Samenvatting HC Neurologie, Zintuigen & Anesthesiologie Iris Schoonderwaldt
Hoorcollege 1A: Neuro-anatomie en neuro-fysiologie
Indeling en locatie zenuwstelsel
• Centraal
o Binnen de schedel
o Binnen de wervelkolom
• Perifeer
Centraal zenuwstelsel: binnen de schedel
Zoals je hiernaast kan zien zijn de hersenen per
diersoort verschillend. De hersenen zijn omgeven door
meningen (hersenvliezen). Achtereenvolgend zijn dit de
pia mater, arachnoïdea en de dura mater.
Centraal zenuwstelsel: binnen de wervelkolom
Het ruggenmerg wordt beschermd door de wervellichamen. Tussen de wervels liggen
tussenwervelschijven om de boel een beetje beweeglijk te houden. Als deze kapot gaan, kunnen ze
het ruggenmerg in de verdrukking brengen.
Embryologie van het zenuwstelsel
Het embryo is op een gegeven moment een schijfje van
drie kiembladen. Het zenuwstelsel ontwikkeld zich uit
het ectoderm. Hieruit ontstaat de neurale buis.
Aan de voorzijde van het embryo gaat de neurale buis
verdikken. Dit worden de hersenblazen. In eerste
instantie heb je er drie: de primaire hersenblazen.
Uiteindelijk worden dit er vijf. De hersenblazen gaan
verschillende delen van het centrale zenuwstelsel
vormen.
1
,Samenvatting HC Neurologie, Zintuigen & Anesthesiologie Iris Schoonderwaldt
De structuren van het centrale zenuwstelsel
We gaan de structuren van craniaal naar caudaal doorlopen:
• Telencephalon
o Dit worden de grote hersenen. Deze zijn verdeeld in twee grote hemisferen. In het
midden worden deze verbonden door het corpus callosum (hersenbalk).
o Hieronder zie je de grote hersenen bij verschillende diersoorten. Het valt op dat bijv.
een rat nauwelijks sulci (groeven) gyri (plooien) heeft, terwijl een mens dit juist heel
veel heet. Deze sulci en gyri dienen voor oppervlaktevergroting, waardoor je dus
meer neuronen kwijt kunt.
o Bij afwijkingen zie je: toevallen, verminderd bewustzijn en abnormaal gedrag.
• Diencephalon
o Bestaat uit: epithalamus (epifyse), thalamus, hypothalamus en hypofyse.
o Uit het diencephalon ontstaat ook het netvlies van het oog.
o De thalamus is een hele belangrijke schakelkern voor sensoriek. Alle zintuigelijke
informatie komt hier binnen en wordt vervolgens naar de juiste plek in de hersenen
gestuurd.
• Mensencephalon, metencephalon, myelencephalon
o Deze vormen de hersenstam. De hersenstam bestaat uit de middenhersenen, de
pons en het verlengde merg.
o Het cerebellum hoort niet bij de hersenstam, maar ontstaat wel uit het
metencephalon. De opbouw van het cerebellum is vergelijkbaar met die van het
cerebrum. De buitenlaag (cortex) is grijs, en de witte stof zit aan de binnenkant. Het
cerebellum zorgt voor de coördinatie van tonus en beweging van het hoofd, lichaam
en ledematen.
2
,Samenvatting HC Neurologie, Zintuigen & Anesthesiologie Iris Schoonderwaldt
o Van bovenaf zie je dat de hersenstam uit allemaal onderdelen bestaat.
o De organisatie van de hersenstam is minder mooi
verdeeld. Er zitten overal kernen van zenuwen
door elkaar heen. Een groot kerncluster is de
nucleus tractus solitarius. Hier komt veel
informatie binnen, die vervolgens geïntegreerd
wordt in de hersenstam.
o Als er iets mis is met je hersenstam kan bijv. je bloeddrukregulatie wegvallen.
o Uit de hersenstam komen de kopzenuwen, 12 in totaal. Het bovenste ezelsbruggetje
is om de namen te onthouden. Deze zenuwen kunnen sensibel, motorisch of
gemengd zijn (onderste ezelsbruggetje).
3
,Samenvatting HC Neurologie, Zintuigen & Anesthesiologie Iris Schoonderwaldt
o Een aantal kopzenuwen:
▪ N. Trigeminus (N. V): deze is weer te verdelen in drie takken:
• N. Opthalmicus
• N. Maxillaris: sensibel. Innerveert bovenlip, neus, neusslijmvlies,
harde en zachte gehemelte en de dorsale tandenboog. Bij het
opzetten van een praam prikkel je deze zenuw!
• N. Mandibularis: sensibel en motorisch. Innerveert de kauwspieren.
Als deze zenuw niet goed meer werkt krijg je atrofie van de
kauwspieren.
▪ N. Facialis (N. VII): sensibel en motorisch. Innerveert oren, oogleden,
wangen, lippen en neusvleugels. Als deze zenuw niet goed meer werkt (door
bijv. drukbeschadiging door een halster) kunnen bijv. de lippen gaan
afhangen.
• Ruggenmerg
o Centraal in het ruggenmerg zie je de grijze vlinder. Hierin liggen de cellichamen van
de zenuwcellen. Hierbuiten is het wit. Dit zijn de uitlopers van de zenuwcellen, welke
omringd zijn met myeline.
o Aan de dorsale kant komen de sensorische (afferente) zenuwen binnen. Aan de
ventrale kant verlaten de motorische (efferente) zenuwen het ruggenmerg weer. De
sensorische informatie kan op meerdere manieren worden doorgegeven:
▪ Direct naar een motorisch neuron
▪ Indirect (via een interneuron) naar een motorisch neuron
▪ Direct via een stijgende baan naar de hersenen (tast/druk) = dorsale kolom
▪ Indirect (via de andere kant van het ruggenmerg) via een stijgende baan naar
de hersenen (pijn/jeuk)
Hoe werkt het zenuwstelsel?
Je kan het zenuwstelsel eigenlijk een beetje vergelijken met een bedrijf. Een bedrijf wordt
aangestuurd door een management. In dit geval bestaat het management uit de upper motor
neuronen, en de uitvoerders zijn de lower motor neuronen.
4
, Samenvatting HC Neurologie, Zintuigen & Anesthesiologie Iris Schoonderwaldt
Waar liggen de neuronen in het ruggenmerg?
De opstijgende banen lopen door de dorsale kolom. Vanaf de achterpoten lopen de opstijgende
banen door het ruggenmerg. Ter hoogte van de halswervels komen de opstijgende banen van de
voorpoten erbij. In het midden lopen dus de banen van de achterpoten, en aan de zijkant lopen de
banen van de voorpoten.
Bij de afdalende banen is het precies andersom. Hier liggen de banen van de achterpoten meer
lateraal.
Take home messages
• Zenuwstelsel: centraal + perifeer
• Hersenen: verschillende onderdelen + functies
• Kopzenuwen: sensibel/motorisch/combinatie
o → belang voor klinisch onderzoek
• Ruggenmerg:
o Sensorische input, motorische output
o Opstijgende en afdalende banen
• Hiërarchie in de motorische actie: UMN en LMN
5
