In de samenvatting wordt het volgende behandeld:
Artikel 1: Richard de Brabander, van gedachten wisselen
Artikel 2: H6 De actualiteit van Levinas: toepassingen van zijn filosofie
Artikel 3: H5 Bauman, De morele lacune
Boek: Vloeibare tijden, H1, 2, 3, 5
Artikel 1: Richard de Brabander, van gedachten wisselen
6.5 Het menselijk gelaat
In het werk van Heidegger staat de vraag naar het zijn centraal. In het werk van Emmanuel Levinas
staat de relatie tot de Ander centraal. Dit is met kritiek op het werk van Heidegger.
Heidegger -> de Ander is degene waarvan we onszelf doorgaans niet van onderscheiden. Voor
Levinas is de Ander nu juist wel degene waarvan we ons kunnen onderscheiden.
‘Alle mensen zijn verantwoordelijk, en ik meer dan iedereen.’
Begin van de westerse filosofie werd aangewakkerd door de Tweede Wereldoorlog.
Meer van het Zelfde
De westerse filosofie streeft naar het bezit van de waarheid en een denken dat niet meer wordt
beperkt door iets wat onherleidbaar, ongrijpbaar en daarmee onbegrijpelijk is.
Een mens heeft het verlangen alles te kennen en te weten. De westerse filosofie herleidt hierdoor
alles wat anders is tot het Zelfde.
De mens plaats zichzelf in het middelpunt van belangstelling -> identiteit. Je plaats jezelf in het
centrum van de wereld die ondergeschikt is aan zijn wil en zijn doelen -> mens in autonoom, zelf wet
voorschrijvend en zelfbewust.
De westerse filosofie wordt ook wel egologie genoemd.
De Ander, met een hoofdletter
De filosofie van Levinas is een kritiek op de westerse filosofie. Hij vindt dat de Ander wordt
uitgesloten. De westerse filosofie ziet namelijk iedereen als gelijk of totaliteit.
Volgens Levinas is het belangrijk om het verschil tussen de Ander en jou te erkennen en dit vooral te
laten blijven bestaan in plaats van het op te heffen.
Het gelaat van de Ander
God (volgens Levinas) -> het goddelijke dat niet te begrijpen is en dat het menselijk oneindig
overstijgt. Een Ander wordt gezien als een god, waarin God ons aanspreekt in het gelaat van de
Ander en ons ter verantwoording roept.
Het goddelijke manifesteert zich in het gelaat van de Ander. Het heeft geen herkenbaar gezicht. Het
gelaat is een uitdrukking van de Ander.
De ontmoeting met de Ander verstoort je zelfgenoegzame bestaan.
De ethische relatie
Voor Levinas is ethiek de grond van alles.
Ethiek (Levinas) -> de Ander maakt inbreuk op mijn bestaan en maakt het besef los dat er iets niet
klopt, ook al zeggen de regels en wetten en heersende gewoonten, waarden en normen dat we juist
handelen.
Een verantwoordelijkheid die je aan iemand overdraagt is geen verantwoordelijkheid meer. Ik sta
voor alle mensen in en niemand kan voor mij instaan, en in die zin ben ik uitverkoren.
Wij zijn verantwoordelijk voor het lot van onze medemens. Deze verantwoordelijkheid is op geen
enkele manier te vergelijken met de verantwoordelijkheid die verbonden is met een functie of een
maatschappelijke rol. Onze verantwoordelijkheid bestaat erin de ander recht te doen.
1
, Recht te doen -> andermans lot op zich nemen, de Ander erkennen of tot zijn recht laten komen.
Ook vindt Levinas dat rechtvaardigheid gaat over de gelijke verdeling van goederen en rechten.
Basisprincipe van de ethiek van Levinas -> ‘Ik ben voor iedereen verantwoordelijk, en ik meer dan alle
anderen’.
De problematiek van de beul
Levinas wijst ons ook op ‘de derde’. Voor wie jij je verantwoordelijkheid voelt is niet één persoon ‘de
eerste de beste’. Ook die derde persoon is de naaste. Daarom maakte het uit voor wie je gaat.
Iedereen is uniek en onvergelijkbaar.
Als mens zijn we verantwoordelijk voor het lot van ieder ander.
We worden niet door algemene regels verplicht om voor anderen te zorgen. Zorgen is het lot van
ieder ander, ongeacht wie, op ons nemen.
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lindajager. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
