1.1 Voedselkeuzes
Invloeden op voedselkeuzes → voorkeuren (smaak); gewoonte; etnisch erfgoed en regionale keukens;
sociale interacties; marketing; beschikbaarheid, gemak en economie;
pos. en neg. associaties (taart op verjaardag / vermijden voedsel
gegeten toen ziek); emoties; waarden (geloof / vegan); lichaamsgewicht
en gezondheid (allergieën); voeding (voedzaam en gezond voedsel)
1.4 Voedingsreferentie-innames
DRI Comité → hooggekwalificeerde wetenschappers die hun schattingen van de nutriëntenbehoeften
voor gezonde (niet zieke) mensen baseren op zorgvuldig onderzoek en interpretatie van
wetenschappelijk bewijs
Vier categorieën:
- EAR (Estimated Average Requirements ⇒ gemiddelde behoefte)
- Hoeveel is nodig in de voeding; specifieke criteria voor elk nutriënt gebaseerd op rol in
het van verschillende activiteiten in het lichaam en verminderen ziekterisico’s
- Elke persoon heeft uniek lichaam en eigen behoeften
- Groepen op basis van geslacht en leeftijd
- Symmetrische verdeling met meeste punten rond midden en paar extremen
- Gemiddelde hoeveelheid is voldoende voor helft van bevolking
- ADH (Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheid)
- Als mensen elke dag precies de EAR van een bepaald nutriënt zouden innemen, zou ong
de helft van de bevolking een tekort aan dat nutriënt ontwikkelen
→ aanbevelingen worden hoger vastgesteld dan EAR (meer is minder erg dan te weinig)
- Constant tekort van voedingsstoffen → afname nutriënt voorraad → ongezond
- Redelijke ADH kan wiskundig berekend worden om te voldoen aan 98% populatie
- AI (Adequate Inname)
- → gemiddelde hoeveelheid van voedingsstof die groep gezonde mensen binnenkrijgt
- Voor sommige nutriënten is er onvoldoende bewijs om EAR te bepalen → AI
- Voorzichtiger dan ADH-waarden; wetenschappelijk bewijs ontbreekt, dus moet meer op
wetenschappelijke beoordelingen worden vertrouwd
- UL (Tolerable Upper Intake Levels ⇒ aanvaardbare bovengrens)
- → punt waarboven een voedingsstof waarschijnlijk toxisch wordt
- Het is het beste om de aanbeveling niet vaak te overschrijden
- Aandacht voor de UL is nuttig om overconsumptie van voedingsstoffen te voorkomen
Overtollige energie kan niet gemakkelijk worden uitgescheiden (uiteindelijk opgeslagen als lichaamsvet)
- EER (Estimated Energy Requirement ⇒ geschatte energiebehoefte)
- Vertegenwoordigt de energie-inname via de voeding (kcal/dag) die de energiebalans in
stand houdt bij een persoon met een gezond lichaamsgewicht en lichamelijke activiteit
- Balance is key
, - AMDR (Acceptable Macronutrient Distribution Ranges ⇒ toegestane macronutriënt verdeling)
- We halen energie uit voedsel dat koolhydraten, vetten en eiwitten bevat
- Samenstelling van dieet dat voldoende energie en voedingsstoffen levert is:
- 45-65% kcal uit koolhydraten
- 20-35% kcal uit vet
- 10-35% kcal uit eiwitten
3 Vertering, absorptie en transport
3.1 Spijsvertering
Maagdarmkanaal (GI tract) → flexibele gespierde buis die zich uitstrekt door
mond-slokdarm-maag-dunne darm-dikke darm-endeldarm-anus
Ruimte binnen GI tract = lumen GI motiliteit = beweging in GI tract
Bolus → voedsel nadat het is gekauwd en doorgeslikt
Chymus → halfvloeibare versie van bolus wanneer deze zich in de maag bevindt, gekneed is en er
spijsverteringssappen aan zijn toegevoegd
Dunne darm → drie segmenten: duodenum, jejunum en ileum
Segmentatie → binnenste cirkelvormige spieren trekken samen en ontspannen zo dat chymus kneedt
Peristaltiek → buitenste longitudinale spieren trekken ritmisch samen zodat chymus voortbeweegt
- Maag: drie spierlagen → circulair, longitudinaal & diabonaal
→ alles samen dwingt chymus naar beneden → chymus wordt gestopt door maagportier →
maagwand laat maagsappen vrij → chymus volledig vloeibaar → maagportier opent 3 min.
Sluitspieren openen en sluiten zich periodiek, waardoor de inhoud van het maagdarmkanaal in
gecontroleerd tempo kan bewegen voorkomt ook terugstroming in GI tract
Enzym (-ase) → eiwit dat een chemische reactie vergemakkelijkt (maken, breken, veranderen)
- Katalysator → enzym zelf blijft onveranderd
- Hydrolyse → toevoeging van water om molecuul af te breken
Afbraak van voedsel in voedingsstoffen met afscheidingen van 5 verschillende organen:
- Speekselklieren (speeksel) → bevochtigen elke mondvol voedsel om het te laten passeren
- Bevat: water, zouten, slijm en enzymen die vertering van koolhydraten op gang brengen
- Maag -> maagklieren (maagsap) → mengsel van water, enzymen en zoutzuur
- Sterke zuurgraad voorkomt bacteriegroei ⇒ om eigen cellen te beschermen scheidt
maagwand een slijm af (dikke, glibberige witte substantie die de cellen omhult)
- Speekselenzymen die met het voedsel worden ingeslikt werken niet in zulk sterk zuur
→ eenmaal in maag worden ze eiwitten die worden verteerd
- Vertering energetische voedingsstoffen begonnen als voedsel maag verlaat
- Alvleesklier (alvleeskliersap en darmenzymen) → bevat enzymen die inwerken op alle drie de
energetische voedingsstoffen (koolhydraten, vetten en eiwitten)
- Sap bevat ook natriumcarbonaat → neutraliseert zure chymus
, - Lever (gal) → galblaas spuit gal in duodenum van dunne darm als vet aankomt
- Gal is emulgator die vetten dispergeert in waterige oplossingen: geeft enzymen toegang
- Dunne darm -> darmklieren → cellen van darmwand bezitten spijsverteringsenzymen aan opp.
Wat overblijft (vloeistoffen, paar opgeloste zouden, onverteerde materialen) komt aan in dikke darm
Dikke darm absorbeert vloeistoffen en zouten die het lichaam kan hergebruiken
Maagportier ontspant pas weer als de chymus geneutraliseerd is door bicarbonaat uit alvleesklier, laat
dan opnieuw zure chymus door. Op die manier gaat het proces langzaam genoeg, zodat het neutraal is
voor het de dunne darm in gaat (dunne darm is niet goed beschermd tegen zuur)
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper maritvangageldonk. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,42. Je zit daarna nergens aan vast.