Boekverslag en extra analyse de donkere kamer van Damokles – Willem Frederik
Hermans
Titelverklaring en motto:
De titel van het boek "De donkere kamer van Damokles" is gebaseerd op de uitdrukking 'Het
zwaard van Damokles', wat een voortdurende dreiging symboliseert. Damokles was een
hoveling aan het hof van Dionysius I van Syracuse, waar hem een dag koningschap werd
aangeboden, maar hij werd herinnerd aan de constante dreiging van een zwaard dat boven
zijn troon hing. In het boek komt de dreiging niet van een zwaard, maar van een mislukte
foto die de onschuld van de hoofdpersoon moest bewijzen. De term "donkere kamer"
verwijst naar zowel de ontwikkelruimte voor foto's als de cellen waarin de hoofdpersoon
gevangen zit, wat gevoelens van eenzaamheid, onzekerheid en isolement oproept. Het
motto van het boek, geschreven door Ludwig Wittgenstein, benadrukt het thema waarbij het
hoofdpersonage niet in staat is om aan te tonen dat Dorbeck echt bestaat .
Personenverklaring
Osewoudt is de centrale figuur in het verhaal, gekenmerkt door een moeilijke jeugd en een laag
zelfbeeld. Hij trouwt met zijn niet al te aantrekkelijke nicht Ria, maar zijn leven krijgt een nieuwe
wending wanneer hij Dorbeck ontmoet, die Osewoudt's perfecte versie lijkt te zijn. Osewoudt raakt
geobsedeerd door Dorbeck en doet alles wat hij zegt, in de hoop een betere versie van zichzelf te
worden. Dorbeck, een Nederlandse luitenant, is Osewoudt's opdrachtgever en een symbool van
perfectie voor hem. Tijdens de oorlog voert Osewoudt taken uit voor Dorbeck, maar wanneer
Osewoudt wordt gearresteerd, is Dorbeck spoorloos.
Ria, Osewoudt's vrouw en nicht, wordt later verraden door haar overspel met de buurjongen, die
een NSB'er is. Osewoudt vermoordt haar uiteindelijk. Osewoudt's moeder lijdt aan waanbeelden en
is krankzinnig verklaard na de moord op haar man.
Marianne Zettenbaum, een Jodin, wordt verliefd op Osewoudt en zij op hem. Ze raakt zwanger van
hem en kleurt zijn haar om hem te helpen.
Oom Bart Nauta, Osewoudt's voogd na de dood van zijn ouders, wordt gemarteld door de Duitsers
vanwege zijn communistische verleden.
Labare, een verzetslid, leert Osewoudt foto's ontwikkelen voordat hij wordt gearresteerd en
vermoord.
Meinarends maakt valse persoonsbewijzen voor Osewoudt en anderen.
Elly Berkelbach Sprenkel, een Engelse agente, wordt verliefd op Osewoudt en helpt hem.
Ebernuss, een Duitse officier die naar viooltjes ruikt, overweegt over te lopen naar de geallieerden en
probeert vriendschap te sluiten met Osewoudt na de oorlog
, Opbouw
Het boek begint met het leven van de jonge Osewoudt, en eindigt met de dood van deze
hoofdpersoon. Het boek heeft dus een gesloten eind. Het boek is wel in chronologische
volgorde verteld, er zaten geen flashbacks en flash forward’s in het verhaal, Het verhaal
heeft wel een boeiende werking op me gehad, want ik wou wel graag weten hoe het nou
met Dorbeck zat. Het hoogtepunt of het climaxmoment lag aan het eind van het boek, waar
de waarheid niet werd achterhaald en Osewoudt werd neergeschoten.
Stijl en vertelwijze
Het verhaal is in de hij-vorm geschreven. Het boek begint met het leven van de jonge
Osewoudt, en eindigt met de dood van deze hoofdpersoon. Het boek heeft dus een gesloten
eind, maar ook een open einde, want je weet nog niet of Dorbeck heeft bestaan. Het boek is
wel in chronologische volgorde verteld, er zaten geen flashbacks en flash forward’s in het
verhaal.
Plaats en ruimte
Het eerste deel van het verhaal speelt zich af in Voorschoten, bij Amsterdam. De opdrachten
van Dorbeck laten Henri naar Amsterdam, Den Haag, Leiden, Amersfoort en Utrecht reizen.
Henri is ook een aantal keren in Den Haag, omdat zijn oom Bart daar woont. Verder gaat hij
nog naar Breda, om zich op te geven voor het leger, waarna hij wordt gearresteerd en naar
Manchester gebracht. Vanaf daar komt hij ergens in Drenthe terecht. Deze plaatsen hadden
overal in Nederland kunnen zijn, omdat de oorlog veelal hetzelfde verliep in Nederland.
Genre
Het boek is een psychologische oorlogsroman
Tijd
De vertelde tijd van het boek loopt van 1932 tot en met 27 december 1945.
Perspectief
‘De donkere kamer van Damokles’ is geschreven in een hij/zij-perspectief. Hier wordt niet
vanaf geweken, behalve dat je af en toe een brief leest in plaats van de letterlijke
gebeurtenissen.
