Heb je een relatie met mij of met je telefoon?
Een onderzoek naar het verband tussen partner phubbing en relatietevredenheid
Masterthesis communicatiewetenschappen
Vrije Universiteit Amsterdam
Naam: A. S. Springer
, Samenvatting
Mensen brengen steeds meer tijd door op hun mobiele telefoon, onder andere tijdens andere
activiteiten. Zo wordt de mobiel binnen relaties vaak gebruikt tijdens gesprekken met de
partner en eerder onderzoek suggereert dat dit een negatief effect heeft op de relatie, doordat
er meer conflicten ontstaan en daarnaast minder intimiteit wordt ervaren. Daarnaast laat eerder
onderzoek zien dat sociale uitsluiting, begrip en betrokkenheid mogelijk ook een rol speelt bij
het verband tussen pphubbing en relatietevredenheid, maar dit is niet eerder gevonden of
onderzocht. Om meer inzicht te krijgen in het verband tussen mobielgebruik tijdens een
gesprek met de partner en relatietevredenheid is dit onderzoek uitgevoerd. In dit onderzoek is
onderzocht in hoeverre mobielgebruik tijdens een gesprek, sociale uitsluiting, intimiteit, begrip
en betrokkenheid een verband heeft met relatietevredenheid.
Om de verwachtingen te onderzoeken, is cross-sectioneel onderzoek uitgevoerd onder
personen die minimaal vier maanden een relatie hadden. De analyses zijn uitgevoerd met de
gegevens van 502 respondenten. Van deze respondenten was 79% vrouw en was de gemiddelde
leeftijd 32 jaar. Uit de analyses blijkt dat mobielgebruik tijdens een gesprek met de partner in
verband staat met een lagere relatietevredenheid. Uit de vervolganalyses is naar voren gekomen
dat dit verband verloopt via een groter gevoel van sociale uitsluiting en minder ervaren
intimiteit en waargenomen begrip. Ook is hieruit duidelijk geworden dat mobielgebruik tijdens
gesprekken met de partner niet in verband staat met een lagere relatietevredenheid door een
toename aan conflicten, aangezien het verband met relatietevredenheid enkel verloopt via een
verhoogd gevoel van sociale uitsluiting en een afname aan intimiteit en begrip. Als laatst blijkt
uit de vervolganalyses dat betrokkenheid in het mobielgebruik van de partner een afremmende
rol heeft op de eerder genoemde verbanden.
Op basis van literatuur kan worden geconcludeerd dat het verhoogde gevoel van sociale
uitsluiting ontstaat door een gebrek aan oogcontact. Ook sluit het gevonden resultaat aan bij de
literatuur over intimiteit en begrip, aangezien daarin wordt vermeld dat mobielgebruik de
verbale en non-verbale communicatie verandert en dat dit belangrijk is voor de opbouw van
intimiteit en begrip. Kortom, mobielgebruik tijdens een gesprek met de partner blijkt in alle
gevallen schadelijk voor de gevoelens van de partner en daarmee voor de relatie, maar door de
partner te betrekken in het mobielgebruik blijven de gevolgen beperkt.
2
,Inhoudsopgave
Samenvatting ........................................................................................................................................ 2
1. Inleiding ........................................................................................................................................ 4
2. Theoretisch kader .......................................................................................................................... 6
2.1 Pphubbing en relatietevredenheid ......................................................................................... 6
2.2 Verband tussen pphubbing en relatietevredenheid ................................................................ 8
2.3 Mediatoren van pphubbing en relatietevredenheid ................................................................ 9
2.4 Moderator tussen pphubbing en relatietevredenheid ........................................................... 13
2.5 Conceptueel model .............................................................................................................. 14
3. Onderzoeksmethode .................................................................................................................... 15
3.1 Participanten en onderzoeksdesign...................................................................................... 15
3.2 Procedure ............................................................................................................................ 17
3.3 Operationalisering ............................................................................................................... 18
4. Resultaten ................................................................................................................................... 22
4.1 Beschrijvende statistiek ....................................................................................................... 22
4.1.1 Hoofdverbanden .......................................................................................................... 24
4.1.2 Controlevariabelen ...................................................................................................... 24
4.1.3 Overige belangrijke verbanden uit de correlatiematrix ................................................ 26
4.2 Hypothesetoetsing ............................................................................................................... 26
4.2.1 Uitvoering regressiehypothese .................................................................................... 27
4.2.2 Uitvoering mediatiehypotheses ................................................................................... 27
4.2.3 Uitvoering moderatiehypotheses ................................................................................. 32
4.3 Exploratief onderzoek ......................................................................................................... 37
5. Conclusie .................................................................................................................................... 38
5.1 Samenvatting resultaten ...................................................................................................... 38
5.2 Theoretische implicatie ....................................................................................................... 40
5.3 Praktische implicatie ........................................................................................................... 41
6. Discussie ..................................................................................................................................... 42
6.1 Sterke en zwakke punten ..................................................................................................... 42
6.2 Vervolgonderzoek ............................................................................................................... 43
Bronnenlijst ........................................................................................................................................ 44
Appendix 1: Vragenlijst ...................................................................................................................... 50
Appendix 2: Onderzoek informatie ..................................................................................................... 62
Appendix 3: Onderzoeksbevindingen ................................................................................................. 63
3
, 1. Inleiding
De mobiele telefoon is niet meer weg te denken uit het dagelijks leven. In 2017 had 89% van
de mensen ouder dan 12 jaar een mobiele telefoon of smartphone (CBS, 2017). Deze wordt
niet alleen gebruikt om te telefoneren, maar kan in veel verschillende behoeftes voorzien. Zo
wordt de mobiele telefoon onder andere gebruikt voor studieactiviteiten, telebankieren, films
kijken en krant lezen (CBS, 2017). De mobiele telefoon wordt dan ook sinds 2016 gezien als
het belangrijkste online apparaat (Buckle, 2016). Het belang van de mobiel in het dagelijks
leven is zelfs zo groot dat mensen er gemiddeld 3 uur en 16 minuten per dag aan besteden
(Keulemans, 2015).
Door het grote belang van de mobiel wordt binnen relaties ongeveer net zoveel aandacht
besteed aan de mobiel als aan de partner (Emerce, 2017). Voor een relatie levert de mobiel dan
ook voor- en nadelen op. Zo wordt de mobiel gebruikt om toenadering te zoeken en interesse
te tonen in de partner als deze niet in de buurt is (Murray & Cambell, 2015). Echter, wanneer
de partner wel in de buurt is, eist de mobiel veel aandacht op die eigenlijk naar de partner zou
moeten gaan (Murray & Cambell, 2015). Mobielgebruik, voornamelijk tijdens een gezamenlijk
gesprek, blijkt dan ook een grote bron van ergernis te zijn in relaties (Bareman, 2017).
Het gebruik van een mobiele telefoon tijdens een gesprek wordt phubbing genoemd (Ugur
& Koc, 2015). Phubbing is een verschijnsel waarbij een persoon zich tijdens een gesprek richt
op zijn mobiel in plaats van de aandacht te besteden aan zijn gesprekspartner (Ugur & Koc,
2015). Als deze actie voorkomt binnen relaties, wordt het partner phubbing (pphubbing)
genoemd (Roberts & David, 2016).
De afgelopen jaren is veel onderzoek gedaan naar pphubbing. Daaruit blijkt dat pphubbing
zorgt voor een lagere relatietevredenheid. De literatuur noemt hiervoor een aantal verschillende
oorzaken. Zo concluderen Roberts en David (2016) op basis van cross-sectioneel onderzoek
dat pphubbing de relatietevredenheid verlaagt door een toename aan conflicten. Dit verband is
bevestigd door de enquête-onderzoeken van Oliveira (2016) en Boury (2016). Daarnaast blijkt
uit causaal onderzoek dat phubbing zorgt voor een lager gevoel van empathie, begrip en
intimiteit (Przybylski & Weinstein, 2012). Het verlies van intimiteit blijkt uit onderzoek van
Halpern en Katz (2017) samen met een toename aan conflicten in verband te staan met een
lagere relatietevredenheid. Verder is via een experiment de invloed van sociale uitsluiting op
dit verband onderzocht (Chotpitayasunondh & Douglas, 2018). Sociale uitsluiting is het
buitensluiten van mensen in een gesprek waarvan zij voorheen deel uitmaakten (Masters,
1984). Uit dit onderzoek is phubbing naar voren gekomen als een vorm van sociale uitsluiting,
4
