Organisatieontwerp
HC1, 6-11-2023, introductie college
Organisatieontwerp
OrganisatieStructuurOntwerp
1. Organisatie – organiseren
2. Structuur – structureren
3. Ontwerp – ontwerpen
Organisatie – organiseren
Mensen werken samen. Samenwerking noodzakelijk voor resultaat en overleven.
1. Institutie, rechtspersoon
- Arbeidsovereenkomst
- Contracten
2. Arbeidsorganisatie
Samen: “de organisatie van deze organisatie deugt niet”
Samenwerken voorwaarde voor resultaat
- Te zwaar voor 1 mens samen tillen
- Te moeilijk voor 1 hoofd multidisciplinair
- Te lang voor 1 mens 24/7, ploegendienst
Vele vragen en ontwerpkeuzes:
- Wat is het doel
- Welk werk is nodig
- Zelf doen of uitbesteden
- Hoe te verdelen
- Hoe af te stemmen/coördineren
- Gereedschap, machines, ICT, gebouw & inrichting
Structuur – structureren
Wanneer?
- Tijdelijke organisaties
o Festivals, hulp bij ramp, ‘blauwhelmen’
- Permanente organisaties – karakter v.d. structuur
o 2 mensen - informeel/vanzelf
o 20 mensen - wat afspraken/gegroeid
o 200 mensen - formeel/ontworpen/herontworpen
,Wat?
- Werken aan gezamenlijk doel
- Verdeling van het werk
o Over mensen en machines
- Afstemming op elkaar
o Gelijk tillen
o Volgtijdelijk aansluiten
- Besturen en regelen (verstoring)
Soorten werk
- Uitvoeren
- Afstemmen
- Besturen en regelen
Organisatie: Systeemkundige Abstractie in soorten ‘werk’ (Ashby)
Control = SR
Design = IR
Oper. Reg = OR
Het systematisch in beeld brengen van het werk vergt abstract denken!
Eerst het werk in model brengen. Nadruk op ‘ProductieStructuur’ / uitvoeren
- Maken/leveren
- Voorbereiden
- Ondersteunen
Ontwerp – ontwerpen
Systematisch denken en werken aan iets dat er moet komen
- Van idee tot ‘we kunnen iets gaan bouwen, maken, invoeren’
- DOVE-cyclus idee volgt uit diagnose of ontevredenheid
Ontwerpen = toekomstgericht. Ontwerpen is
,Beoordeel Ontwerp
- Ontwerpen = eisen stellen aan het ontwerp en randvoorwaarden
o Goed als ontwerp voldoet aan alle eisen en ‘rvw’?
HC2, 8-10-2023
1. Organisatie Ontwerp benaderingen: de 6 C’s
1. Chart – organogram
2. Configuratie
3. Contingency
4. Communicatie / info-processing
5. Computer – Processesnbenadering
6. Cybernetische of Systeembenadering
Chart – organogram
- ‘baasjes-, hokjes- en harkjes-denken’
- Powerpoint als ontwerpgereedschap
- Geen samenhang tussen werk, kan chaos creëren.
- Bij voorkeur geen organogram maken. Alleen handig om beetje te kijken hoe organisatie
eruitziet.
Configuratie
- ~ Slecht passende confectie
- >50% van organisaties zijn combinatie van configuraties
o In praktijk kun je dus niet echt met configuratie uit de voeten.
- Mintzberg’s ‘Barbapappa’s’
Contingency / fit
- Wat werkte in het verleden in deze omgeving (binnen + buiten) ontwerp voor toekomst
o Verleden geeft geen garantie voor toekomst
- Structure follows strategy (Chandler)
- Economies of Scale / efficiency
Communicatie / info-processing
- Galbraith
o Verlagen behoefte aan infoprocessing (in vroege werk) maak autonome eenheden
zodat je communicatie in eenheid hebt, ipv tussen. Kan niet altijd linking-
mechanisms zodat eenheden tussen elkaar kunnen communiceren
o Zorgen voor literal linking mechanisms
Computer-Processbenaderingen
- Business Process Redesign (ICT)
, - Processmanagement (ICT)
- Lean ‘flows’ (Toyota Production System o.b.v. Henry Ford)
- Er waren processen in bepaalde structuur, met verschillende stappen, en op papier duurde
dit heel lang chaos. Op computer kreeg je ook verschillende schermen waar stappen langs
elkaar op gingen georganiseerde chaos, meer ICT kosten.
o Computer paradox
o Oplossing = groepjes maken die zelf dingen oplossen.
Cybernetische Systeembenaderingen
- Viable System Model – Stafford Beer
- Sociotechniek, vanaf 1950’s, Tavistock Institute
- Moderne Socio Techniek
o Social structure follows strategy
o Systems follows structure / eerst organiseren (werkverdeling) dan automatiseren
(techniek, ICT, etc.)
o Strategy shaped by structure
Nederlandse systeembenadering: Moderne SocioTechniek (MST)
- Ontwerpen van oudsher: kwaliteit van organisatie = KvdO
o Erg gericht op winst maken, uitkeren aan aandeelhouders en zo overleven.
- Toevoeging De Sitter
o Kwaliteit van de Arbeid = KvdA
Mens als belangrijkste resource. Deze mens moet dus ook iets te bieden
krijgen.
o Kwaliteit van Arbeidsrelaties = KvdAr
Gedeeld belang ‘arbeid en kapitaal’
Als bedrijf failliet gaat, hebben aandeelhouders niks, en werknemers geen
werk gedeelde belangen = levensvatbaarheid
Ulbo de Sitter (1930-2010) Scheepwerktuigkunde + Socioloog = Socio-technicus
- Hoogleraar TU-Eindhoven: midden tussen technisch onwerpers 1971-1986
- Directeur MST-adviesbureau 1986 – 1990
- Hoogleraar Moderne Sociotechniek, Nijmegen 1990-1995
OrganisatieOntwerp: keuze voor Moderne SocioTechniek (MST)
Daarom
- MST: integraal, theoretisch onderbouwd en praktisch bewezen (> 1985)
Daarbij vergelijkenderwijs
- Lean: uit de praktijk, verwante aanpak met ‘flows’
- Job Design: meer nadruk op werkplekniveau
- Deze passen bij de MST
