Hoorcollege 1
Overzicht
1. Over de grenzen: doelstelling, werkwijze, literatuur en toetsing
2. Drie filosofische vragen
3. De geschiedenis van disciplines en hun grenzen
4. Hedendaagse debaten
5. Conclusies
6. MC-vraag
OdG: doelstelling
- Onderzoek pijlers ASW
o Filosofische veronderstellingen
o Disciplines + geschiedenis
o Relate wetenschap maatschappij
- Positonering actuele debaten
- Schrijven + argumenteren
Filosofie gaat over drie kernvragen
- Ontologie – zinsleer (is liefde een ding, bestaat liefde? Of bestaat de universiteit, of is het
gewoon een groep individuen met een man die ervoor staat te praten?)
- Epistemologie – kennisleer (hoe kom je tot ware kennis?)
- Methodologie – onderzoeksmethoden (hoe onderzoek ik dingen?)
Ontologie: zijnsleer: Waaruit bestaat de (sociale) werkelijkheid?
- Materie/dingen (met eigenschappen), sociale relates en betekenissen?
o Bestaan er ‘sociale feiten’ (bijv. macht, of cultuur) onafankelijk van mensen? Deze
feiten staan los van het individu. Het is iets dat buiten ons staat. Je kiest niets, er
wordt voor je gekozen.
o Reductonisme?
- Eenheid analyse: individu, groep, cultuur/volk, etniciteit (Bestaat er zoiets als cultuur of
etniciteit? Is het iets dat op zichzelf staat en ons beïnvloedt?)
Voorbeeld – Durkheim
Social facts: vormen van handelen, denken en voelen die buiten het individu plaatsvinden en hem
beïnvloeden.
[Social facts oefenen controle uit over het individu, zegt Durkheim leterlijkk
Kan een insttute invloed uitoefenen op jou?
Epistemologie: kennisleer: Wat is kennis? Hoe weet ik of mijn kennis van de wereld waar is en
betrouwbaar?
Kennisclaim over of A en B uit elkaar zijn, is niet te bewijzen. De kennisclaim moet waar zijn én moet
ondersteund worden.
Epistemische claim
- Doet aanspraak op waarheid (‘zo of zo is het geval’)
- Wordt geschraagd door 1 of meer rechtvaardigingen
- Elke rechtvaardiging kan zelf weer een epistemische claim zijn, die op zijn beurt wordt
geschraagd door rechtvaardigingen.
Wat is de relate tussen waarheid en rechtvaardiging van een epistemische claim?
,De kennisclaim kan nog steeds onwaar zijn, hoe veel rechtvaardigingen je ook aandraagt. Je kunt
oneindig veel rechtvaardigingen aanbrengen, maar nog steeds kan je kennisclaim onwaar zijn. Of je
hebt juist veel onjuiste rechtvaardigingen, maar de kennisclaim is wel waar. Hoe lossen we dat
probleem op?
Epistemologische posites:
- Idealisme: ware kennis is gegeven (apriroi), onze voorstelling is daarvan een afspiegeling (je
leidt het niet af, je probeert het ertoe te brengen)
- Empirisme: kennis komt via waarneming tot stand (inducte) (je ruikt bijvoorbeeld dat er
brood is, je hoort de bakker, je hebt gezien dat hij gisteren brood heef gebakken)
- Ratonalisme: kennis tot stand komt via aleiding uit noodzakelijke waarheden (deducte) (je
leidt af van een algemene waarheid, specifeke waarheden)
o Kritsch ratonalisme (Popper): aleiding + falsificate (Al die algemene waarheden zijn
wel leuk, maar je kan nooit zeker weten of dit specifeke geval wel klopt. Je kunt
alleen kijken of iets NIET waar is, niet of iets wel waar is.)
- Relatvisme: geen onafankelijke (absoluut ware) kennis mogelijkn kennisverwerving
gebonden aan perspectef waarnemer
- Constructvisme: kennis een gezamenlijk product (verplichtng van bakker om brood te
bakken)
Methodologie: Welke (soc wet) methoden om kennis te nemen van de wereld?
- Genetsch onderzoek: biologische determinanten
- fMRI scan: hersenprocessen
- Diepte interview: betekenissen
- Case study: samenhang factoren
- E periment: causale relates
- Survey: (statstsche) verbanden
- Partciperende observate: cultuur leren kennen
Discussie over methoden
- Randomized Clinical Trial: beste wetenschappelijke methode om tot kennis te komen?
(vinden veel onderzoekers de gouden standaard, maar is dat zo?)
o Causale verbanden
o Harde, observeerbare data
o Neutrale observates
Epistemologie, ontologie en methodologie: Filosofische ‘posites’
Individualisme:
- Atomisme
- Individualisme
Collectvisme:
- Structuralisme
- Functonalisme
Wetenschapsopvatng en…
- Mensbeeld (wat is de mens, hoe kan gedrag worden begrepen?)
- Maatschappijbeeld (wat is maatschappij, hoe grijpt zij in op de mens?)
Mensbeeld
- Vrij vs. gedetermineerd
, - Optmisme vs. pessimisme
- Verbonden vs. geïsoleerd
Maatschappijbeeld
- Open vs. gesloten
- Werelds vs. religieus (spiritueel)
- Statsch vs. dynamisch
3. De geschiedenis van de disciplines en hun grenzen
- Psychologie
- Pedagogiek
- Sociologie
- Antropologie
- Economie
- Politeke wetenschappen
Horen we bij…
- De natuurwetenschappen
- De geesteswetenschappen
- Eigen plek?
Discussies i/d psychologie
- E perimentele tradite (Wundt, James, Milgram, behaviorisme, sociale psy.): objecteve
kennis/reductonistsch/natuurwetenschappelijke methode
- Hermeneutsche tradite (Freud, fenomenologie, kritsche psychologie):
betekenissen/culturele conte t/case study
Discussies i/d sociologie
- Positvistsche/empiristsche tradite: verklaren. Comtes, Durkheim: ‘sociale feiten’,
wetmatgheden
- Kritsche tradite: begrijpen. Frankfurter Schule, Chicago School, Foucault, Berger
Luckmann
- Historische tradite: zowel verklaren als begrijpen. Weber
Demarcate
Discussie over wat ‘echte wetenschap’ is in de sociale wetenschappen
- Loopt langst de drie filosofische lijnen
- Historische ontwikkeling
- Plaatsbepaling tussen/binnen/naast natuurwetenschappen en geesteswetenschappen
Demarcate: is de psychoanalyse sociale wetenschap?
- Op dit moment valt psychoanalyse niet meer binnen de sociale wetenschappen; is de vraag of
het er uit bij heef gehoord.
- Wetenschappelijke verklaring voor het irratonele (onbewuste, waanzin)
- Case study (N = 1 onderzoek) (ieder persoon is anders, dus alles is anders verklaarbaar)
- Object van kennis = de mens als historisch gevormd wezen
- Wetenschapstheorie: materialisme + determinisme
Succes psychoanalyse voor WOII
- Overtuigend discours
- Schoolvorming: insttuten, tjdschrifen, opleidingen, leerstoelen aan universiteiten
(schoolvorming is noodzakelijk als erkenning)
- Publieke erkenning