Samenvatting van alle literatuur, lesstof uit de online leeromgeving en de zelftests van thema 2. Onder literatuur valt ook:
- H7: Personality: Theory and Research (Cervone en Pervin)
- H3: Moderne kijk op persoonlijkheid (Barelds & Dijkstra)
- H9: The Five-Factor Model of Personality: Consensus...
Thema 2 - Persoonlijkheidsleer
De persoonlijkheidsleer gaat over het bestuderen van de persoonlijkheid, dat wil
zeggen, over het bestuderen vangedachten, gevoelensen gedragvan mensen.
De persoonlijkheidsleer probeert te begrijpen waarom mensen daarin
verschillen en wat de oorzaken en gevolgen van deze verschillen zijn.
De persoonlijkheid van mensen heeft grote invloed op de wijze waarop zij zich
ontwikkelen, de relaties die zij aangaan, op het functioneren thuis, op school en
op het werk en op hun mentale gezondheid. Daarom is het belangrijk om,
alvorens in te gaan op psychopathologie, eerst aandacht te besteden aan
theorieën over persoonlijkheid, persoonlijkheidseigenschappen, hoe die tot
stand komen en de wijze waarop die in kaart gebracht kunnen worden.
Studietaak 2.1 Trektheorieën van persoonlijkheid
In de gedachten, gevoelens en het gedrag van mensen zijn vaakstabiele
kenmerken te herkennen: mensen zijn tot op zekerehoogte geneigd in
verschillende situaties op een vergelijkbare manier te reageren. De een voelt
zich bijvoorbeeld vaak erg ongemakkelijk in het gezelschap van onbekenden,
terwijl de ander er in dergelijke situaties alles aan doet om in het middelpunt
van de belangstelling te komen. Sommige mensen zijn in zichzelf gekeerd en
ondernemen het liefst in hun eentje allerlei activiteiten, anderen durven weinig
dingen alleen te doen en vragen telkens advies en steun aan vrienden en
collega’s. En waar de een geneigd is heel impulsief te reageren, zal de ander
eerst alle details willen weten voordat er een beslissing genomen wordt.
Dergelijke tamelijk constante (‘persistente’) manieren van denken en doen
worden wel ‘persoonlijkheidstrekken’ genoemd. In dezestudietaak gaan we
nader in op de persoonlijkheidstrekken en de theorieën daarover.
H7: Personality: Theory and Research (Cervone en Pervin)
Inleiding
Persoonlijkheidstrekken = psychologische karakteristieken die stabiel zijn over
tijd en situaties.
Dimensionele benaderingen van persoonlijkheidstrekken = basiseigenschappen
die iedereen in meer of mindere mate heeft.
,Factoranalyse = statistische procedure of de meest basis individuele verschillen
in persoonlijkheidseigenschappen te identificeren.
Drie hoofdvragen van dit hoofdstuk:
1. Wat zijn de voornaamste manieren waarop individuen van elkaar
verschillen in gevoelens, gedachten en gedrag? Hoe veel verschillende
trekken zijn nodig om deze verschilen adequaat te beschrijven?
2. Heeft elke persoon een unieke set van persoonlijkheidstrekken of is het
mogelijk een set met universele trekken te identificeren, dat kan dienen
als een taxonomie van individuele verschillen?
3. Als individuen beschreven kunnen worden in termen van
persoonlijkheidstrekken, hoe kunnen we de variatie in gedrag over tijd en
situaties verklaren?
Vroeger in de tijd van Jung en Freud waren er nauwelijks meetinstrumenten voor
persoonlijkheid. Cattell was de grondlegger van de ‘trait theory’.
Standpunten van de ‘trait theorists’
Hoewel er veel bijdragers zijn aan trait theory, zijn 3 theoristen het belangrijkst:
● Gordon Allport
● Raymond Cattell
● Hans Eysenck
Hoe trait theory een persoon ziet
Mensen gebruiken termen voor persoonlijkheidstrekken; dit zijn woorden die de
typische stijlen van ervaringen en acties van mensen omschrijven. Mensen
denken aan trekken als centraal element van persoonlijkheid, terwijl trait
theoristen deze zien als onderdeeltjes van de persoonlijkheid.
‘Trait’ of eigenschap als concept
Persoonlijkheidstrek = consistente stijlen van gedrag, gevoelens of gedachten
die deze persoon onderscheiden van een andere.
● consistentie: de eigenschap beschrijft een regelmatigheidin het gedrag
waardoor de persoon geneigd is zich op een bepaalde manier te gedrag.
Het wordt erkent dat een persoon niet over alle contexten consistent kan
zijn in de eigenschap en De Raad (2005) stelt gedragstypen in bepaalde
contexten.
, ● te onderscheiden: het gaat over psychologische karakteristiekendie
mensen van elkaar onderscheiden.
Het idee dat het gemiddeld gedrag een weerspiegeling is van hoe een persoon
is, faciliteert het meten van persoonlijkheid; je kunt hun typisch gedrag en
emotionele neigingen meten. Echter zijn er ook andere perspectieven op:
● Freud: psychodynamische structuren tonen zichzelf in variabel gedrag en
niet consistent gedrag.
● Behavioristen: gedrag manifesteert zich anders over situaties met
verschilende bekrachtigingssystemen.
● Persoonlijk construct theory & sociaal-cognitieve theorie: stellen dat een
cognitieve structuur variabiliteit in gedrag over verschillende rollen en
contexten van sociaal leven verklaren.
● Evolutionaire psychologie: mentale modules zijn domein-gelinkt.
Trektheoristen stellen dat hoewel onze omgevingen en rollen over het leven
veranderen, is er een consistente persoonlijkheid; persoonlijke kwaliteiten die
voortduren over tijd en plaats.
Standpunt van trektheoristen op de wetenschap van persoonlijkheid
Trektheoristen stellen:
1. het bouwen van een theorie is bedoeld om valide en betrouwbare
instrumenten voor het meten van persoonlijkheidstrekken.
2. het bewijs om de wetenschappelijke theorie te bevestigen is belangrijk. In
het verleden was dit vaak correlationeel en sommige theoristen stellen
dat dit op een misconceptie berust omdat persoonlijkheidstrekken niet
stabiel zijn maar veranderbaar over het leven. Dit vormt ook de reden
voor het niet gebruiken van experimentele methoden.
Wetenschappelijke functies van persoonlijkheidstrek onderzoek
1. omschrijven; vatten een persoon zijn typisch gedrag samen en beschrijven
hoe een persoon is. Trektheoristen proberen echter een
persoonlijkheidtaxonomie vast te stellen; een manier van classificeren van
mensen volgens hun karakteristieken, gemiddelde type ervaringen en
acties.
2. voorspellen; de mate van bepaalde persoonlijkheidstrekken voorspellen
levensuitkomsten.
, 3. verklaren/uitleggen; de onderliggende mechanismen te weten komen.
Trektheorieen van persoonlijkheid: Basisperspectieven gedeeld door
trektheoristen.
● Mensen bezitten brede predisposities, genaamd trekken, om te reageren
op een bepaalde manier.
● Er is een directe correspondentie tussen een persoon zijn (1) prestatie van
eigenschap-gerelateerde acties en (2) bezit van de overeenkomende
eigenschap.
● Menselijk gedrag en persoonlijkheid kan georganiseerd zijn in een
hierarchie.
○ Eysenck stelde dat specifieke responsen onderaan in de hierarchie,
gelinkt kunnen zijn en tot algemene gewoonten gegroepeerd. Deze
groepen van gewoonten vormen eigenschappen. Zo ontstaan de
volgende niveaus:
■ Trait level
■ Habitual response level
■ Specific response level
De traits kunnen zelfs nog gelinkt zijn tot een hogere-orde factor of
superfactor.
De trektheorie van Gordon W. Allport (1897-1967)
Allport centreerde trekken als een belangrijk aspect van persoonlijkheidstheorie.
Trekken zijn de onderdelen van persoonlijkheid en gewortelt in het zenuwstelsel.
Trekken konden worden gedefinieerd in drie eigenschappen: frequentie,
intensiteit en bereik van situaties.
Definitie van trekken volgens Allport en Odbert (1936): gegeneraliseerde en
persoons bepaalde neigingen die consistent en stabiele modussen vormde voor
een persoon om zich aan te passen in de omgeving. Dit werd door Chaplin, John
& Goldberg (1988) opgedeeld in: trekken, staten en activiteiten.
De trekken werden opgedeeld in:
● Cardinal traits = expressie van een dispositie die volhardend en
buitengewoon is in een persoon zijn leven en dat deze in elke handeling
zichtbaar is.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper denisekoppes. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
