Leerdoelen van het behaviorisme van het vak Mens-Zijn. Dit vak wordt in de tweede periode van het eerste jaar gegeven op Hogeschool Viaa (Gereformeerde Hogeschool).
Doelen Wat is psychologie en Behaviorisme (Skinner) – college 1.
1. Je kunt de wetenschap psychologie typeren aan de hand van het object en de
methoden en theorieën.
Psychologie is een verzameling van:
Behaviorisme
Psychoanalyse
Humanistische psychologie
Cognitieve psychologie
Systeemtheorie
Wat is psychologie?
- Object: sociologie (gedrag van mensen in groepen) – bovengrens
psychologie (gedrag van de mens individueel) – overlapt sociologie
biologie (weefsels, cellen en atomen)
Object van de psychologie is de mens dat gaat over het gedrag, gevoelens en gedachten
(bestudeerd psychologie).
- Methode: bij de psychologie is het object niet de keuze van me methode, maar de methode de
keuze van het object. Op welke manier wordt het object bestudeerd?
2. Je weet wat theorieën zijn en welke functies ze hebben.
Theorieën en hun functies.
De bedoeling van het bestuderen van de mens = voor kennis.
Wetenschappelijke theorieën:
- Systematisch en ordelijk beschrijven van verschijnselen in de werkelijkheid;
- Verklaren en voorspellen van verschijnselen;
- Creatief nieuwe zienswijzen op een ander domein ontwikkelen (heuristische functie).
Alledaagse theorieën:
- Intuïtief en willekeurig beschrijven van verschijnselen in de werkelijkheid;
- Onkritisch: uit de bevestiging op de weerlegging;
- Verklaren achteraf i.p.v. voorspellen.
3. Je weet hoe je theorieën kunt indelen op mechanistisch, personalistisch en
organistische niveau en welke mensbeelden daarbij horen.
Theorieën: indeling naar mensbeelden.
Dat er opvattingen schuilgaan achter de theorie van de mens.
Oorzaak-gevolg relaties.
Rol individu-omgeving.
Drie soorten mensbeelden:
- Personalistisch mensen zijn niet onderdeel van een omgeving maar stijgen erboven uit.
Mensen hebben een bestemming en keuzemogelijkheden: ze zetten de omgeving naar hun
hand om hun doelen te realiseren – ze hebben een hoger bewustzijn. (Betekenis aan de
omgeving)
- Organistisch past zich steeds meer aan aan de omgeving: de onderdelen beïnvloeden
elkaar en zijn niet los van elkaar te zien (wisselwerking).
- Mechanistisch het gedrag van mensen wordt beschouwd als een robot (aangeleerde
reacties) altijd oorzaak-gevolg relaties. Mensen kunnen zelfstandig en los van de omgeving
bestudeerd worden.
4. Je weet wat de algemene systeemtheorie inhoudt.
De algemene systeemtheorie biedt de mogelijkheid te kijken in hoeverre theoretische stromingen
voldoende rekening houden met drie verschillende invloeden op menselijk gedrag: biologisch,
psychisch en sociaal.
In het systeemdenken staan de relaties tussen een systeem en de omgeving voorop.
, 5. Je kent de belangrijkste basisuitgangspunten, de hoofdlijnen uit de geschiedenis,
en het mensbeeld van het behaviorisme.
De basisuitgangspunten:
- Het behaviorisme (afgeleid van het Engelse woord behaviour: gedrag) begint als een
wetenschapsfilosofische opvatting waarin gesteld wordt hoe wetenschap bedreven moet
worden. Behavioristen stellen objectiviteit centraal. Dat betekent volgens hen dat
psychologen zich alleen maar mogen richten op het waarneembare gedrag van mensen en
dieren. Gedachten en dromen, en daarover reflecteren – een bron van kennis binnen de
psychoanalyse – kunnen in de psychologie niet bestudeerd worden omdat ze per definitie
subjectief, dat wil zeggen niet door anderen waarneembaar zijn, zo stellen behavioristen.
- Het behaviorisme stelt leerprocessen centraal bij het verklaren van gedrag. Daarbij gaat het
niet om het vergaren van kennis, maar om aangeleerd gedrag. Factoren buiten een organisme
of individu (periferalisme) worden gebruikt om het ontstaan van gedrag te verklaren.
Factoren binnen een individu (centralisme), zoals motivatie en geheugen, worden niet
onderzocht.
- Evolutionair gezien bestaat er volgens behavioristen en continuïteit tussen het gedrag van
dieren en mensen. Hoewel mensen hoger op de evolutionaire ladder staan dan dieren en ze
ingewikkelder gedrag vertonen, verschillen leerprocessen bij bij dieren en mensen niet
principieel. Daarom wordt binnen het behaviorisme gebruikgemaakt van de resultaten uit
dierexperimenten.
- Binnen het klassieke behaviorisme wordt uitgegaan van de veronderstelling dat mensen
blanco op de wereld komen. Dit uitgangspunt wordt tabula rasa (‘lege lei’) genoemd en
impliceert dat al het gedrag van een persoon in de loop der jaren geleerd is. Er is weinig
aandacht voor de erfelijk bepaalde aansturing van het gedrag. Dit standpunt werd later
genuanceerd met de opvatting dat het gedrag dat geleerd kan worden begrensd wordt door
de biologische mogelijkheden van een organisme. Zo kunnen mensen nooit leren hoe ze
moeten vliegen, omdat hun lichaam daartoe niet is uitgerust.
- Om gedrag te bestuderen, mag het opgeknipt worden in kleine delen. Complex gedrag wordt
opgevat als een aaneenrijging van in principe simpele elementaire leerprocessen. Om
complex gedrag begrijpelijk te maken, moet er reductie toegepast worden. Dat wil zeggen dat
het ontstaan van het gedrag zo simpel mogelijk verklaard wordt. Van complexe verklaringen
zoals het oedipuscomplex gruwen behavioristen.
De geschiedenis:
- Het behaviorisme is ontstaan in de VS.
- John Watson: gedrag wordt opgevat als een reactie van een organisme op een bepaalde
prikkeling of signaal. Het gedrag wordt aangeleerd volgens simpele stimulus- reactie
koppelingen.
- Hij gaat net als Ivan Pavlov uit van klassieke conditionering: de geleerde stimulus- reactie
koppeling wordt gezien als een reflex.
- Ontstaan van het behaviorisme: (zie uitgangspunten) en theorie van Darwin.
- Neobehaviorisme: het gedrag is zowel afhankelijk van de stimulus uit de omgeving als ook
van de condities van het organisme.
- Met de opkomst van het neobehaviorisme wordt ook aandacht besteed aan operant
conditioneren (Burhus Skinner) het gedrag niet zozeer uitgelokt door een stimulus, maar
stelt dat het gevolg op of de consequentie van het gedrag bepaald of gedrag in frequentie zal
toe- of afnemen.
Het mensbeeld:
Kenmerkende aspecten van het behavioristische mensbeeld:
- Volgens het behaviorisme geeft niet een persoon zelf richting aan zijn leven, maar wordt het
gedrag van mensen bepaald door omgevingsinvloeden (periferalisme). Daarmee wijst het
behaviorisme het alledaagse mensbeeld, namelijk dat we ons gedrag zelf bepalen, af.
- Mensen komen blanco op de wereld: na de geboorte wordt iemand ‘ingekleurd’ door de
omgevingsinvloeden.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper annemariewijnhoud. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
