Dit is een volledige samenvatting van de historische contexten 1/4. Het hele examenkatern is dus hierin samengevat. Elke deelcontext word ook gekoppeld aan de bijbehorende kenmerkende aspecten. Dit zorgt voor een goede plaatsing in de tijd.
- De vrijwel volledige verandering van een agrarisch-urbane cultuur door
een zelfvoorzienende agrarische cultuur in West-Europa
- Het ontstaan van feodale verhoudingen in het bestuur
- De opkomst van de stedelijke burgerij en de toenemende zelfstandigheid
van steden
Paragraaf 1:
1050-1302
- Wat maakte de opkomst van de stedelijke burgerij in Nederland zo
moeilijk?
- De opkomst van de stedelijke burgerij werd mogelijk gemaakt door de
bevolkingsgroei in de Nederlanden. Dit was nog onder bewind van het
Heilige Roomse Rijk. Deze bevolkingsgroei kwam onder andere door de
betere efficiëntie van de landbouw. Dit had 3 belangrijke oorzaken:
1. De introductie van het drieslagstelsel i.p.v. het tweeslagstelsel (1 jaar
zomergraan, 1 jaar wintergraan, 1 jaar brak)
2. Het in gebruik nemen van wilde grond om ook akkerbouw op te laten
bloeien
3. De nieuwe betere technieken die gebruikt werden zoals de ploeg.
Door de hogere productie hoefde niet iedereen meer op het land te werken
en konden mensen zich gaan specialiseren in een ambacht. Die ruilden ze
dan tegen voedsel waardoor de handel weer opkwam. Op plekken waar
deze handel zich centreerden kwamen steden op. Ook kwam er behoefte
naar geld als betaalmiddel en ontstond er dus een monetaire economie.
Dit was de herleving voor een agrarisch-urbane samenleving.
Steden:
Om economische en politieke belangen na te streven wouden steden
stadsrechten krijgen van hun heer. Zo werden ze een bestuurlijke eenheid.
Inwoners/poorters van deze nieuwe steden vormden samen de burgerij.
Deze burgers kregen bepaalde rechten zoals het recht om een ambacht uit
te oefenen. Nieuwkomers betaalden voor toetreding van de burgerij en dus
had een stad om zichzelf in stand te houden een constante nieuwe
instroom van burgers nodig. Hierdoor konden steden zich ook door nieuw
kapitaal en kennis blijven ontwikkelen. Een stad had ook het marktrecht
waardoor ze een belangrijke functie kregen voor het omliggende
verzorgingsgebied. Tot 1300 was het economisch zwaartepunt van
Vlaanderen Atrecht. Deze stad werd de hoofdstad van een bisdom, wat
zorgde voor de aantrekking van nieuwe werklieden voor projecten als
nieuwe kerken. Ook kreeg de stad een centrale plaats in de Vlaamse
lakennijverheid, wat de drijffactor van de Vlaamse economie was. Patriciërs
gingen zich steeds meer onderscheiden van de andere burgers door onder
,andere bestuursfuncties onder elkaar te verdelen. Ook werd de adel door
het lenen van geld van hen afhankelijk. Ambachtslieden en kooplieden
gingen zich organiseren in gilden die ook zorgden voor conflicten in
Vlaanderen. Ambachtslieden kwamen in opstand tegen de patriciërs door
hogere belastingen. Het franse leger werd hierbij door de patriciërs
gebruikt. Ambachtslieden en boeren bewapenden zich en vochten tegen
dit leger. Dit gebeurde in de Gouden Sporen slag.
Verband paragraaf en kenmerkende aspecten:
1. De opkomst van handel en ambacht die de basis legde voor het
herleven van een agrarisch-Urbane samenleving.
Doordat de landbouw door 3 oorzaken productiever werd namelijk door:
1. Betere vernieuwde technieken zoals de ploeg
2. Wilde grond werd beter gebruikt
3. Het gebruik van het drieslagsstelsel
Groeide de populatie. Hierdoor hoefde niet iedereen zich meer met de
landbouw bezig te houden maar konden mensen zich gaan specialiseren
(ambacht). Dit konden ze dan vervolgens weer voor voedsel inruilen
(handel) waardoor de handel en ambacht dus weer opkwamen. Deze
handel had vaak specifiieke punten waar ze samenkwamen( kruispunten)
deze punten groeiden uiteindelijk uit tot steden omdat iedereen hier
samen kwam. Hierdoor ontstond er dus weer een nieuwe Agrarisch-Urbane
samenleving.
2. De opkomst van de stedelijke burgerij en de toenemende
zelfstandigheid van steden.
Steden probeerden voor economische en politieke belangen bij hun lokale
vorst stadsrechten te krijgen waardoor zij een onafhankelijkere bestuurlijke
eenheid werden. In deze steden kwam ook de burgers/ poorters op. Zij
kregen speciale rechten zoals het recht om een ambacht te bedrijven.
Hierdoor kwam de stedelijke burgerij op. In deze burgerij had je ook een
bovenlaag van burgers die de bestuurlijke posities onder elkaar gingen
verdelen en de patriciërs werden genoemd. Ook gingen kooplieden en
ambachtslieden zich verenigen in gildes, waarin afspraken werden
gemaakt over dingen als de verkoopprijs. Uiteindelijk werden de lokale
vorsten door leningen afhankelijk van de patriciërs. Dit zorgde voor een
nog grotere onafhankelijkheid van de steden.
, Paragraaf 2:
1302-1602
- Welke invloed hadden sociaal-economische en politieke ontwikkelingen op
de positie van de stedelijke burgerij in de Nederlandse gewesten?
- Sociaal-economisch: Rond 1300 verloor Atrecht zijn centrale machtspositie
aan Brugge, omdat Atrecht niet aan de zee ligt en dus niet verbonden zijn
met andere handelssteden zoals de Hanze. Brugge werd zelfs het centrum
van de geldshandel. Ook kwamen wisselbrieven en banken op door het
moeten handelen over lange afstanden. Uiteindelijk werd Antwerpen het
belangrijkste handelscentrum. Ook in Amsterdam gingen kooplieden zich
steeds meer specialiseren in de overzeese expansie. Ook vonden steden
hun eigen zelfstandigheid steeds belangrijker. Voorheen was het de taak
van de geestelijkheid om te zorgen voor het bonum commune, het
algemeen belang van de stedelingen. Nu ging de burgerij het heft in
handen nemen waardoor ze meer kritiek op de kerk durfden te uitten. Er
ontstonden ook hierdoor nieuwe stromingen zoals de moderne devotie. Zij
trokken zich terug in gemeenschappen en dachten rechtstreeks contact
met God te kunnen hebben zonder tussenkomst van de kerk. Ook begijnen
(vrouwelijke leken die gezamenlijk in begijnhoven gingen wonen voor het
geloof) en bedelorden (monniken of nonnen die geen bezittingen hadden
en dus afhankelijk waren van liefdadigheid.) werden populair.
Politiek: Veel vorsten wouden hun macht centraliseren, maar dit ging in
tegen de toenemende zelfstandigheid van steden. Bij steden trad er
particularisme op. De Nederlanden werden door Habsburge vorsten
geregeerd waartegen Brugge in opstand kwam. Hierdoor verloor Brugge
zijn centrale machtspositie. Antwerpen kon door een koopmansbeurs juist
van de situatie profiteren. In de 16e eeuw kwam Karel V aan de macht, die
het beleid meer wou centraliseren. Dit deed hij onder andere door het
geloof in het gehele land katholiek te maken en protestantse ketters te
vervolgen. Philips II zette deze politiek voort waardoor er een
beeldenstorm ontstond. Het ging in de strijd tussen Alva en Willem van
Oranje die hierop volgde vooral over het veroveren van zoveel mogelijk
steden. Steden keken vooral naar eigen belang en niet naar algemeen
belang van de Nederlanden. Antwerpen werd door de Spanjaarden
belegert, waardoor er veel inwoners naar Amsterdam vluchtte met kennis,
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper tijn123. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,00. Je zit daarna nergens aan vast.
