‘was’ vijf verschillende woordsoorten.
1. Ik doe de was. Znw (zelfstandig naamwoord)
2. Ik was bij Piet. Zww (zelfstandig werkwoord)
3. Ik was naar buiten gelopen. Hwwt (hulpwerkwoord tjd)
4. Ik was moe. Kww (koppelwerkwoord)
5. Ik was aan het zwemmen. Mwwa ( )
Werkwoorden drukken een handeling uit ‘doe-woorden’.
a) Jan-Pieter loopt onder straat.
Pv is belangrijkste werkwoord. (automatsch als er maar één ww is)
b) Jan-Pieter kon over straat lopen.
Zin bevat een pv en een ander ww.
c) Jan-Pieter had over straat kunnen lopen.
Zin bevat een pv en andere ww.
Eén ww is altjd ‘het belangrijkst’: het drukt de handeling van de zin uit.
a) Jan-Pieter loopt onder straat.
Als er maar één ww is, is dat ww het belangrijkste.
b) Jan-Pieter kon over straat lopen.
Als er meer werkwoorden zijn, is de pv nooit het belangrijkste. Het belangrijkste ww schuif
op.
c) Jan-Pieter loopt over straat.
Jan-Pieter heef over straat gelopen.
Jan-Pieter heef over straat kunnen lopen.
Jan-Pieter heef over straat moeten kunnen lopen.
Hww hww hww
Door meer ww toe te voegen, verplaats het belangrijkste ww en wordt het vervangen door
een nieuwe pv.
De ‘niet-belangrijke ww’ noemen we hulpwerkwoorden.
Werkwoorden:
In een zin ww
Hoofdwerkwoord Andere werkwoorden (rest)
Altjd 1 Pv in een zin met meer ww = pv niet het
hoofdww
Zww (zelfstww) -> werkwoordelijk gezegde Hww (hulpww)
Kww (koppelww) -> naamwoordelijk
gezegde
- Werkwoorden (ww): de ‘belangrijkste’ in de zin.
o Drukken een handeling / gebeuren uit (zWW)
o koppelen het onderwerp aan een toestand of eigenschap (kWW)
- hulpwerkwoorden: de ‘niet-belangrijkste’.
1. Drukken uit dat iets afgesloten is (hWWT) = hww van tij.
, 2. Drukken uit dat iets begint of voortduurt (hWWA) = hww van aspect.
3. Leggen focus op de iets of iemand die de handeling ondergaat (hWWLV) hww
van liijenje vorm.
4. Drukken uit dat iets zeker of onzeker is (hWWM) = hww van mojaliteit.
5. Drukken uit dat iemand een bepaalde houdding heef ten aanzien van het
gezegde (hWWM) = hww van mojaliteit.
6. Drukken uit dat iets wordt veroorzaakt door iets (hWWC) = hww van
causaliteit.
hWWT:
- = hww van tij.
- Drukken uit dat iets afgesloten.
- Samen met een voltooid deelwoord (vd) vormen zij een zogenaamde voltooide tjd.
- Hebben en zijn.
Jan heef een grote karper gevangen.
Simone is gisteren naar de dansschool geweest.
hWWA:
- = hww van aspect.
- Drukken uit dat iets begint of voortduurt.
- Geven het begin van een handeling aan.
- Gaan en komen.
Jan gaat een grote karper vangen.
Simone komt vandaag balletdansen.
- Ook zijn, blijven, ziten, lopen, staan en hangen kunnen hWWA zijn als zij aangeven
dat de handeling voortduurt.
Marieke is boodschappen doen.
Samantha blijf vannacht logeren.
Hand zat / lag / liep erom te zeuren.
Frans Bauer stond op de tv te galmen.
De was hing de hele dag te drogen.
hWWLV:
- = hww van liijenje vorm.
- Leggen focus op de iets of iemand die de handeling ondergaat. (wordt… door…)
- Een bedrijvende zin kun je met worden en zijn omzetten in een lijzende zin.
De grote karper wordt gevangen door Jan.
De dansschool is bezocht door Simone.
hWWM:
- =hww van mojaliteit.
- Drukken uit dat iets zeker of onzeker is.
- Drukken uit dat iemand een bepaalde houding heef ten aanzien van de mededeling
in de rest van de zin.
- Kunnen, zullen, mogen, moeten, laten en willen + schijnbare kww’s.
Jan kan zich zomaar vergist hebben. (‘Het is waarschijnlijk dat Jan…’)
Simone mag dan wel gauw ziek zijn…’ (‘Het is mogelijk dat Simone…’)
Sam schijnt ziek te zijn. (‘Het lijkt erop dat Sam…’)
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sannepaulussen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,24. Je zit daarna nergens aan vast.
