Doelen Cognitieve psychologie (Albert Ellis) – College 4.
1. Je kent de vijf belangrijkste basisuitgangspunten van de cognitieve psychologie.
- Cognitief psychologen nemen de inhoud van de black box (‘hersenprocessen’) als
uitgangspunt bij het verklaren van menselijk gedrag. Binnen het (klassiek) behaviorisme
worden de factoren voorafgaand aan en de factoren volgend op gedrag (stimuli en
consequenties) centraal gesteld bij het voorspellen van gedrag. Factoren die het gedrag
uitlokken of in stand houden, worden aan ‘de buitenkant’ (de periferie) van het organisme
onderzocht. De cognitieve psychologie neemt juist als uitgangspunt dat ‘de binnenkant’ (de
hersenprocessen) van een organisme onderzocht moet worden om gedrag adequaat te
kunnen begrijpen. Dit wort centralisme genoemd – wat in tegenstelling staat tot
periferalisme. Hierin komt de cognitieve psychologie overeen met de humanistische
psychologie.
- De cognitief psycholoog wil begrijpen hoe gedrag tot stand komt. Terwijl de behaviorist met
zijn S-R-schema’s vooral (het verschijnen van) gedrag wil voorspellen, vraagt de cognitief
psycholoog zich af waarom iemand iets doet, anders gezegd: wat zijn motivaties zijn.
- Bij het begrijpen van menselijk gedrag staat het begrip informatieverwerking centraal. De
mens wordt niet meer opgevat als een robot die reageert op van buiten komende prikkels,
maar als een machine (computer) die binnenkomende informatie permanent verwerkt en
daar al of niet op reageert.
- Mensen worden in de cognitieve psychologie opgevat als wezens die zelfstandig richting
kunnen geven aan hun leven. Er wordt afstand genomen van de behavioristische opvatting
die mensen ziet als reagerend op de stimuli en consequenties uitlokkend. Volgens de
cognitief psychologen komen delen van menselijk gedrag tot stand zonder dat er aanwijsbare
externe prikkels voor zijn. De mens wordt opgevat als een actief en creatief wezen dat zelf
zijn gedrag aanstuurt.
- Hoewel ook dieren cognitieve processen kennen, wordt uitgegaan van essentieel verschil
tussen dieren en mensen. Mensen hebben de beschikking over taal, dat wil zeggen: ze maken
gebruik van symbolen om de werkelijkheid te ordenen. Dit cognitieve vermogen kennen
dieren niet.
- Binnen de cognitieve psychologie gaat men ervan uit dat kinderen wezenlijk verschillen van
volwassenen. Typisch cognitieve vermogens zoals symbolisch denken, het gebruik van taal,
herinneringen en problemen oplossen zijn bij kinderen afwezig of nog in ontwikkeling. De
cognitieve ontwikkeling die kinderen doorlopen, wordt zowel bepaald door rijping als door
de invloed van de omgeving: het leren.
2. Je bent in staat om op een aantal belangrijke uitgangspunten m.b.t. het mensbeeld
de cognitieve psychologie te vergelijken met de psychoanalyse, humanistische
psychologie en het behaviorisme.
- Alle cognitief psychologen stellen de innerlijke processen centraal bij het verklaren van
gedrag (mensen worden opgevat als informatieverwerkers en –bewerkers). Ook binnen de
psychoanalyse en de humanistische psychologie worden innerlijke processen centraal
gesteld, maar dit betreft respectievelijk alleen driften (motivaties) en gevoelens (emoties).
- Cognitief psychologen nemen, in tegenstelling tot bijvoorbeeld behavioristen, het standpunt
in dat er kwalitatief gezien grote verschillen zijn tussen enerzijds mensen en dieren en
anderzijds kinderen en volwassenen.
- Ook verschillen tussen een aantal leerprocessen worden benadrukt. Habituatie, klassiek en
operant conditioneren komen voor bij mensen en dieren, andere leerprocessen zoals model-
leren, regelleren en probleem oplossen komen wel voor bij mensen en niet of op simpeler
niveau bij dieren.
- Ook stelt men dat cognitieve vaardigheden in de loop van het leven tot volle wasdom komen,
waardoor kinderen kwalitatief verschillen van volwassenen (logica, taalgebruik etc.)
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper annemariewijnhoud. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.