Crisis
B1
• Veiligheidsregio
o Bestuurlijk orgaan (met gemeenten en het Rijk) dat verantwoordelijk is voor de
rampenbestrijding en crisisbeheersing. De juridische grondslag van een
veiligheidsregio is een (verplichte) overeenkomst tussen gemeenten om een aantal
taken op het terrein van de rampenbestrijding en crisisbeheersing gezamenlijk – in
regionaal verband – te organiseren. In totaal zijn er in Nederland 25
veiligheidsregio’s.
o Het bestuur van een veiligheidsregio bestaat uit de burgemeesters van de gemeenten
in de betreffende regio en wordt in principe voorgezeten door de burgemeester van
de grootste gemeente. De burgemeesters vertegenwoordigen in het bestuur hun
gemeente en moeten aan hun gemeenteraad verantwoording afleggen over wat zij in
het kader van de veiligheidsregio doen.
o Een veiligheidsregio is ook en vooral een netwerkorganisatie. Ten eerste is binnen de
veiligheidsregio de organisatie van de brandweer ondergebracht en vaak ook die van
de geneeskundige hulpverlening. Daarnaast zijn er via allerlei afspraken contacten
met andere relevante organisaties, bedrijven en instellingen, zoals met de politie,
maar ook met de waterschappen, Defensie, de Nederlandse Voedsel- en
Warenautoriteit (NVWA), het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM),
Rijkswaterstaat, nutsbedrijven, de NS etc.
o Taken veiligheidsregio zijn vastgesteld in artikel 10 van de Wvr. Een veiligheidsregio is
onder meer verantwoordelijk voor:
▪ Een inventarisatie van de risico’s van branden, rampen en crises
▪ De voorbereiding op de bestrijding van branden en de organisatie van de
rampenbestrijding en crisisbeheersing
▪ Het in stand houden van een brandweer
▪ Het in stand houden van een Geneeskundige Hulpverleningsorganisatie in de
Regio (GHOR) die zorg draagt voor de coördinatie, aansturing en regie van de
geneeskundige hulpverlening en de advisering van andere overheden en
organisaties op dat gebied
▪ Het voorzien in de meldkamerfunctie.
o De Inspectie Veiligheid en Justitie ziet toe op de kwaliteit van de veiligheidsregio’s.
• Flitsramp
o Een typische ramp waarbij in korte tijd de boel op zijn kop staat en hulp nodig is.
Bijvoorbeeld een grote brand.
• Slow-onset
o Een langzaam optredende crisis. Komt echter niet voort uit een afzonderlijke
gebeurtenis, maar ontstaat geleidelijk over maanden of zelfs jaren, vaak als gevolg
van een samenloop van verschillende factoren of gebeurtenissen. Een goed
voorbeeld van een langzaam uitbrekende crisis is droogte.
• Typen rampen en crises
o Rampen en crises zijn ingedeeld naar ingeschatte kans en tijdsduur van ontstaan.
, o Rampen en crises zijn ingedeeld naar ingeschatte kans en ernst van gevolgen.
o Crises zijn in 25 verschillende typen onderscheiden en deze zijn weer onderverdeeld
in 7 thema’s:
▪ Natuurlijke omgeving > overstromingen, natuurbranden, extreme
weersomstandigheden, aardbevingen, plagen en dierziekten
▪ Gebouwde omgeving > branden in kwetsbare objecten, instortingen grote
gebouwen en kunstwerken.
▪ Technologische omgeving > incidenten met brandbare/explosieve stoffen in
open lucht, incidenten met giftige stoffen in open lucht.
▪ Kernincidenten vitale infrastructuur > verstoring energievoorziening,
verstoring drinkwatervoorziening, verstoring rioolwaterafvoer en
afvalwaterzuivering, verstoring telecommunicatie en ICT, verstoring
afvalverwerking, verstoring voedselvoorziening.
▪ Verkeer en vervoer > luchtvaartincidenten, incidenten op of onder water,
verkeersincidenten op het land, incidenten in tunnels.
▪ Gezondheid > bedreiging volksgezondheid, ziektegolf
▪ Sociaal maatschappelijke omgeving > paniek in menigte, verstoring openbare
orde.
• Rampenbestrijding & crisisbeheersing
o Het begrip rampenbestrijding wordt vooral gebruikt in relatie tot de bestrijding van
‘klassieke’ rampen en is te beschouwen als een vorm van crisisbeheersing.
Crisisbeheersing is breder en gaat over de preparatie, repressie en nafase van zowel
rapen als andersoortige crises. Van crisisbeheersing is bijvoorbeeld een sprake bij
incidenten als een uitbraak van een pandemie, een terreurdreiging of uitval van
nutsvoorzieningen. Ondanks de verwevenheid tussen rampenbestrijding en
crisisbeheersing worden beide begrippen in de Wvr apart gedefinieerd. In de Wvr
wordt echter onder crisisbeheersing feitelijk niet anders verstaan dan de handhaving
van de openbare orde oftewel ‘het geheel van maatregelen en voorzieningen, met
inbegrip van de voorbereiding daarop, dat het gemeentebestuur of het bestuur van
veiligheidsregio in een crisis treft te handhaving van de openbare orde (…)’
• 8 uitgangspunten crisisbeheersing
o Crisismanagement is niet gelijk aan crisisplanning
▪ In de praktijk gaat het altijd anders dan dat je het bedacht had
o Stem hulpverlening af op (zelf)redzaamheid van de burgers
▪ Wat kunnen burgers betekenen voor de crisis
o Wat je zelden doet, doe je zelden goed
▪ Als iets niet vaak gebeurt, kan je het ook niet 100% goed doen
o Schoenmaker blijf bij de leest
▪ Je moet blijven bij je eigen expertise en niet te veel bemoeien met andere
onderwerpen waar je geen/minder verstand/ervaring mee hebt.
o Het ‘opperbevel’ kent zijn grenzen
▪ In de wet staat dat de burgemeester de opperbevelvoerder is, maar hij heeft
dat alleen binnen zijn gemeente. Als de crisis ook buiten zijn gemeente komt
dan heeft hij die opperbevelheid niet meer.
, o Crisismanagement is goed netwerkmanagement
▪ Je moeten mensen kennen omdat je moet kunnen vertrouwen op elkaars
expertise
o Crisisbeheersing is voor een belangrijk deel crisiscommunicatie
▪ Hiermee kun je de crisis maken of breken. Er moet goede communicatie zijn
tussen de actoren om de rust te houden.
o Samenwerken, maar ook professioneel optreden maken het verschil
▪ Vertrouw op elkaar.
• Bestuurlijke ketens
o Gaat meer over bevoegd gezag binnen de keten
• Algemene keten > inhoud
o De algemene keten bestaat ui de minister van Veiligheid en Justitie, de commissaris
van de Koning en de burgemeester of voorzitter veiligheidsregio. Hoewel de
veiligheidsregio als verlengd lokaal bestuur geen aparte bestuurslaag is, heeft de
voorzitter van de veiligheidsregio eigen bevoegdheden wanneer de crisis van meer
dan plaatselijke betekenis is.
• Functionele keten > inhoud
o De functionele ketens worden in het algemeen aangestuurd door het direct
betrokken ministerie op nationaal niveau. Bij een crisis in een functionele keten vindt
de besluitvorming binnen de functionele keten plaats. De burgemeester of voorzitter
veiligheidsregio heeft dus geen directe invloed op de besluitvorming binnen een
functionele keten, behalve wanneer hij zelf tevens deel uitmaakt van en functionele
keten, zoals bijvoorbeeld bij de bestrijding van infectieziekten.
• Ketenafstemming
o Bij een crisis kunnen meerdere ketens
betrokken zijn. De bestuurlijke afstemming
tussen ketens vindt plaats op twee
niveaus: op regionaal of gemeentelijk
niveau en op nationaal niveau.
• Beleidsterrein
o
• Bottom-up versus top-down
o Bottom-up aanpak in de algemene keten. Bij een crisis van meer dat regionale
betekenis kan bestuurlijke opschaling plaatsvinden in twee stappen:
▪ Geven van aanwijzingen
▪ Overnemen van het gezag.
o Top-down aanpak bij functionele ketens. Bij een crisis in een functionele keten treft
vakminister (of internationaal orgaan) maatregelen. Departementale activiteiten
worden binnen het eigen beleidsterrein uitgevoerd en gecoördineerd door het
desbetreffende DCC.
• Algemeen bestuur VR
o De burgemeesters van de gemeenten in de betreffende regio en wordt in principe
voorgezeten door de burgemeester van de grootste gemeente. De burgemeesters
vertegenwoordigen in het bestuur hun gemeente en moeten aan hun gemeenteraad
verantwoording afleggen over wat zij in het kader van de veiligheidsregio doen.
• Voorzitter veiligheidsregio
o De burgemeester van de grootste gemeente in het betreffende gebied
• Multidisciplinaire samenwerking
o Multidisciplinaire samenwerking met vele netwerkpartners, vaak op basis van een
convenant. (Bijv. met waterschappen, energie-/nutsbedrijven, NVWA, RIVM, etc.)
o Veiligheidsregio
