Dit document omvat alle relevante Nederlandse taalregels die nodig zijn voor de Nederlands Taaltoets én het is erg handig voor later.
In dit document komen de algemene begrippen aanbod, zoals de persoonsvorm en het lijdend voorwerp. Eveneens worden alle belangrijke spelling- en grammaticaregels e...
Alle relevante Nederlandse grammatica in één document.
Leerdoelen
Onderdeel A, spelling:
- Vervoeging van werkwoorden (de bekende d/t/dt-problematiek)
- De vervoeging van werkwoorden van Engelse oorsprong
- Het bijvoeglijk gebruik van voltooide deelwoorden
- De spelling en vervoeging van bijvoeglijke naamwoorden en bijwoorden
- De spelling van zelfstandige naamwoorden
- De spelling van moeilijke al dan niet aaneenschrijven van en tussenletters bij samenstellingen
- De spelling van versteende uitdrukkingen
- Het gebruik van de bezits-s
- De spelling van (rang)telwoorden
- Het gebruik van hoofdletters
- Het gebruik van woordaccenten
Onderdeel B, woordenschat, formulering en interpunctie:
- De betekenis van woorden, spreekwoorden en gezegden.
- Het herkennen van pleonasme, contaminatie en tautologie
- Het gebruik van de correcte voorzetsels en voegwoorden (bijvoorbeeld: mits of tenzij?)
- Het correct gebruik van leestekens op zinniveau
Onderdeel C, grammatica:
- Gebruik van bijwoorden
- Het gebruik van voornaamwoorden
- Verwijswoorden
- De kwestie van wel of niet een 'n' achter woorden zoals beide of enkele
- Sterke en zwakke werkwoorden (opgenomen bij ‘spelling’)
- Het gebruik van de juiste tijd van de persoonsvorm (opgenomen bij ‘spelling’)
1
, Nederlands taaltoets
Inhoud
Persoonsvorm ....................................................................................................................................................... 4
Onderwerp............................................................................................................................................................ 4
Gezegde ................................................................................................................................................................ 4
Naamwoordelijk gezegde (nwg) ....................................................................................................................... 4
Hulpwerkwoorden ................................................................................................................................................ 4
Lijdend voorwerp .................................................................................................................................................. 5
Meewerkend voorwerp ........................................................................................................................................ 5
Bijwoordelijke bepaling......................................................................................................................................... 5
Lidwoorden ........................................................................................................................................................... 5
Voorzetsels ........................................................................................................................................................... 6
Korte klinker.......................................................................................................................................................... 6
Voegwoorden ....................................................................................................................................................... 6
Bijvoeglijk naamwoord.......................................................................................................................................... 6
Bijwoord................................................................................................................................................................ 7
Voltooid deelwoord .............................................................................................................................................. 7
Sterke werkwoorden ............................................................................................................................................ 7
Zwakke werkwoorden........................................................................................................................................... 7
Vervoeging van werkwoorden .............................................................................................................................. 8
Vervoeging Engelse werkwoorden ....................................................................................................................... 8
Spelling bijvoeglijknaamwoord ............................................................................................................................. 8
Spelling bijwoorden .............................................................................................................................................. 8
Bijvoeglijk gebruik van voltooide deelwoorden .................................................................................................... 8
Spelling zelfstandige naamwoorden ..................................................................................................................... 9
Spelling verkleinwoorden ................................................................................................................................... 10
Gebruik van ‘k’ of ‘c’ ........................................................................................................................................... 10
Gebruik ‘ij’ of ‘ei’ ................................................................................................................................................. 10
Gebruik ‘qu’ of ‘kw’ ............................................................................................................................................. 10
Gebruik ‘x’ of ‘ks’ ................................................................................................................................................ 11
Spelling met het ‘liggend streepje’ ..................................................................................................................... 11
Schrijfwijze samenstellingen ............................................................................................................................... 12
Spelling samenstelling met of zonder -n ............................................................................................................. 12
Gebruik van woordaccenten ............................................................................................................................... 13
Gebruik van de apostrof (‘) ................................................................................................................................. 13
Staande / versteende uitdrukkingen................................................................................................................... 13
2
, Nederlands taaltoets
Getallen & rangtelwoorden ................................................................................................................................ 13
Betekenis woorden, spreekwoorden & gezegden .............................................................................................. 14
Contaminatie ...................................................................................................................................................... 14
Tautologie ........................................................................................................................................................... 14
Pleonasme .......................................................................................................................................................... 15
Hoofdletters........................................................................................................................................................ 15
Leestekens .......................................................................................................................................................... 16
‘Mits’ en ‘Tenzij’ .................................................................................................................................................. 18
Wel of geen ‘n’ achter woorden? ....................................................................................................................... 19
Verwijswoorden .................................................................................................................................................. 19
1. Het verwijswoord ‘wat’ ........................................................................................................................... 19
2. Hen of hun? ............................................................................................................................................ 19
3. Voornaamwoordelijke bijwoorden: op wie of waarop? .......................................................................... 19
Spaties bij voornaamwoordelijke bijwoorden..................................................................................................... 20
Als of dan? .......................................................................................................................................................... 20
Bijlage 1 .............................................................................................................................................................. 21
3
, Nederlands taaltoets
Persoonsvorm
De persoonsvorm is altijd een werkwoord!
Tegenwoordige / verleden tijd
Enkelvoud / meervoud
Je kan de persoonsvorm vinden door de zin vragend te maken, maar ook door de zin in een andere tijd te
zetten.
Tim geeft het cadeau aan haar.
Geeft Tim het cadeau aan haar?
Antwoord: geeft.
Onderwerp
Het onderwerp kan je vinden door te vragen: Wie of wat doet dat?
- Wie of wat geeft het cadeau aan haar?
Antwoord: Tim.
Zinnen in de gebiedende wijs hebben géén onderwerp: Loop door!
Gezegde
Een zin bestaat uit een werkwoordelijk gezegde of een naamwoordelijk gezegde.
Werkwoordelijk gezegde
Hier doet iemand iets.
Voorbeeld: Ik drink vandaag veel lekkere muntthee.
1. Het werkwoordelijk gezegde bestaat alleen uit een persoonsvorm
Tim geeft het cadeau aan haar.
2. De zin kan ook bestaan uit een persoonsvorm en één of meer andere werkwoordsvormen.
Hij zou het cadeau aan haar hebben gegeven.
Hij staat daar te fluiten.
Staat te fluiten = het werkwoordelijk gezegde. ‘Te’ hoort bij het infinitief (het hele werkwoord)
Naamwoordelijk gezegde (nwg)
Hier is iemand iets.
Voorbeeld: Ik ben sinds vandaag wereldkampioen theedrinken.
Het naamwoordelijk gezegde bestaat uit een koppelwerkwoord:
Zijn, worden, heten, blijven, schijnen, lijken, blijken, (dunken en voorkomen)
Hulpwerkwoorden
Hulpwerkwoorden helpen een werkwoordelijk- of naamwoordelijk gezegde te vormen.
Voorbeelden:
- Mijn zus heeft kilometers gelopen.
- Mijn fiets is gemaakt door Leo.
4
, Nederlands taaltoets
Lijdend voorwerp
Lijdend voorwerp in de zin is te vinden door te vragen: Wie/wat + gezegde + onderwerp.
Voorbeeld: Wie of wat geeft Tim aan haar?
Antwoord: het cadeau.
In een zin die in de lijdende vorm staat, kan nooit een lijdend voorwerp in zitten!
Voorbeeld: Een cadeau wordt gekocht door Tim.
Meewerkend voorwerp
Een meewerkend voorwerp kan met ‘aan’ of ‘voor’ beginnen. Als het er níet staat, kun je het ervoor zetten.
Als er in een zin een meewerkend voorwerp zit, dan staat daar ook vaak een lijdend voorwerp in.
Meewerkend voorwerp is te vinden door te vragen
Aan/voor wie of wat + gezegde + onderwerp + lijdend voorwerp (controleer wel of je aan/voor kunt toevoegen
of weglaten.)
Voorbeeld:
Aan wie of wat geeft Tim het cadeau?
Antwoord: haar.
Bijwoordelijke bepaling
Een bijwoordelijke bepaling zegt iets over het gezegde.
Het geeft antwoord op de vragen:
Wie, wat waar, wanneer & hoe.
Voorbeelden:
- Waarom? Vanwege de vogelpest is dit gebied afgesloten
- Hoelang? De verlenging zal een half uur duren.
- Hoe? De stratenmaker heeft zijn hele leven hard gewerkt.
Soms staan er meerdere bijwoordelijke bepalingen in een zin.
En soms zijn ze niet te vinden door vragen te stellen.
Voorbeelden:
- Ik heb de wedstrijd niet gezien.
- Ik kan dat wel begrijpen.
- Waar hem je hem nou gelaten?
Niet, wel & nou zijn hier bijwoordelijke bepalingen.
Lidwoorden
Een lidwoord hoort altijd bij een zelfstandig naamwoord.
De & het zijn bepaalde lidwoorden.
Een is een onbepaald lidwoord.
De wordt gebruikt bij mannelijke en vrouwelijke woorden.
Het wordt bij onzijdige woorden in het enkelvoud gebruikt.
5
, Nederlands taaltoets
Voorzetsels
Voorzetsels komen nooit alleen voor.
Ze staan voor een woord of een woordgroep.
Voorbeelden:
- In
- Bij
- Tijdens
- Naar
- Per
- Te (enkel als het voor een werkwoord staat)
Korte klinker
Korte klinkers zijn enkele klinkers die binnen de lettergreep gevolgd worden door een of meer medeklinkers.
Als een woord eindigt op een medeklinker is het gemakkelijk te zien dat de enkele klinker ervoor een korte
klinker is: het woord fregat eindigt op een medeklinker (t) die wordt voorafgegaan door een enkele klinker (a),
die dus een korte klinker is.
Voegwoorden
Het zijn verbindingswoorden.
Voorbeelden:
- En
- Maar
- Of Wil je cola of sinas?
- Want
- Als Kom je als je je huiswerk af hebt?
- Dat
Bijvoeglijk naamwoord
Het noemt een eigenschap van het zelfstandig naamwoord.
Een bijvoeglijk naamwoord kan vaak worden gevonden door er ‘mooie’ van te maken:
het groene huis het mooie huis.
Een bijvoeglijk naamwoord kán je voor een zelfstandig naamwoord zetten. Voorbeelden:
- Het leuke boek.
Leuk zegt iets over het boek.
- De opgave is moeilijk.
Moeilijk zegt iets over de opgave.
- De voetballers waren zenuwachtig.
Zenuwachtig zegt iets over de voetballers.
Van een bijvoeglijk naamwoord kan je de trappen van vergelijking gebruiken.
- Mooi, mooier, mooist.
Er is ook nog een stoffelijk bijvoeglijk naamwoord.
- Een wollen trui.
- Een gouden ketting.
6
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sarathoolen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
