Taalontwikkeling,
taalachterstand en TOS
Hoe verloopt de taalontwikkeling bij het schoolkind? (4 t/m 12 jaar)
Als een kind 4 jaar is kan hij meestal al goede, eenvoudige zinnen maken. Ze kunnen voor 90%
begrijpelijk praten, maar vooral wanneer ze veel willen vertellen kunnen ze zich nog weleens
verspreken. In de zinnen zal het kind ook voegwoorden en voorzetsels gaan gebruiken en dit
begrijpen zij ook. Ze maken nog wel veel fouten met onregelmatige vervoegingen, zo zeggen zij dus
‘ik loopte’ in plaats van ‘ik liep’. De kinderen hebben een passieve woordenschat van 4000 woorden
en een actieve woordenschat van 2000 woorden. De kinderen worden ook nieuwsgieriger en
daardoor gaan ze de welbekende ‘waarom’ vragen stellen. Verder beginnen de kinderen het heden
en verleden te begrijpen en hier gaan zij zelf ook over praten. Schrijven kunnen ze nog niet, wel
kunnen ze krabbelen en hun eigen naam naschrijven.
Als een kind vijf of zes jaar is, dan is de basis voor de taalontwikkeling gelegd. De kinderen hebben
dan een passieve woordenschat van 7000 woorden en een actieve woordenschat van 3500 woorden.
Ook kunnen de kinderen de klanken herkennen en weten ze hoe ze de klanken uit moeten spreken.
Het komt wel voor dat de kinderen nog moeite hebben met sommige klanken, zoals ‘sch’ en ‘ng/nk’.
Ze kunnen hun naam en simpele woorden al schrijven, maar vaak schrijven zij de woorden nog zoals
je ze hoort en daarbij maken ze dus nog wel eens fouten. De kinderen kunnen vloeiend en
verstaanbaar verhalen vertellen en daarbij kunnen zij correcte zinnen vormen. Verder kunnen de
kinderen ongeveer 20 minuten luisteren naar een verhaal. De fantasie speelt nog een grote rol bij
kinderen en daardoor kunnen zij gekke verhaaltjes, maar ook raadsels, waarderen. Het kind leert nog
wel om de taal te verfijnen, met bijvoorbeeld grammatica. Ook leert het kind nog steeds nieuwe
woorden bij.
Als een kind zeven jaar is kan hij zinnen van drie tot vier woorden foutloos schrijven. Ze kunnen
klankzuivere woorden, zoals kaas of raam, foutloos spellen maar ze hebben nog wel moeite met
woorden die niet klankzuiver zijn, zoals lopen of peer. De kinderen kunnen korte en simpele
verhaaltjes lezen en hierbij kunnen ze dan ook vragen beantwoorden. Ook kunnen de kinderen het
alfabet opnoemen. Verder gaan de kinderen op deze leeftijd leren lezen en schrijven. Door het lezen
wordt de woordenschat van het kind veel groter en daardoor kunnen ze dan ook langere en betere
zinnen maken. Ook leren de kinderen door het lezen beter na te denken en het stimuleert de
fantasie van de kinderen. Ze leren door het lezen ook welke betekenissen een woord heeft. De
kinderen krijgen ook een diepere woordkennis, dit betekent dat zij bij het woord appel niet alleen
denken aan wat het is, maar ze kunnen het dan bijvoorbeeld ook indelen in de categorie fruit en ze
weten dat er allerlei woorden zijn die te maken hebben met een appel, zoals appelmoes en appelsap.
Als een kind acht jaar is leert hij nog steeds lezen en schrijven. Dit wordt ook steeds belangrijker
aangezien het bij alle vakken belangrijk is dat je goed kan lezen, zo krijgen zij bij rekenen bijvoorbeeld
ook verhaaltjessommen. De kinderen kunnen zinnen van tien á elf woorden goed lezen en zij hebben
geen moeite meer met drie of vierlettergrepige woorden. Langere woorden kunnen in het begin nog
wel een struikelblok vormen. Ook denken de kinderen bij een tekst al na over welke tekstvorm het is,
dus bijvoorbeeld een recept of een nieuwsbericht. Ook de grammatica en spelling wordt steeds
beter. De kinderen kunnen werkwoorden herkennen, ook wel de doe-woorden. Verder kunnen zij
woorden spellen waarbij de ‘f’ in het meervoud verandert in een ‘v’ en een ‘s’ in een ‘z’, dus druif
, wordt druiven en kaas wordt kazen. De kinderen kunnen ook al netjes tussen de lijntjes schrijven en
zij kunnen goed gebruik maken van hoofdletters en de leestekens punt en komma.
Als een kind negen jaar is kan hij nog langere zinnen maken dan tien á elf woorden en hierbij kan hij
dan bijna alle woorden foutloos lezen. Ook gaan de kinderen zich meer verdiepen in de zinsopbouw,
zo kunnen zij al het onderwerp en de persoonsvorm benoemen. Verder worden de leestekens ook
uitgebreid. Het kind maakt dus niet alleen gebruik van de punt en de komma, maar ook de dubbele
punt, puntkomma, aanhalingstekens en haakjes. De kinderen houden zich nog steeds veel bezig met
lezen en schrijven. Ze kunnen een gelezen verhaal samenvatten en navertellen en ze kunnen de
ondertiteling meelezen op de televisie. Tijdens het lezen van een tekst kunnen zij onderscheid
herkennen tussen een mening en een feit. Verder kunnen zij ook informatie opzoeken op internet en
hier een presentatie over geven. Met het schrijven houden zij zich steeds meer bezig met moeilijkere
woorden. Zo kunnen zij woorden met een ‘c’, die klinken als een ‘k’, goed spellen (bijvoorbeeld
actief). Ook kunnen zij tijdsaanduidingen schrijven, zoals ’s morgens of ’s avonds.
Als een kind tien jaar is richten ze zich meer op het begrijpend lezen, hier leren ze veel nieuwe dingen
over. Zo leren zij over informatie en betogende teksten, maar ze leren zelf ook studerend lezen. Ook
houden ze zich ermee bezig dat zij een tekst op een mooie toon kunnen lezen. De kinderen gaan
leren om belangrijke informatie uit een tekst te halen, dit doen zij bijvoorbeeld ook al tijdens het
studerend lezen. Hierdoor leren zij dus ook een samenvatting of aantekeningen te maken. Verder
gaan de kinderen zich ook bezig houden met zinsdelen en woordsoorten.
Als een kind elf of twaalf jaar is kan hij goed onderscheid maken tussen verschillende tekstsoorten
maar ook tussen feiten en meningen. Ook kunnen de kinderen tabellen en grafieken bij een tekst
begrijpen. De kinderen kunnen belangrijke informatie uit een tekst halen en zij kunnen discussiëren
en argumenteren na het lezen van een tekst. De kinderen lezen teksten op een mooie toon, dit doen
zij onder andere door de leestekens die in de tekst staan. Verder kunnen de kinderen de zinsdelen en
woordsoorten benoemen.
Bronnen:
Van Grasstek, S. & Lems, M. Spraak- en taalontwikkeling kleuter en schoolkind.
https://www.kijkopontwikkeling.nl/kleuter-schoolkind/groei-en-ontwikkeling/spraak-en-
taalontwikkeling/#:~:text=Je%20kleuter%20van%205%20jaar,vloeiend%20en%20verstaanbaar
%20verhalen%20vertellen&text=op%20de%20juiste%20wijze%20woorden,alle%20regels%20van
%20de%20moedertaal
Opvoeden.nl (24 maart 2020). Taalontwikkeling.
https://www.opvoeden.nl/taalontwikkeling-50/
Verschillende taalproblemen bij kinderen
