence-based
Gedragstherapie is toegepaste leerpsychologie: klassieke conditionering, operante conditionering,
toepassing van experimenteel geverifieerde leerprincipes
Sterke verankering in de wetenschap: psychologie als wetenschap, dus behandelingen ook op
effectiviteit onderzoeken
Toepassing van de experimentele methode: zoeken naar functionele relaties, zoeken naar samenhang
De behandeling van 1 patiënt is een n=1 onderzoek: zorgvuldig uitgevoerde studies met 1 deelnemer
(per deelnemer observeren, interveniëren en meten)
Belang van de empirische cyclus
1.3 Scientist practioner
Empirische verankering:
- Verankering in experimenteel onderzoek (experimentele psychopathologie)
- Verankering in leerpsychologie
- Evidence-based denken
- Gestructureerd/doelgericht werken
- Met aandacht voor complexiteit
1.4 Gedragstherapie en psychopathologie
Gedragstherapie bepaalt niet dat bepaald gedrag gezond of ongezond is op zichzelf
Er dient rekening te worden gehouden met:
- De context (In welke context doet het gedrag zich voor?)
- Het gevolg van het gedrag (Is het gedrag ingrijpend op het dagelijks leven?)
- De frequentie van het gedrag
1.5 Leermodel
Principes voor het aanleren van adaptief gedrag zijn hetzelfde als die voor het aanleren van
maladaptief gedrag
Klassieke conditionering: aanleren van emoties
Operante conditionering: aanleren van gedrag
2. De gedragstherapeutische casusconceptualisatie
3
, 2.1 Het belang van casusconceptualisatie
Casusconceptualisatie is het vertrekpunt van therapie
Essentieel:
- Om ordening te brengen in de hoeveelheid informatie die je krijgt binnen het diagnostisch proces
- Om aan hypothesetoetsing te kunnen doen (empirische cyclus)
- Om overzicht te behouden in complexe, multifactoriële problematieken en situaties
- Om aan goede communicatie te kunnen doen (gezamenlijk begrip van de aanwezige problemen en
klachten en hoe deze tot stand gekomen zijn en in stand gehouden blijven)
2.2 Het dynamische diagnostische procesmodel
Uitgangspunten en kernprincipes:
- Gezamelijke, begripvolle en milde zienswijze: cliënt is meer dan een verzameling van problemen,
formuleer dus ook niet enkel de probleemsamenhang
- Dynamisch model: er is geen definitief model van diagnostiek, problemen zijn veranderlijk (model
kan dus op elk moment in de therapie aangepast worden)
- Er is geen statisch eindpunt van de diagnostische fase: diagnostiek loopt doorheen het
therapeutisch proces en kan dus ook op elk moment veranderd worden
Conclusies:
- Diagnostiek moet in functie staan van behandeling (handelingsgerichte diagnostiek)
- Diagnostiek is behandeling en behandeling is diagnostiek (als hypothese klopt, zal behandeling
effectief zijn)
- We dienen verschillende ‘versnellingen’ te hanteren
Probleem met vorige modellen: proces is niet lineair, je loopt niet de ene fase af om dan naar de
andere te gaan (bv. soms nood aan uitgebreide exploratie en soms nood aan snelle interventie)
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ellenboogers. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,99. Je zit daarna nergens aan vast.
