Dit is een samenvatting van Functieleer, deel 1, gedoceerd door Johan Wagemans in de eerste bachelor van Psychologie. Deze samenvatting is gemaakt aan de hand van de cursustekst uit . De samenvatting bevat alle informatie en alle afbeeldingen uit de cursustekst en de powerpoints. Met deze samenvatt...
Hoofdstuk 1: Situering van psychologie als wetenschap en functieleer als basisdomein
1: oorspronkelijke definitie vanuit traditionele opvattingen over het geest-lichaam-probleem
Ontstaan door samenvoeging van psyche (ziel/geest) en logos (kennis/kunde)
= zielkunde
= wetenschap van de geest
Essentieel: onderscheid geest-lichaam
Vb. zelfmoordpoging: wil zet lichaam in gang om te springen
Dualisme Monisme
Geest en lichaam zijn gescheiden Geest en lichaam zijn verbonden, twee aspecten van één
entiteit
Maar: “mind-body problem” 1. Materialisme
Antwoord: interactie in pijnappelklier (epifyse) - Materialisme: ontologisch: alleen
= centraal gelegen fysische bestaat
= niet gelateraliseerd - Reductionisme: epistemologisch: alleen
In epifyse: zenuwprikkels (geest) → bevelen → fysische kunnen we wet. bestuderen
door motorische zenuwen omgezet in zichtbare
acties (lichaam) 2. Idealisme
- Panpsychisme: ontologisch: alles in
Vb. pupilgrootte natuur heeft een ziel
= fysisch + psychisch proces - Solipsisme: epistemologisch: we kennen
de werkelijkheid enkel via onze zintuigen
en ons eigen denken
Vb. kleurenblind zijn
Descartes Fechner = grondlegger van de psychofysica (= exacte wet.
Plato (bestaan vrije wil) van de functionele relatie tussen lichaam en geest)
“fysische en psychische zijn twee facetten van hetzelfde”
➔ Beeldspraak: cirkel is hol én bol
Zo ook met denken: van binnen bekeken: denken
vanuit geest, van buiten bekeken: denken vanuit
de hersenen, een fysisch orgaan
,2: Hedendaagse definitie van psychologie vanuit visie op complexiteit van de psychologie
“psychologie is de wetenschap van het gedrag en de factoren die dit beïnvloeden (= gedragsdeterminanten)”
- Fysisch en mentaal
- Zichtbaar en verborgen (in denken en voelen, niet observeerbaar bv. “black box”)
- Vaak meerdere factoren
- Vaak complexe wisselwerking (interacties, dynamiek)
Essentie: persoon projecteert elementen van zijn persoonlijkheid in zijn antwoorden
➔ Elke betekenis in een betekenisloze prikkel (inktvlek) moet komen van de persoon zelf
➔ Gebruik inktvlekken als persoonlijkheidstest → pareidolia
Moraal: één fenomeen door meerdere processen beïnvloed:
Bv. perceptuele verwerking van een “input”-beeld, geheugenprocessen, emotionele reacties, persoonlijk
verleden,…
Bij dit onderzoek is het duidelijk geworden dat er eerst moet gekeken worden naar datgene dat
“ingebakken” is in het systeem, en hierna naar datgene dat individueel kan verschillen
➔ Aanleiding tot onderscheid tussen nomothetische en idiografische benadering
Kritische grafische elementen die de perceptuele effecten induceren:
Vorm
• Voldoende ambigue om meerdere interpretaties toe te laten, maar ook voldoende
duidelijk zijn om enige interpretatie toe te laten (anders gewoon een inktvlek)
• Ons brein is voortdurend op zoek naar gekende patronen in toevallige structuren met lage
informatie-inhoud
• Pareidolia: meestal gezichten, dieren
Meer intellectuele controle
Symmetrie
• Vernietigt de indruk van toeval
• Gemakkelijker te interpreteren door “geïnhibeerde” personen (leiden tot interpretaties
van symmetrische objecten zoals vlinders, vleermuizen, dierengezichten, …)
• Leiden gemakkelijker tot globale interpretaties
Beweging
Figuur-achtergrond
• Witruimte kan ook een figuur zijn
Kleur
• “color shock”
Meer emotionele en subjectieve responsen
Werkelijkheid: productiviteit verhoogde bij groep met én zonder verbeterde werkomstandigheden
Resultaat: bleek dat de emotionele belevenissen, gevoel van waardering (gesprekken) het gedrag hadden
beïnvloed
Moraal: interne en niet direct observeerbare factoren maken het moeilijk om de echte
gedragsdeterminanten te achterhalen
• Plausibele verklaringen niet steeds juist
• Steeds controle nodig
• Steeds meerdere alternatieve verklaringen mogelijk
• Niet enkel bevestiging hypothese, ook hypothese weerleggen (= popper’s falsification)
• Verborgen factoren moeilijk te achterhalen
• Operationalisatie nodig
3) Betula studie (neuropsychologie)
= achterhalen welke factoren bepalen of mensen succesvol ouder worden of juist niet
Basisopzet: - Grootschalig populatie-onderzoek
- Combi longitudinaal (langtijdig dus op meerdere momenten onderzoek van één groep) en
cross-sectioneel (meerdere groepen op één tijdstip)
Moraal: zeer complexe samenhang tussen onafhankelijke en afhankelijke variabelen, moeilijke interpretatie
• Soms verassende resultaten
• Correlatie (= samenhang) = causatie (= oorzaak en gevolg) !!
• Zoeken naar psychologische en niet-psychologische factoren
• “Occam’s razor” = zo weinig mogelijk factoren + zo eenvoudig mogelijk
, Wat voor wetenschap is psychologie nu precies?
Wilhelm Dilthey
➔ Onderscheid natuur- en menswetenschappen
Natuurwetenschappen Menswetenschappen
= gericht op het verklaren van wetmatigheden = gericht op het begrijpen van de mens en zijn
in de natuur geschiedenis
Omdat de externe krachten die van buitenaf op Omdat de bestudeerde verschijnselen (recht,
levenloze materie inwerken onveranderlijk zijn menselijk gedrag, geschiedenis, cultuur, religie,
economie) van een andere geaardheid zijn
Daarom “ongeschikt voor het bestuderen van
de menselijke werkelijkheid”
Psychologie zou de totale ervaring tot onderwerp moeten nemen (niet enkel gereduceerde ervaringen die
door een beperkt aantal factoren veroorzaakt worden in het lab)
• Deze (onverminkte) ervaringen (= niet gemanipuleerd bv in lab) laten zich enkel van binnen uit
begrijpen, o.a. door inleving
Psychologie moet zowel proberen verklaren als begrijpen
➔ Zowel natuurwetenschap als geesteswetenschap
3: Positie van de psychologie naast andere wetenschappen
Psychologie is verwant met enorm veel andere wetenschappelijke disciplines → mulitidisciplinair
• Psychologie als hub science: frequent gebruikte schakel, vaak verwijzingen naar psychologie
Verschillende manieren om dit te bekijken:
• Verwantschappen
• Citaties
• Zuiverheid
• Historisch perspectief
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper katoluyckx. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,49. Je zit daarna nergens aan vast.
