Het is een samenvatting van de aanvullende literatuur van het vak Psychodiagnostiek van de Master GZP van de Radboud Universiteit.
Het gaat om de literatuur van Van der Maas - Handboek psychodiagnostiek voor de hulpverlening aan kinderen - Hoofdstuk 6: het diagnostisch gezinsinterview
Van der Maas - Handboek psychodiagnostiek voor de hulpverlening aan
kinderen - het diagnostisch gezinsinterview
Volwassenen maakt zich zorgen of ervaren een kind als lastig en melden een kind aan. Het gezin, de
school en de verwijzer hebben een visie op de klacht. Het is van belang om te weten wie zich zorgen
maakt, waarover en waarom nu. De sociale omgeving kan ook een rol spelen bij het ontstaan,
instandhouden en verhelpen. Daarom is het belangrijk het gezin bij het onderzoek te betrekken.
Klachten en symptomen hebben een functie en betekenis en kunnen een uiting zijn van het
disfunctioneren van een kind maar ook van een gezin.
Middelen voor onderzoek: anamnesegesprek met ouders, thuisobservatie en vragenlijst. Een
gezinsinterview snel inzicht in:
1. communicatiepatronen en structurele kenmerken van het gezin
2. (latent) aanwezige mogelijkheden tot probleem oplossing
3. opvattingen van gezinsleden over het probleem
De plaats van gezinsdiagnostiek in de gezinstherapie
Gezinstherapie en systeemtheorie
Disfunctioneel gedrag is een uitdrukking van stoornissen in de relaties tussen de leden van een
(gezins)systeem. Er is zelden een duidelijk verband tussen gedrag en de oorzaak. In een systeem
gaat het niet om de leden maar om de relaties tussen de leden. Het gaat een patronen en
gezinsrelaties.
- Circulatiteit en een centraal begrip = de wijze waarop de wisselwerkingen in het
(gezins)systeem plaatsvinden circulair. Gedrag is zowel oorzaak als gevolg, het is een
wisselwerking.
- Tweede centrale gedachte → de intensiteit van de wisselwerking verschilt in systemen. De
intensiteit bepaalt of een lid tot het systeem behoort, Het geeft grenzen aan. Het grensbegrip
is erg belangrijk in gezinstherapie, hiermee krijgt ieder zijn eigen specifieke functie.
- Hiërarchie is nauw verbonden met intensiteit. Het ga ik niet alleen om rangorde, maar vooral
hoe een lid of systeem het andere controleert.
Gezinstherapie gezinsdiagnostiek
Behandeling en diagnostiek zijn niet volledig te scheiden, omdat een eerste intake onvermijdelijk
veranderingen teweeg brengt in het proces dat zich afspeelt tussen hulpvrager en hulpverlener. De
hulpverlener wordt deel van het probleem. Veranderingen die optreden moet men integreren in de
hulpverleningsdoelstellingen.
Het sociaal constructionisme in gezinstherapie benadrukt dat stoornissen ook in de context en
communicatieve patronen zit. Men vergeet dit te makkelijk in een diagnose te classificeren, maar dit
geeft inzicht in het gedrag. Zij pleiten voor een constructionistisch perspectief, in tegenstelling tot de
reductionistisch perspectief.
Bezwaren tegen gezinsdiagnostiek:
- het is niet wenselijk dat er in de hulpverlening een scheiding gemaakt wordt tussen therapie
en diagnostiek
- diagnostiek gaat te vaak verkeerd, dat wil zeggen inperkend gebruikt
Bij een hoge graad van specialisatie wordt multimethodisch gewerkt, deze exclusieve, holistische
opvatting is juist inperkend. Bij onderscheid tussen diagnose en behandeling moet de hulpverlener
zich bewust zijn van het effect van zijn woorden.
Onderzoeksmiddelen ten behoeve van gezinsdiagnostiek
, Gezinstherapie, gezinsdiagnostiek en gezinsonderzoek
Gezinsdiagnostiek is het onderdeel van een gezinspsychotherapeutisch proces om het probleem te
objectiveren. Er zijn weinig gestandaardiseerde instrumenten die informatie verschaffen over het
gezinsfunctioneren: vragenlijsten geven nooit meer weer dan de individuele perceptie van een
gezinslid op het gezinsfunctioneren.
Er is veel onderzoek gedaan naar gezinstherapie. Het lijkt tot betere resultaten leiden en lijkt het
meest effectief in combinatie met andere behandelingen en/of meditatie.
Psychodiagnostische instrumenten geef informatie over de subjectieve beleving ten aanzien van de
afzonderlijke gezinsleden. Uit resultaten kunnen hypotheses worden afgeleid die in het gezinsgesprek
worden getoetst.
Tests:
- Bekende test (traditioneel psychoanalytisch) → Familie Relatie Test
- Nijmeegse Gezinsrelatie test (gebaseerd op intergenerationele theorieën)
→ subjectieve beleving over de mate van betrokkenheid, bindingen en loyaliteitsgevoel ten aanzien
van gezinsleden.
- Gezins-Systeem-Test (GEST - gebaseerd op de structurele gezinstherapie) →
gezinsdiagnostische test over gezinscohesie en gezinshiërarchie
Gezinsvragenlijsten
- Gezins Dimensies Schalen (GDS)
- Dimensie gezinscohesie = mate waarin gezinsleden gescheiden of verbonden zijn
met het gezin. Belangrijke concepten: emotionele betrokkenheid, grenzen, coalities,
besluitvorming, afhankelijk.
- Niveaus → los zand - disengaged, individueel gericht - separated,
gezamenlijk gericht - connected, kluwen - enmeshed.
- Dimensie gezinsadaptatie/aanpassingsvermogen = de mate waarin het gezin zich
flexibel weet aan te passen aan diverse gezinstaken en in staat is tot verandering.
Belangrijke concepten: macht in het gezin (assertiviteit, controle, discipline) en
onderhandelingsstijl (rolverhoudingen, gedragsregels).
- Niveaus → statisch - rigid, structureert, flexibel, chaotisch
Met 40 items geeft men op een vierpuntsschaal de reële vorm en de idealen vorm van het
gezin aan. In de grafiek is het middenniveau van de dimensies het meest functioneel.
Extreme scores worden gezien als disfunctioneel. In de hulpverlening is het informatief als er
een discrepantie is tussen de reële en ideale score per gezinslid = satisfactieniveau.
De therapeut en gezin kunnen meer zicht houden op het behandelproces door de vragenlijst
als evaluatie-instrumenten te gebruiken.
- Nijmeegse Vragenlijst voor de Opvoedingssituatie (NVOS) → stressmodel van Lazarus &
attributietheorie van Weiner
Meet de subjectieve beleving van ouders van een problematische opvoedingssituatie.
Opvoedingsbelasting = verhouding opvoedingsdraagkracht - opvoedingsdraaglast. Is de
draagkracht structureel ontoereikend, dan spreken we van een problematische
opvoedingssituatie.
4 onderdelen
A. in welke mate wordt de opvoeding als belastend ervaren - onderwerpen: aankunnen,
acceptatie, problemen hebben
B. beoordeling van de opvoedingssituatie met situatiebeschrijvingen van probleemvrij tot
zeer problematisch
→ subjectieve gezin- of opvoedingsbelasting (goed als evaluatie-instrument)
C. attributies met betrekking tot de opvoedingssituatie
D. hulpverwachting van de cliënt
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ReneeSleegers. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
