Strafprocesrecht begrepen
Hoofdstuk 1 Algemene inleiding: wat is strafrecht?
1.2 Strafrecht: begripsvorming
1.2.1 Materieel en formeel strafrecht
Het Nederlandse strafrecht kan worden onderverdeeld in materieel en formeel
strafrecht. Het materiële strafrecht ziet op de vraag welk menselijk gedrag
strafbaar is en welke sancties op het plegen van een bepaald strafbaar gedrag
dienen te volgen. Het formele strafrecht bevat de voorschriften die omschrijven
hoe de strafrechtelijke procedure dient plaats te vinden. Formeel strafrecht heet
daarom ook wel strafprocesrecht.
Wanneer we alleen een lijst zouden hebben voor het materieel strafrecht
zou er totale chaos ontstaan, wanneer we alleen een goede procedure hebben
heeft deze procedure geen enkel nut.
1.2.2 Commuun en bijzonder strafrecht
De belangrijkste bronnen zijn het Wetboek van Strafrecht en het Wetboek van
Strafvordering. Deze twee grote wetten noemen we ook wel het commuun
strafrecht. Naast het commuun strafrecht komen we ook op andere plaatsen
strafrechtelijke regelingen tegen. Dit noemen we bijzonder strafrecht.
1.2.3 Wat is strafrecht?
Strafrecht bestaat uit formele en materiële bepalingen. Deze bepalingen staan
opgenomen in het commune en bijzonder strafrecht.
1.3 Doel van het Nederlandse strafrecht: handhaving door middel van
leedtoevoeging
Het strafrecht is in de kern niet normstellend. Het strafrecht houdt zich uitsluitend
bezig met handhaving. Het wijst alleen het gedrag aan dat strafbaar is. Welke
normen worden er dan gehandhaafd?
1.3.1 Handhaving van rechtsnormen
Normen die iets zeggen over ons gedrag worden ook wel gedragsnormen
genoemd. Door een gedragsnorm op te schrijven wordt het een rechtsnorm.
Slechte gedragingen die in strijd zijn met rechtsnormen kunnen in beginsel tot
strafbaar feit verworden. Het gaat dan om het bestraffen van gedrag dat niet in
overeenstemming is met de geldende rechtsnorm. Dus: schending rechtsnorm+
geschreven reactie in het WvSr of in andere strafbepaling= strafbaar feit.
1.3.2 Strafrechtstheorieën
Strafrecht betreft het opzettelijk leed toebrengen aan een ander door middel van
straf. Hoe rechtvaardigen we dit? Daarvoor bestaan verschillende theorieën.
Vergeldingstheorie -> gaat uit van de gedachte dat de overheid wraak moet
nemen op degene die onrecht pleegde. Deze theorie staat in directe verbinding
met de ‘oog om oog, tand om tand’-gedachte. Dit is een absolute
strafrechtstheorie, de straf vindt zijn grondslag in het misdrijf.
Preventietheorie -> gaat uit van de gedachte dat met het straffen van
personen wordt voorkomen dat anderen strafbare feiten zullen plegen. Deze
theorie wordt onderverdeeld in generale en speciale preventie. Dit is een
relatieve strafrechtstheorie. Het beoogt een bepaald doel in plaats van enkel
vergelding.
, Generale preventie -> aanhangers van deze theorie willen dat anderen
dan de misdadiger zien wat er gebeurt als je een strafbaar feit pleegt. Ze leren
als het ware van het feit dat iemand anders wordt gestraft.
Speciale preventie -> de aanhangers van deze theorie beogen met het
opleggen van een straf de misdadiger zelf ervan te weerhouden in de toekomst
misdaden te gaan plegen. Met name taakstraf, maar ook gedragsbeïnvloedende
en vrijheidsbeperkende maatregel zijn gebaseerd op deze gedachte. Het
strafrecht werkt bij speciale preventie op drie wijzen:
1. Afschrikking dader
2. Verbetering gedrag dader
3. Samenleving groeit als dader eruit is
1.3.3 Geweldsmonopolie bij de overheid: het voorkomen van eigenrichting
We willen niet dat mensen voor eigen rechter spelen. Dit staat opgenomen in de
Grondwet in de bepaling van art. 113. Daarin staat dat bestraffing door
vrijheidsberoving van de burger is voorbehouden aan een onpartijdige en
benoemde rechter.
1.3.4 De ultimum remedium-gedachte
Het belangrijkste uitgangspunt in de Nederlandse rechtsorde is het ultimum
remedium-beginsel. Dit beteken laatste oplossing. Het strafrecht bestaat vanuit
de gedachte dat het pas moet worden toegepast als er geen redelijke
alternatieve oplossingen kunnen worden toegepast.
1.4 Legaliteitsbeginsel
Het legaliteitsbeginsel houdt in dat burgers slechts in overeenstemming met de
neergeschreven wetten kunnen worden gestraft. Het legaliteitsbeginsel heeft vijf
nadere betekenissen:
1. Geen strafbaar feit zonder wet
2. Geen straf zonder wet
3. Geen terugwerkende kracht
4. Geen analogische redeneringen
5. Wetten moeten duidelijk genoeg zijn
(lex certa)
Hoofdstuk 2 Materieel Strafrecht: de structuur van het strafbare feit
2.2. Vier voorwaarden voor strafbaarheid
, Strafbaarheid
Een gedraging die valt De gedraging moet
Een menselijke De gedraging moet
onder een aan de schuld van de
gedraging wederrechtelijk zijn
delictsomschrijving dader te verwijten zijn
De persoon van de
Het gedrag moet in
De fysieke handeling dader moet een verwijt
Een fysieke handeling strijd zijn met het
moet in de kunnen worden
door natuurlijk persoon objectieve recht, er is
Nederlandse wet gemaakt van zijn
of rechtspersoon geen rechtvaardiging
strafbaar zijn gesteld gedrag, er is geen
voor de gedraging
schulduitsluitingsgrond
2.3 Bestanddelen en elementen
De delictsomschrijving zelf is niet doorslaggevend om de strafwaardigheid van
een handeling te beoordelen. Er moet aan alle vier de voorwaarden voor
strafbaarheid worden voldaan. Soms staan niet alle voorwaarden in de
delictsomschrijving. Dit heeft te maken met het onderscheid tussen bestanddelen
en elementen. Dit onderscheid is van belang in het bewijsrecht. Het vervullen van
elementen hoeft niet bewezen te worden.
Bestanddelen ->voorwaarden voor de strafbaarheid die in de wettelijke
delictsomschrijving zijn terug te vinden.
Elementen -> voorwaarden voor de strafbaarheid die niet zijn opgenomen
in een wettelijke delictsomschrijving. We kennen het wederrechtelijke element en
het schuld element in het Nederlandse strafrecht.
2.4 Delictsvormen
Het materiële strafrecht kent verschillende delictsvormen.
2.4.1 Formele/materiële delicten
Binnen het WvSr wordt er onderscheid gemaakt tussen formele en materiële
delicten.
Formele delicten -> In de delictsomschrijving wordt de actieve handeling
ten aanzien van een bepaalde gedraging strafbaar gesteld en wordt niet gekeken
naar het gevolg.
Materiële delicten -> In de delictsomschrijving wordt het laten intreden van
een bepaald gevolg strafbaar gesteld.
2.4.2 Commissie-/omissiedelicten
Commissiedelicten -> In de delictsomschrijving wordt ‘handelen’ strafbaar
gesteld. Je deed iets wat je niet mocht doen.
Omissiedelicten -> In de delictsomschrijving wordt het ‘nalaten’ strafbaar
gesteld. Je hebt iets niet gedaan wat je wel had moeten doen.,
2.4.3 Gekwalificeerd en geprivilegieerde delicten
Gekwalificeerd delict-> Het gaat om een ernstigere vorm dan het gronddelict.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper joannekraijenoord49. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,09. Je zit daarna nergens aan vast.
