Kenmerkende aspecten die bij deze deelcontext horen:
Het streven van vorsten naar absolute macht
De wetenschappelijke revolutie
Rationeel optimisme en ‘verlicht denken’ dat werd toegepast op alle terreinen van
de samenleving: godsdienst, politiek, economie en sociale verhoudingen
Voortbestaan van het ancien regime met pogingen om het vorstelijk bestuur op
eigentijdse, verlichte wijze vorm te geven (verlicht absolutisme)
Europeanen begonnen anders over de wereld na te denken, onder invloed van:
o Renaissance
o Humanisme
o Wetenschappelijke revolutie
Verlichting = periode waarin geleerden alle aspecten van de maatschappij ter discussie
stelden
Idealen uit verlichting
o In 18e eeuw grote rol in ontstaan van revoluties in Europa en VS
o In 19e eeuw beïnvloedde de verlichting belangrijke ideologieën en
emancipatiebewegingen
o Inspiratie voor opstanden en hervormingsbewegingen waarin burgers meer inspraak
eisten
o In Nederland legde verlichting basis voor parlementaire rechtsstaat
16e en 17e eeuw
o Geleerden nieuwe manieren om naar de wereld te kijken
o Geen bijbel maar zelfstandig denken, observeren en redeneren
Wetenschappelijke revolutie hing samen met vier historische ontwikkelingen
1. Ontdekkingsreizen wereldbeeld van bijbel bleek niet te kloppen
2. Vernieuwde interesse klassieke oudheid = Humanisme
3. Rationalisme, René Descartes: logisch redeneren meest betrouwbare bron van
kennis + Empirisme, John Locke: zintuiglijke waarnemingen meest betrouwbare bron
van kennis
4. Kruisbestuiving tussen ambacht en wetenschap
Wetenschappelijke methoden moesten ook worden toegepast op samenleving
begin verlichting
Begon met discussies over positie van godsdienst in samenleving
o Door ontdekkingen (natuurwetten) oude ideeën onder druk te staan
o Wereld minder afhankelijk van god door natuurwetten
, o Veel mensen herkenden zich niet meer in christelijke geloof
o Verlichte denkers: Geloof is persoonlijk, niet door vorst opgelegd
o Individu zelf nadenken over godsdienst
Daarna discussies over gezagsverhoudingen
o Alle mensen in principe gelijk
Vooruitgangsgedachte
o Door redelijk denken vooruitgang mogelijk
o ideeën over opvoeding en onderwijs
o Onderwijs leidde tot verspreiding van kennis en weerstand aan misvattingen en
bijgeloof
Locke en Rousseau dachten na over beste manier om burgers te beschermen van
machtsmisbruik door de staat, gingen uit van natuurrecht (iedereen rechten)
Sociaal contract
o Locke: overeenkomst tussen gemeenschap en koning, burgers beloofd trouw te zijn
aan vorst, moesten zich houden aan wetten in ruil bescherming en beloofde geen
misbruik te maken van macht als koning niet aan deze afspraken hield mocht
bevolking
o Rousseau (algemene wil = wetten overeenkomen met wat alle burgers wilden):
Directe democratie hierdoor zou positie van slaven en armen verbeteren
o Montesquieu (scheiding der machten, trias politica): Totale macht nooit bij één
persoon of groep (Wetgevende, uitvoerende, rechtsprekende macht)
Gevolg van verlichting in 18e eeuw nieuwe politieke cultuur in Europa
o Publieke opinie zorgde voor spanningen met autoriteiten
o Publicaties van verlichtingsidealen soms verboden
o Periode van verlichting viel samen met die van absolutisme
o Centralisatie werd gerechtvaardigd door de vorsten op basis van droit divin (God hen
gekozen)
Deelcontext 2: Revoluties in Noord-Amerika en Frankrijk (1776-1813)
Kenmerkende aspecten die bij deze deelcontext horen:
Rationeel optimisme en ‘verlicht denken’ dat werd toegepast op alle terreinen van
de samenleving: godsdienst, politiek, economie en sociale verhoudingen
Uitbouw van de Europese overheersing, met name in vorm van plantagekoloniën
en de daarmee verbonden trans-Atlantische slavenhandel, en de opkomst van het
abolitionisme
De democratische revoluties in westerse landen met als gevolg discussies over
grondwetten, grondrechten en staatsburgerschap
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Bovenbouwleerling. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,48. Je zit daarna nergens aan vast.