College aantekeningen
Rechtsgeschiedenis college aantekeningen week 1-7
- Instelling
- Vrije Universiteit Amsterdam (VU)
Volledige uitwerking van de hoorcolleges week 1-7.
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 29 pagina's
Voorbeeld 3 van de 29 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
RechtsgeschiedenisHoorcollege 1 Totstandkoming Corpus iuris
Buitencontractuele aansprakelijkheid = aansprakelijkheid wanneer buiten de contractuele
sfeer inbreuk wordt gemaakt op de persoon van een ander. Dit kan gaan om een lichamelijke
of geestelijke integriteit of inbreuk op het vermogen.
Uitwendige rechtsgeschiedenis = gaat om de rechtsbronnen, de rechtswetenschap, de
rechtspraak, de actoren in het recht
Inwendige rechtsgeschiedenis = gaat om de rechtsnormen en de rechtsregels
Corpus iuris civilis
- Letterlijk: het ‘geheel van het wereldlijke (Romeinse) recht’
- Wetgeving van de Romeinse keizer Justinianus (482-565)
o Leefde in Constantinopel nu Istanbul
o Heeft het Romeinse recht vastgelegd
o Vastleggingsproject van het recht door Justinianus wordt ook wel het eerste
leven van het Romeinse recht genoemd
o Geschreven in het Latijn
- Plaats in de geschiedenis
o Eindpunt van rechtsontwikkeling in de Oudheid (450 voor Chr. – 6e eeuw na
Chr.)
o Raakt voor groot deel in vergetelheid (6e tot 11e eeuw)
Doordat het Romeinse Rijk was ingestort
o Vormt basis voor Europese rechtswetenschap (12e tot 18e eeuw)
In de 11e eeuw werden de boeken weer herontdekt
o Gelding als (additionele) rechtsbron (vanaf receptie)
Voor heel Europa, met uitzondering van Engeland
- 533-534 is de corpus iuris civilis opgesteld door Justinianus
o Instituten
o Digesten
o Codex
o De Corpus iuris civilis wordt vergeleken met Janus, dat is de Romeinse God
van de tijd die wordt afgebeeld met twee gezichten. Het ene gezicht kijkt
achterom naar het verleden en het andere naar voren naar de toekomst. Want
in het Corpus iuris civilis is niet alleen een uitgangspunt van de Westerse
rechtswetenschap, maar het is ook de afsluiting van de rechtsontwikkeling in
de oudheid.
- 1100 herontdekking van de Corpus iuris civilis
- Wetgevingsproject:
o Codex Vetus (529)
Opdracht om het keizerlijk recht te verzamelen, maak een compilatie
van keizerlijke beslissingen
Keizerlijke constituties (leges)
Vernieuwing van de Codex Theodosianus (438)
o Digesten (533)
Het oude juristenrecht (ius)
Adviezen van juristen uit klassieke periode (0-300 na Chr.)
Casuïstisch; concrete oplossingen voor concrete problemen
Verzameld door de compilatoren (samenstellers)
, Voorzien van interpolaties (=de wijzigingen)
Teksten aan te passen naar de tijd
Bewerken van de teksten
Opbouw van de Digesten
50 boeken
Boeken onderverdeeld in titels (ieder met eigen onderwerp)
Titels onderverdeeld in fragmenten of leges (ieder met eigen
inscriptie)
Fragmenten soms onderverdeeld in paragrafen
o Instituten (533)
Het leerboek
Elementa genoemd
Beschrijvend karakter
Algemene beginselen en uitgangspunten
Ontworpen door Tribonianus samen met twee hoogleraren; Dorotheus
en Theovolus
In de rechtshal van het Oost-Romeinse rijk
Kracht van wet
Naar model van de Instituten van Gaius (midden tweede eeuw)
Aangepast/aangevuld
Opbouw
Boek 1: Rechtsbronnen en personen- en familierecht
Boek 2: Goederenrecht en erfrecht
Boek 3: Vervolg erfrecht en overeenkomsten
Boek 4: Delicten en procesrecht
o Codex Justianus (534)- vervangt de Codex Vetus (529)
Niet zoals de Digesten en de Instituten als één constitutie
uitgevaardigd: constituties behouden eigen rechtskracht
Er zit een hiërarchie in: een latere regeling gaat voor de
eerdere
Verschillende soorten constituties:
Rescripten (antwoorden op een verzoekschrift)
Decreten (keizerlijke rechtspraak)
Edicten (keizerlijke verordeningen)
Mandaten (instructies voor ambtenaren)
In deel twee van de Corpus iuris civilis
Casuïstisch opgesteld
Impp imperatore keizerlijk codex
Opbouw
Boek 1: Kerkelijk recht, rechtsbronnen, de kanselarij
Boek 2 tot en met 8: Privaatrecht
Boek 9: Strafrecht
Boek 10 tot en met 12: Belastingrecht en bestuursrecht
Onderdelen Corpus iuris civilis
1. Digesten (533)
2. Instituten (533)
3. Codex Justinianus (534)
Keizer Justinianus ging in 565 dood. In de tijd van 534 tot 565 heeft hij niet stil gezeten, m
aar nog keizerlijke constituties uitgevaardigd. Meestal in het Grieks. Dit worden de Novellen
genoemd. Behoren niet tot wetgevingsproject van Justinianus.
, Analyse Digestentekst
D. 9.2.24 Paulus, Commentaar op het Edict, boek 22
Dit is nog duidelijker bij een gewonde slaaf. Want als iemand heeft bekend dat hij de slaaf
heeft verwond en deze is niet verwond, welke verwonding zouden wij dan op geld moeten
waarderen? En van welke periode zouden we dan moeten uitgaan?
Twee manieren om teksten te interpreteren
1. Teksten interpreteren in hun Justiniaanse context, zoals Justinianus ze heeft bedoeld
als bepaling van zijn wetgeving.
- 6e eeuwse context
2. Teksten interpreteren in de oorspronkelijke context van het klassieke recht (die
context reconstrueren en teksten ontdoen van interpolaties)
- Wat heeft Paulus bedoeld?
Paulus is jurist uit begin derde eeuw
- Humanisten zijn hier met name geïnteresseerd in
De teksten reconstrueren en proberen te ontdoen van interpolaties
In de werkgroepen gebruiken we de eerste methode. Dit wordt ook het meeste gedaan toen
het Corpus iuris civilis werd herontdekt.
Voor het begrijpen van de tekst gebruiken van vierstappenplan;
1. Wat zijn de feiten?
2. Wat is de rechtsvraag?
3. Wat is de oplossing van de rechtsvraag?
4. Beredenering
Welke juridische criteria worden in dit fragment genoemd?
Toegepast op tekst D. 9.2.24
1. Iemand heeft bekend dat hij een slaaf heeft verwond en deze is niet verwond
2. Staat geen rechtsvraag in dus door naar volgende stap en later terug komen
3. Ook geen oplossing in het fragment te vinden
4. De juridische criteria worden bevraagd in dit fragment
Welke verwondingen zouden wij dan op geld moeten waarderen? En van
welke periode zouden we dan moeten uitgaan? (stuit op praktische
onmogelijkheden)
Hoorcollege 2 Voorgeschiedenis van Corpus iuris
Voorklassieke periode
Voorgeschiedenis van Corpus iuris civilis
Kijkend naar de wetsontwikkeling voorafgaand aan de Corpus iuris civilis.
In de teksten in de Corpus iuris civilis wordt er een onderscheid gemaakt tussen ius civile en
ius honorarium.
- Ius civile: het wettenrecht
- Ius honorarium: recht van de magistraten
Gelaagdheid in het recht, alsof het recht bestaat uit twee elementen naast elkaar
Deze termen bestaan eigenlijk niet meer in de tijd van Justinianus, maar de termen worden
wel aangetroffen in het Corpus iuris civilis.
Een ander onderscheid is de actio utilis en de actio in factum. In de Corpus iuris civilis heeft
dit onderscheid geen zin meer, ze hebben daar beide dezelfde betekenis.
- Actio utilis & Actio in factum = een voording die je hebt in een bepaalde casus en die
je kunt gebruiken in die bepaalde casus
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Seny21. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 52510 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen