Leerdoelen psychoanalyse van het vak Mens-zijn. Dit vak wordt gegeven in periode twee van het eerste jaar op Hogeschool Viaa (Gereformeerde Hogeschool).
1. Je kunt de basisuitgangspunten van de psychoanalyse noemen.
- De psychoanalyse gaat uit van de subjectieve ervaringen van mensen. Een psychoanalyticus –
een therapeut – is meer geïnteresseerd in datgene waarin iemand zich onderscheidt van een
ander dan in waarin iemand overstemt met een ander. Het gedrag van een persoon wordt
opgevat als zijnde bepaald door zowel zijn biologische aanleg als zijn unieke
levensgeschiedenis.
- De psychoanalyse gaat ervan uit dat wij lang niet altijd ons gedrag bewust aansturen. Ook al
maken we plannen en voornemens, ons gedrag lijkt soms zijn eigen gang te gaan. Dat geldt
zeker voor emoties zoals angst of verdriet. De keuzes van mensen voor een studie, baan,
levenspartner, huisdier, bestemming van een vakantie, etc, worden medebepaald door
onbewuste krachten.
- In de psychoanalyse gaat men uit van de veronderstelling dat mensen een onbewuste hebben.
De inhoud van dit onbewuste bestaat uit wensen waarvan we soms ooit beseft hebben dat
we ze hadden, maar het kunnen ook wensen zijn waarvan we ons nooit bewust waren maar
die we weggestopt hebben. De centrale aanname is dat hoewel de wensen onbewust zijn, ze
actief blijven en ons gedrag beïnvloeden.
- Het vierde uitgangspunt is de veronderstelling dat het waarneembare (= manifeste) gedrag
van mensen en hun bewuste gedachten en dromen bepaald worden door zowel hun
onbewuste wensen als door het feit dat ze deze niet accepteren. Dit wordt het conflictmodel
genoemd. Al ons gedrag is te zien als het resultaat van dit conflict; een compromis tussen een
wens en een (zelf opgelegd) verbod. De uitspraak van een zedendeliquent: ‘Ik wist dat het
niet mocht, maar ik deed het toch’ is een illustratie van dit conflict, met dien verstande dat
hier het verbod niet mee werkte.
- Al ons gedrag heeft betekenis. Toevallig gedrag, zoals verspreking, vergissing of een
‘ongelukje’, bestaat volgens de psychoanalyse niet. Elk gedrag heeft een (verborgen)
betekenis, waarbij de uitingsvorm door twee invloeden wordt bepaald: de wens en het
verbod. De psychoanalytische therapeut stelt zich onder andere de taak om verborgen
betekenissen te verhelderen.
- Het zesde uitgangspunt luidt dat ervaringen uit de eerste levensjaren in belangrijke mate de
persoonlijkheid (karaktertrekken) van de volwassene bepalen. De psychoanalyse legt hier
grote nadruk op en heeft daarom veel aandacht voor de psychische ontwikkeling van
kinderen. Een belangrijk gegeven, afkomstig uit de neuropsychologie, ondersteunt dit
uitgangspunt.
2. Je kunt het mensbeeld van de psychoanalyse beschrijven.
Het mensbeeld van de psychoanalyse is pessimistisch maar ook optimistisch.
- Pessimistisch: mensen zijn geen baan in eigen huis en driften (levens- of seksualiteitsdrift of
doods- of agressiedrift) besturen ons leven.
- Optimistisch: mensen kunnen zich bewust worden van hun (onbewuste) wensen en driften
en zo hun leven (meer) in eigen hand nemen.
3. Je kunt het mensbeeld van de psychoanalyse plaatsen tegen de indeling in
soorten mensvisies uit het boek van Rigter.
De psychoanalyse kent een mechanistisch mensbeeld en een personalistisch mensbeeld. Vooral het
vroege werk van Freud, uit de periode waarin hij onder invloed stond van de
natuurwetenschappelijke benadering en zocht naar eenduidige oorzaken van gedrag, is
mechanistisch te noemen. In zijn latere werk staat de interpreterende methode centraal en dat is een
kenmerk van een personalistisch mensbeeld. Het personalistisch mensbeeld is dominant in de
hedendaagse psychoanalyse. De techniek van de hulpverlening is te typeren als ‘uitlegkunde’ en heeft
bewustwording van de onderliggende oorzaken van het gedrag tot doel.
Er is een overlapping tussen het mechanistische en het personalistische.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper annemariewijnhoud. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.