Samenvatting
Biologie samenvatting H14 waarnemen
- Vak
- Biologie
- Niveau
- VWO / Gymnasium
Samenvatting van Nectar biologie (4e editie) over hoofdstuk 14 waarnemen. Uit 5VWO.
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 9 pagina's
Voorbeeld 2 van de 9 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
Biologie samenvatting, H14 Waarnemen14.1 Zintuigcellen
Evenwichtszintuig BINAS 87D
Zintuigcellen: gespecialiseerde cellen die reageren op een specifieke
prikkel de adequate prikkel.
Je twee evenwichtszintuigen bevinden zich in je oren en registreren welke
beweging je hoofd maakt. Beide bestaan uit het vestibulum (centraal deel)
en drie halfcirkelvormige kanalen. Deze staan loodrecht op elkaar (x,y,z-
as). Het vestibulum en de halfvormige kanalen zijn gevuld met endolymfe
(vloeistof).
Over de stand van je hoofd t.o.v. de zwaartekracht en rechtlijnige
versnelling krijg je informatie uit twee zintuigorgaantjes in het vestibulum:
de maculae. De haarcellen (zintuigcellen) in een macula steken met lange
ciliën (zintuigharen) in een geleilaag met een laagje kalksteentjes. Ook
krijgt de geleilaag ‘traagheid’ door. De ciliën gaan dan in een bepaalde
richting, de haarcellen geven die informatie aan de hersenen. Maculae
reageren alleen op verandering in snelheid, dus niet op constante
snelheid.
De kalksteentjes drukken op de ciliën. Bij versnelling/vertraging glijdt de
laag met steentjes t.o.v. de ciliën waardoor ze informatie doorgeven.
Informatie over draaibewegingen komt uit de halfvormige cirkelkanalen.
Ja-knikken = bovenkanaal, links/rechts/schouder = achterkanaal, nee-
schudden = zijkanaal. Elk kanaal heeft aan de basis een knobbel met
haarcellen en ciliën. Die ciliën steken in een geleiachtige massa, de
cupula, die heen en weer kan bewegen door de endolymfe. Bij elke
draaiing van je hoofd bewegen de kanalen mee, maar door de traagheid
van vloeistof beweegt de endolymfe niet direct mee. De ciliën buigen en je
hersenen sturen de informatie naar het evenwichtscentrum.
Toets vraag: deze situatie met het hoofd, wat gebeurt er in het
evenwichtsorgaan etc.
Zintuigcellen
Zintuigcellen zijn receptorcellen die informatie verzamelen.
- Mechanoreceptoren (zintuigcellen cupulae en maculae):
mechanische prikkels (zoals die van de ciliën).
- Thermoreceptoren (huid): temperatuurveranderingen.
, - Chemoreceptoren (tong/neus): stoffen.
- Fotoreceptoren (oog): licht.
Receptorcellen hebben ook een rustpotentiaal. Een adequate prikkel leidt
tot membraanpotentiaal en het openen van ionpoorten. Bij
mechanoreceptoren gebeurt dit door verandering van celmembraan, bij
thermoreceptoren door een warmtegevoelig eiwit. Bij
chemoreceptoren/fotoreceptoren is een signaalcascade en secundaire
boodschapper belangrijk.
- De secundaire boodschapperstof bindt aan een doelwitmolecuul op
de ionpoorten, die open of dicht gaan.
- Als de prikkeldrempel is bereikt is er volledige depolarisatie.
- Opent Ca2+-poorten.
- Ca2+ stroomt naar binnen en receptorcellen lozen exciterende
neurotransmitter een synaps met een sensorisch neuron.
- De hoeveelheid neurotransmitter wordt bepaald door
impulsfrequentie in het sensorische neuron. Dit geeft info over de
sterkte van de prikkel.
Pijnreceptoren zijn geen zintuigcellen, maar zenuwceluiteinden die
reageren op prikkels die schade kunnen geven. De prikkeldrempel ligt
hiervan hoger dan voor zintuigcellen. Hun info gaat via het ruggenmerg
naar het pijncentra.
Constante prikkels
Door een langdurige constante prikkel kan de prikkeldrempel van een
receptorcel omhooggaan: adaptie. Sommige receptorcellen hebben dit
sneller dan andere. Pijnzintuigjes vertonen geen adaptie.
Evenwicht bewaren
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ninevanlierop. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 75759 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen