Uitgewerkt werkcollege 1 van de immunologie module van het vak FA-BA303 Auto-immuniteit gegeven in het derde jaar van de bachelor farmacie. Uitwerkingen zijn voorzien van afbeeldingen uit het boek Abbas - Cellular and Molecular Immunology. Dit maakt het ideaal voor het leren van het tentamen.
FA-BA303 Immunologie Werkcollege 1
Deel I
Het immuunsysteem bestaat uit verschillende soorten effectorcellen. Dit zijn cellen welke kunnen
reageren op een stimulus en daarmee een reactie teweegbrengen. De cellen van het immuunsysteem
bestaan uit granulocyten (basofielen, eosinofielen, en neutrofielen), monocyten, mast cellen, NK-
cellen, fagocyten, DCs, antigeen-specifieke lymfocyten, B-cellen en T-cellen. De voornaamste effector
cellen zijn B- en T-cellen. Deze cellen worden voornamelijk gevormd in het beenmerg uit
hematopoeitische stamcellen.
Het lymfatisch systeem van het immuunsysteem bestaat uit
gespecialiseerde bloedvaten, lymfevaten, welke
lymfevloeistof naar weefsels en lymfeknopen brengen. Deze
lymfeknopen bevinden zich op verschillende plekken in het
lichaam. De lymfevaten zijn belangrijk voor weefselvloeistof
homeostase en immuun responses. De lymfevaten
verzamelen microbiële antigenen vanuit de plaats van
binnenkomst en brengen deze antigenen naar de
lymfeknopen waar deze een adaptieve immuunrespons
kunnen stimuleren. Zoals ook in FA-BA201 behandeld is
komen de meeste microben binnen via de luchtwegen, de huid
of via de darmen binnen (eerste verdedigingslinie al
overwonnen). Alle weefsels bedekt met epitheel barrières
bevatten DCs en alle weefsels bevatten de lymfe vaten. De DC
kan de microbiële antigenen vangen en naar de lymfe Knopp
brengen. Kleinere oplosbare antigenen kunnen ook zonder
DCs via het lymfevatenstelsel in de lymfeknopen terecht
komen. Figuur 1. Het lymfatisch systeem.
Een ander onderdeel van het lymfatisch systeem zijn de lymfeknopen. Dit zijn secundaire
lymfeorganen waarin de initiatie van de adaptieve immuunrespons tegen antigenen vanuit de
lymfevaten geïnitieerd kan worden.
De lymfeknopen worden omringd door een fibrous
capsule, waaronder een sinus systeem zich bevindt. Dit
systeem bestaat uit extraceullulaire matrix eiwitten
(bv. Collageen) en is gevuld met lymfocyten,
macrofagen, DCs en andere celtypen. De buitenste
cortex bevat cellen welke follikels worden genoemd.
Hierin bevinden zich voornamelijk B-cellen. De
omgeving buiten deze follikels is ingedeeld in
verschillende delen waarin zich voornamelijk T-
lymfocyten en DCs bevinden.
De cellen die een centrale rol spelen in het adaptieve
immuunsysteem zijn T-cellen en B-cellen. Deze zijn
onder te verdelen in verschillende subtypen. Naïeve T-
cellen kunnen differentiëren tot effector T-cellen
(hieronder vallen Th1, Th2, Th17 en Tfh), regulatoire T-
cellen, cytotoxische T-cellen en geheugen T-cellen.
Naïeve B-cellen differentiëren voornamelijk tot Figuur 2. Morfologie lymfeknoop.
, plasmacellen maar kunnen ook differentiëren in geheugencellen. Hiernaast bestaan er ook marginale
zone B-cellen en B-1 cellen.
Deel II
Een T-cel wordt in eerste instantie aangemaakt in het beenmerg uit hematopoietische stamcellen.
Nadat deze is aangemaakt wordt deze naar de thymus vervoerd waar de maturatie plaatsvindt. Er
kunnen verschillende T-cel typen ontstaan uit deze maturatie, namelijk CD4+ helper T-cellen, CD8+
cytotoxische T-cellen (CTLs) en regulatoire T-cellen. Zoals in figuur 3 wordt weergegeven bestaat het
maturatie proces uit verschillende stappen. In figuur 4 wordt de toepassing hiervan weergegeven. Een
pro-T cel is een dubbel negatieve cel, dit wil zeggen dat er nog geen expressie is van CD4, CD8 of TCR
receptor. In de progressie naar de volgende fase waarin de T-cel een pre-T cel wordt genoemd wordt
het TCR-beta gen herschikt en gepresenteerd op het celoppervlak. Dit wordt ook wel het pre-TCR-
complex genoemd. In de dubbel positieve fase vindt het eerste checkpoint in de ontwikkeling van T-
cellen plaats waarbij lymfocyten welke sterke herkenning voor zelf-antigenen vertonen worden
geëlimineerd. Cellen die geen herkenning van MHC-eiwitten hebben worden ook geëlimineerd. In deze
fase presenteren de T-cellen zowel CD4 als CD8 op hun celoppervlak. Gedurende de single positieve
(immature T-cel) stage differentieert de T-cel naar het gewenste fenotype wat uiteindelijk resulteert
in een mature T-cel. Het mechanisme van het ontstaan van regulatoire T-cellen is niet bekend.
Een naïeve T-lymfocyten worden vrijgegeven in de circulatie vanuit de thymus. Via het bloed of de
lymfe komt deze cel in het perifere lymfeweefsel terecht waar deze wacht op activatie door antigeen.
Figuur 3. Verschillende fases in T-cel maturatie. Figuur 4. Differentiatie naar CD4+, CD8+, en regulatoire T-
cellen.
T-cellen worden geactiveerd door de herkenning van een antigeen, costimulatie van costimulatoren
en de uitscheiding van cytokines. Deze antigeenherkenning gebeurd via de herkenning van een MHC-
II complex op een APC en de TCR-receptor van een helper T-cel. Dit wordt signaal 1 genoemd. Om de
cel te kunnen laten differentiëren is costimulatie nodig (bv door CD28:CD80/CD86). Hierdoor worden
cytokines uitgescheiden die de proliferatie en overleving van de cel bevorderen. Naast de
voorgenoemde costimulator is de interactie tussen het CD40 ligand op T-cellen en de CD40 op APCs
belangrijk voor de activatie van APCs. Na activatie van geactiveerde T-cellen gaan deze CD40L
presenteren welke na binding met CD40 op een APC de expressie van CD28 moleculen en de
uitscheiding van cytokines (bv IL-12 → T-cel differentiatie) bevorderen. Let op! CD40L op zichzelf geen
costimulator voor T-cellen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper UUValerie. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €0,00. Je zit daarna nergens aan vast.
