L1 – VERBINTENISSEN UIT DE
WET: INLEIDING EN
SAMENLOOP
Quint-Te Poel Verbintenissen die niet uit een overeenkomst voortvloeien,
‘Uit de wet’ ex art. 6:1 BW hoeven niet rechtstreeks voort te komen uit een wetsartikel.
‘Uit de wet’ in de zin van art. 6:1 BW betekent dat in gevallen
waarin de wet geen regeling kent, een oplossing moet worden
gezocht die:
- Past in het stelsel van de wet;
- Aansluit bij de wél in de wet geregelde gevallen.
De verbintenis hoeft niet uit de wet te ‘ontstaan’, maar moet
uit de wet ‘voortvloeien’.
Boogaard-Vesta Het criterium aan de hand waarvan moet worden bepaald of
Samenloop wanprestatie en OD een contractuele dan wel een buitencontractuele/wettelijke
aansprakelijkheidsgrond moet worden aangewend, is of de
handeling onafhankelijk van de tussen partijen bestaande
contractuele verhouding, ofwel onafhankelijk van een
schending van contractuele verplichtingen een onrechtmatige
daad oplevert.
Jeffrey Verklaring van recht. Een zuiver emotioneel belang, hoe
Zuiver emotioneel belang, art. zwaargewond ook, kan niet worden aangemerkt als voldoende
3:303 BW belang als bedoeld in art. 3:303 BW.
L2 – AANSPRAKELIJKHEID
VOOR EIGEN GEDRAG, DE
ONRECHTMATIGE GEDRAGING
EN HET RELATIVITEITSVEREISTE
Breda-Nijs (leer Smits) De gemeente Breda bleef tegen de wil van eigenaar Nijs de
Ongeschreven leidingen van een gekraakt pand gebruiken voor de levering van
recht/maatschappelijke energie en gas. Nijs beschouwde dit als een inbreuk op zijn
zorgvuldigheid; inbreuk op een eigendomsrecht. De Hoge Raad overwoog dat ‘de vraag of het
recht alleen niet voldoende, art. gebruik van de leidingen een inbreuk oplevert, niet los kan
6:162 lid 2 BW worden beoordeeld van de vraag of de gemeente door de
voortzetting van voormelde levering jegens Nijs onzorgvuldig
handelde.
Taxusarrest (bestudeer) Een inbreuk op andermans eigendomsrecht uitsluitend
Ongeschreven bestaand in het boven de grond van die ander hebben van een
recht/maatschappelijke gedeelte van een losliggende struik, vestigt nog niet een
zorgvuldigheid; inbreuk op een aansprakelijkheid voor de vergiftiging van twee paarden door
recht alleen niet voldoende, art het eten van die struik, in het bijzonder niet indien degeen die
6:162 lid 2 BW de struik aldus heeft neergelegd, niet wist of behoefde te
weten dat die struik vergiftigd was. De in het maatschappelijk
verkeer betamende zorgvuldigheid reikt niet zo ver dat degeen
die een plant of struik waarvan hij de giftigheid niet kent of
behoeft te kennen, onder zich heeft, verplicht zou zijn om deze
plant of struik op zodanige wijze onder zijn controle te houden
dat zij geen gevaar kan opleveren, tenzij hem na onderzoek is
gebleken dat de plant of struik gevaarlijk is.
Maas-Willems Doordat Maas in strijd met een tariefbeschikking een te lage
Ongeschreven vrachtprijs berekent, verliest zijn concurrent Willems een
recht/maatschappelijke belangrijke klant. De HR overwoog dat ‘de overtreding van het
zorgvuldigheid; strijd met onderhavige voorschrift voor de betrokken vervoerder niet
1
,wettelijke plicht alleen niet reeds op zichzelf en zonder meer een aansprakelijkheid uit
voldoende, art. 6:162 lid 2 BW onrechtmatige daad tegenover zijn concurrenten doet
ontstaan: dat indien waar is dat, zoals Maas heeft gesteld, ten
tijde van het ten processe bedoelde vervoer de door Maas
gevolgde wijze van berekening van de vrachtprijs in geval van
samenlading onder de internationale goederenvervoerders,
waaronder Willems, algemeen gangbaar was, niet kan worden
gezegd dat Maas zich door de overtreding van dat voorschrift
tegenover Willems onbehoorlijk zou hebben gedragen.
De Rijk-Dorpshuis Kamerik Het is met het oog op de veiligheid van alle betrokkenen in
Ongeschreven strijd met de zorgvuldigheid die in het maatschappelijk verkeer
recht/maatschappelijke wordt vereist, om een uit een kast met schoonmaakmiddelen
zorgvuldigheid, art. 6:162 lid 2 afkomstig emmertje met onbekende vloeistof in een kartonnen
BW doos met daaromheen niets anders dan een plastic vuilniszak
voor afhaling door een vuilnisophaaldienst neer te zetten, tenzij
men weet of gegronde reden heeft om aan te nemen dat het
om een vloeistof gaat niet bij aanraking geen gevaar oplevert.
Kelderluikarrest (bestudeer) Voor de vaststelling of gevaar zettend gedrag onrechtmatig is
Vaststelling onrechtmatigheid onder andere moet worden gelet op:
gevaar zettend gedrag • De mate van waarschijnlijkheid waarmee kan worden
verwacht dat een ander de benodigde oplettendheid en
voorzichtigheid zal betrachten
• De grootte van de kans dat daaruit ongevallen ontstaan
• De ernst (aard en omvang van de potentiële schade)
• De te nemen voorzorgsmaatregelen
Bussluis (bestudeer) Bij het geven van waarschuwingen voor gevaarlijke situaties
Onrechtmatige gevaarzetting, moet er rekening mee worden gehouden dat niet iedereen
waarschuwingen steeds de nodige voorzichtigheid in acht zal nemen.
Werink-Hudepohl/Zwiepende Het is in strijd met de zorgvuldigheid die in het maatschappelijk
tak (bestudeer) verkeer ten aanzien van eens anders persoon of goed betaamt
Onrechtmatige gevaarzetting, om nodeloos een groter gevaar in het leven te roepen dan
schending van (ongeschreven) waarop een normaal mens beducht moet zijn. De vraag of
verkeers- en veiligheidsnormen, iemand voor een bepaald gevolg, ontstaan door een gedraging
strijd met hetgeen volgens van deze persoon, aansprakelijk is hangt af van de mate van
ongeschreven recht in het waarschijnlijkheid dat het ongeval zich zou voordoen. Indien de
maatschappelijk verkeer mate van waarschijnlijkheid van het ongeval als gevolg van
betaamt, art. 6:162 lid 2 BW bepaald gedrag zo groot is, dan had de dader zich naar
maatstaven van zorgvuldigheid van dat gedrag had moeten
onthouden.
Jansen-Jansen (bestudeer) Vooral in de huis-, tuin- en keukensfeer is de Hoge Raad
Ongelukkige samenloop van terughoudend met het aannemen van onrechtmatigheid. De
omstandigheden i.p.v. verhuizende zusjes waren met een kast aan het slepen, met als
schending van een gevolg dat de kast op éen van de zusjes valt wat weer tot
zorgvuldigheidsnorm gevolg heeft dat haar arm verbrijzeld is. Hier was volgens de
Hoge Raad sprake van een ongelukkig samenloop van
omstandigheden (osvo).
Natraparrest/Dekker-Van der Bij een voetbalwedstrijd is Van de heide aan een knie gewond
Heide (bestudeer) geraakt, kennelijk als het gevolg van natrappen door Dekker,
Ongeschreven recht, sport- en een en ander – grof – in strijd met de spelregels. Bij medisch
spelsituaties onderzoek werd op het bot aan de binnenkant van de knie een
groot defect geconstateerd met loshangende flarden en losse
2
, kraakbeenstukken. In deze context heeft Dekker zich, volgens
Rechtbank en Hof, jegens Van der Heide aan een onrechtmatige
daad schuldig gemaakt. Dekker had zich verweerd met de
stelling dat Van der Heide, door deel te nemen aan het
voetbalspel, het risico had aanvaard dat hij letsel zou oplopen.
De Hoge Raad oordeelt daarover dat het Nederlandse recht
geen afzonderlijke rechtsfiguur ‘risicoaanvaarding’ kent. Het
aanvaarden van een risico kan wel van betekenis zijn voor de
vraag of de schadeveroorzakende gedraging in het concrete
geval onrechtmatig is (hetgeen bij sport en spel dus minder snel
het geval is) en voor de vraag of de benadeelde eigen schuld te
verwijten valt ex art. 6:101 BW.
Disloquerende turnster Uit dit arrest blijkt dat de Hoge Raad een hogere maatstaf voor
(bestudeer) voorzorgsmaatregelen voor verenigingen hanteert indien het
Ongeschreven recht, sport en om de veiligheid van de deelnemers gaat. Verder oordeelt zij
spelsituaties, dat het er niet toe doet of de veiligheidsmaatregelen het
voorzorgsmaatregelen ongeval hadden kunnen voorkomen, maar dat het er om gaat
dat het niet naleven van een veiligheidsnorm met zich
meebrengt dat alle letsel, ook het letsel dat buiten de normale
lijn van de verwachtingen ligt, aan de overtreder van de
veiligheidsnorm moet worden toegerekend. De turnleidster en
de vereniging zijn derhalve aansprakelijk te stellen voor het
ongeval van Astrid.
Staat-Daalder/Veenbroei Een vader betreedt met zijn vijfjarige zoon een buitendijks
(bestudeer) gebied en de zoon zakt met zijn rechterbeen in de bodem,
Ongeschreven recht, bijzondere waardoor hij brandwonden oploopt aan dat been als gevolg van
draagplicht voor zogenaamde veenbroei. De Staat, beheerder van het gebied,
terreinbeheerders, had het betreden van het gebied niet verboden en ook niet
voorzorgsmaatregelen voor het gevaar van veenbroei gewaarschuwd. De Hoge Raad
oordeelt: degene die de zorg voor een terrein heeft, handelt in
strijd met hetgeen volgens ongeschreven recht in het
maatschappelijk verkeer betaamt, wanneer hij, terwijl hij moet
verwachten dat het publiek dit terrein zal betreden en weet dat
zich op dit terrein een voor het publiek niet steeds
waarneembaar gevaar als het onderhavige voordoet, dat aan
het publiek niet bekend is, niettemin nalaat maatregelen te
nemen zoals een ter plaatse kenbaar verbod het terrein te
betreden of waarschuwing voor dit gevaar.
Jetblast (bestudeer) Het plaatsen van een waarschuwingsbord om gevaarlijke
Onrechtmatige gevaarzetting, situaties te voorkomen is enkel toereikend indien valt te
waarschuwingsborden verwachten dat de waarschuwing zal leiden tot gedrag
waardoor het gevaar wordt vermeden.
Aalscholvers Of hinder onrechtmatig is hangt af van de aard, ernst en duur
Ongeschreven recht, van de hinder en de daardoor toegebrachte schade in verband
zorgvuldigheidsnorm, hinder met de verdere omstandigheden van het geval, waarbij onder
(art. 5:37 BW) meer rekening moet worden gehouden met het gewicht van de
belangen die door de hinder toegebrachte activiteit worden
gediend, en de mogelijkheid, mede gelet op de daaraan
verbonden kosten, en de bereidheid om maatregelen te nemen
ter voorkoming van de schade. Voorts is mede van belang of de
klager zich ter plaatse voor of na de aanvang van de hinder
3
