Examen: De clusters van persoonlijkheden niet kennen.
1/ persoonlijkheid en persoonlijkheidsstoornis
1/ Persoonlijkheid
Persoonlijkheid is een moeilijk te definiëren begrip.
Het staat voor:
o Het totaal aan eigenschappen van een persoon
o Zijn karaktertrekken
o Zijn gedragingen en uiterlijkheden die een mens tot een uniek individu maken
o De eigen, karakteristieke manier waarop iemand denkt, voelt en handelt, omgaat met zichzelf
en anderen, en in de wereld staat.
Voorbeelden van persoonlijkheidstrekken zijn:
o Onderdanig o Verlegen o Perfectionistisch o Aandacht zoekend
o Narcistisch o Wantrouwig o Asociaal o Emotioneel,
o Afhankelijk o Vermijdend o Onstabiel o …
o Impulsief o Gesloten
Kern
Omschrijving persoonlijkheid
o “Een moeilijk te definiëren begrip dat staat voor de ‘eigenschappen’ van een persoon”
o “Het totaal aan eigenschappen, ‘karaktertrekken’, ‘gedragingen’ en ‘uiterlijkheden’ die een mens
tot een ‘uniek’ individu maken”
o “De eigen, karakteristieke manier waarop iemand ‘denkt’, ‘voelt’ en ‘handelt’, ‘omgaat met zichzelf
en anderen’, en ‘in de wereld staat’”
Aanvullende nota’s
Verschillende definities over ‘wat is
persoonlijkheid’.
Is een samenspel tussen temperament
en karakter (abstracte begrippen)
Temperament = Biologische factoren.
(analogie: tijdens meerdere
zwangerschappen verschil voelen in
foetus – rustig of net niet)
Is niet af op moment van geboorte tot
leeftijd van +/- 25j (rijping van
hersenen).
Bv. opgroeien in een onveilige context > wordt iemand die ‘kat uit de boom kijkt’. Dat is wèl biologisch
omdat het de impact is van omgeving op biologie (ontstaan van sociaal brein). Kan later deel ge-
herprogrameerd worden, we evolueren binnen de basis van onze persoonlijkheid.
Pagina 1 van 15
, Psychopathologie
Deel 3: persoonlijkheidsstoornis
2/ Persoonlijkheidsstoornissen
Bij persoonlijkheidsstoornissen gaat het over extreme varianten van persoonlijkheidstrekken. Hetzij
opvallen aanwezig, of opvallen afwezig.
Specifieke combinaties van extreme persoonlijkheidstrekken zorgen voor het typisch beeld van de
verschillende persoonlijkheidsstoornissen.
o Bv. narcistische PS = zelfingenomen en arrogant
o Bv. antisociale PS = asociaal, onverantwoordelijk, impulsief
o Bv. afhankelijke PS = afhankelijk, besluiteloos
Gemeenschappelijke criteria voor persoonlijkheidsstoornissen (volgens DSM)
1. Duurzaam
2. Star
3. Significant lijden
4. Stabiele patroon
1/ Duurzaam
Een duurzaam patroon van innerlijke ervaringen en gedragingen die duidelijk binnen de cultuur van
betrokkene afwijken van de verwachtingen. = psychosociaal perspectief.
Dit patroon wordt zichtbaar op volgende terreinen:
1. Cognities = waarnemen en interpreteren van zichzelf, anderen en gebeurtenissen
2. Affecten = draagwijdte, intensiteit, labiliteit en de adequaatheid van emotionele reacties
3. Functioneren in het contact met anderen
4. Beheersing van impulsen
2/ Star
Het duurzaam patroon is star en uit zich op een ‘breed’ terrein van ‘persoonlijke’ en ‘sociale’ situaties.
3/ Significant lijden
Het duurzame patroon veroorzaakt in significante mate ‘lijden’ of beperkingen in het sociaal en
beroepsmatig functioneren of het functioneren op belangrijke terreinen.
4/ Stabiel patroon
Het patroon is ‘stabiel’ en van ‘lange duur’ en het begin kan worden teruggevoerd naar ten minste de
‘adolescentie’ of de vroege volwassenheid.
Pagina 2 van 15
, Psychopathologie
Deel 3: persoonlijkheidsstoornis
Aanvullende nota’s
Persoonlijkheidstrekken:
Niet in ‘positief’ of ‘negatief’ onderscheiden, wel buitenmatig aanwezig of afwezig, en hoe zich dat dan
uit. Het is geen alles of niets. Men kan te weinig hebben van het ene en tegelijk te veel van het andere
…
Duurzaam: blijft duren, voor de rest van uw leven ! op verschillende terreinen, hoe je je voelt, gedraagt,
functioneert … >> altijd in relatie met de context = psychosociaal perspectief > wat is de norm? (tijd /
cultuur afhankelijk)
Star en op diverse terreinen > feedback van mensen thuis, op werk, hobby, …. Op zelfde manier gezien
worden, iedereen geeft zelfde feedback. M.a.w. niet enkel ‘thuis’ persoonlijkheidsstoornis.
Veroorzaakt lijden bij persoon zelf. Narcist kan dat niet toegeven.
Is niet altijd duidelijk zichtbaar ! Je kan het heel lang niet doorhebben.
> Coping mechanisme ≠ persoonlijkheidsstoornis en omgekeerd ! Wèl kan persoonlijkheidsstoornis
coping mechanismen hebben (vorm van maskeren, bewust of onbewust compenseren) > binnen ≠
buitenkant >> enorme energielek > Persoon gebruikt de andere om zichzelf te vullen.
Specifieke combinaties van extreme trekken → ‘typisch’ beeld van persoonlijkheidsstoornissen
Voorbeelden
o Narcistische persoonlijkheidsstoornis : zelfingenomen, arrogant
o Anti-sociale persoonlijkheidsstoornis : asociaal, onverantwoord, impulsief
o Afhankelijke persoonlijkheidsstoornis : afhankelijk, besluiteloos
Kenmerken
o Duurzaam patroon van innerlijke ervaringen en gedragingen, duidelijk afwijkend van cultuur en
zichtbaar op volgende terreinen:
Cognities
Affecten
Functioneren in contact met anderen
Beheersen van impulsen
o Star en op diverse terreinen
o Veroorzaakt ernstig lijden en beperkingen in functioneren (sociaal, beroepsmatig, …)
o Stabiel en van lange duur
o Terug te voeren naar adolescentie of jongvolwassenheid
Pagina 3 van 15
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Shera. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.