Samenvatting “Geographies of development” van Potter et al.
Hoofdstuk 1: Conceptualising development: changing meanings of development
▪ Van ‘underdevelopment’ en ‘development’ naar ‘post-development’
- Sommigen geloven dat ontwikkelingsinitiatieven nooit effectief hebben gewerkt in
het verleden en dat ze ook nooit succesvol zullen zijn. Dit wordt wel gerefereerd als
‘anti-development’ of ‘post-development.’
- Development is geen neutraal proces, maar wordt beïnvloedt door mondiale
problemen en economische verschuivingen, zoals de Koude Oorlog of de wereldcrisis
in 2008.
- Development is soms gepland en wordt in de politiek aangedreven door strategieën
en theorieën.
- Door globaal te kijken naar development is de wereld op te delen in ontwikkelde
landen (The Global North) en de ontwikkelingslanden (The Global South). North geeft
ontwikkelingshulp aan South, echter wel met een westers ideaalbeeld. Is dit wel
gewenst en is dit het juiste model om te volgen?
- Verschillende manieren om development te omschrijven:
- Development als een fundamentele of structurele verandering
- Development als een interventie of actie, gericht op verbetering, ongeacht of
deze ook behaald wordt.
- Development als verbetering, met succes als uitkomst.
- Development als een platform voor verbetering met inhoudende verandering die
ontwikkeling in de toekomst faciliteren.
- Het boek hanteert de definitie van Brookfield: “Development is change, either for
the better or for the worse.”
- Het begrijpen wat ‘development’ betekend is verandert over de tijd: eerst alleen
materiële voordelen (hoog inkomen), vanaf 1970 ook sociale factoren van belang
(Seers: gezondheid en onderwijs. Sen: vrijheid en empowerment).
- Development kan als goed (economische groei, nationale vooruitgang,
modernisatie, basis behoeften, duurzame ontwikkeling, betere overheid) of slecht
(westers perspectief, ongelijkheid, lokale culturen/waarden verdwijnen, niet
duurzaam, verslechtert mensenrechten en democratie) worden gezien.
▪ Thinking about development
- Truman hield in 1949 een speech waarin hij zei dat het de taak van het westen was
om de derde wereld te helpen. Hij wilde Europese kolonies dekoloniseren en
ondersteunen in het moderniseren (van traditioneel naar westers). Dit wordt
neokolonialisme genoemd. Dit introduceerde het concept van
modernisme/modernisatie. Het brengen van technologie, waarden en systemen van
het moderne westen werd gezien als succesvolle ontwikkeling. De modernisatie
development theorie stamt dus uit 1945-1955.
- Kolonisatie is een directe politieke controle en administratie van een overzees
gebied door een buitenlandse staat.
- De waarden van het modernisme kwamen terug in de late koloniale missie om
mensen uit kolonies te ontwikkeling in het concept van een trusteeship. Dit is het
houden van bezit van een andere groep, met het geloof dat zij dit het beste kunnen
behouden, totdat zij dit zelf goed kunnen in de toekomst.
, - Sommigen geloven dat het modernisme al in de verlichting opkwam. Groepen die
niet aan de verlichtingsidealen voldeden waren traditioneel. Zo werden de
Aborigines in Australië van hun land gegooid, omdat ze niet op een systematische en
rationale manier hun land beheerden door de Britten. Het hele idee van
development als een Westerse ideologie en waarden kwam hier op.
- Underdevelopment (economisch/sociaal afhankelijk) was een gevolg van koloniale
exploitatie. Kolonies werden gebruikt als leveranciers voor de productie van het
westen, waardoor zij zich niet konden ontwikkelen tot westerse standaarden. Dit staat
in verband met de depecency theory door Rodney.
▪ Development as economic growth 1950s-1970s
- Development werd voor 1970 vooral gezien als economische groei. “Authoritative
intervention’ zou zorgen voor economische groei, gebaseerd op wat zich had
afgespeeld in Amerika. Neokolonialisme zou zo bereikt worden.
- De postkolonialisme groeitheorie laat zien hoe een ontwikkelingsland kan uitgroeien
tot een ontwikkeld land volgens het modernisme (figuur 1.2, blz. 11). Deze werd door
Amerika ook ingezet tijdens de Koude Oorlog, om er voor te zorgen dat naties niet
overgingen tot het communisme. Arthur Lewis zegt dat de nadruk van de
modernisatie theorie vooral lag op groei van materie, niet de verspreiding daarvan.
▪ Measuring development and global differences 1960s-2000s
- Economisch meten van ontwikkeling: - Bruto Nationaal Product (BNP) per hoofd
- Bruto Binnenlands Product (BBP)
- Bruto Nationaal Inkomen (BNI)
Meten allen geen ongelijkheid, onderwijs, gezondheid, etc.
- Vanaf 1970-1980 kreeg development ook een sociaal karakter. Seers: meten door
armoede, werkloosheid en ongelijkheid. World Development Report: door de World
Bank. Human Development Index: levensverwachting, kennis en opleidingsniveau plus
reële koopkracht. Waarden als onderwijs, gezondheid, voeding, gendergelijkheid,
politieke en mensenrechten en milieukwaliteit werden belangrijk.
- Hoge HDI: USA, Zweden, Japan, Canada, Zwitserland, UK, Nieuw-Zeeland, Hong
Kong, Singapore, Korea, Barbados, Chili, Bahama’s
Gemiddelde HDI: Venezuela, Romania, Sri Lanka, Peru, China, Egypte, Namibia
Lage HDI: Pakistan, Haïti, Tanzania, Senegal, Guinea, Rwanda, Niger
- Groot verschil tussen het Noorden en het Zuiden.
- 200/2001 Human Development Report: “development should be about creating an
environment in which people can develop their future potential in order that they
should be enabled to lead productive and creative lives, in accord with their needs
and interests.” “The goal is human freedom. People must be free to exercise their
choices and to participate in decision-making that affects their lives.”
- Sustainable development: “development which meets current needs but does not
impact on the survival prospects of future generations.” Dit moet hand in hand gaan
met het zorgen voor het verbeteren van de levensomstandigheden van mensen.
,▪ Critiques of development and the search for alternatives 1960s-2000s
- Vanaf 1960 kwam er kritiek op development volgens het modernisme. Het trickle-
down effect had niet gewerkt en er werd gevraagd naar een bredere interpretatie.
- Amartya Sen: Development as Freedom. Individuele vrijheid is belangrijk.
Development moet niet door het GDP gemeten worden.
- Voor sommigen is het duidelijk waarom de modernisatie theory niet werkte: de
Eurocentricity (Europese oriëntatie) van economische ontwikkeling vervormde de
patronen en processen van ontwikkeling. Toch kan worden beargumenteerd dat de
meeste approaches development met kapitalisme gelijkstellen.
- De westerse development werkte niet voor de meeste South-landen, maar de North
maakte ook nog gebruik van de verstoorde ontwikkeling die het produceerde
(extensie van kolonialisme). Bijvoorbeeld: Afrika krijgt 132 biljoen leningen,
investeringen en ontwikkelingshulp van Amerika. Het continent exporteert echter 192
biljoen aan leningen, belasting, etc.)
- De globale ongelijkheid groeit. Daarom andere development approaches:
‘development from below.’ Dit werd vaak gezien als een aanleiding tot
alternatieve/populistische benaderingen van ontwikkeling.
- Postmodern development is development dat het geloof van de modernisatie en
verlichting afwijst. Het wijs de metatheory af (grote schaal, modernisatie) en is voor
meso- of micro benaderingen voor ontwikkelingsproblemen.
- Deze benaderingen kunnen worden gezien als een reacties op de “impasse in
development studies.” Deze ontstond door de falende development, postmoderne
kritiek en de rijzende globalisering.
▪ The neo-liberalisation of development
- Vanaf de 1980s was er een groot vertrouwen op markt forces in termen van de
neoliberale toepassingen door globale ontwikkelingsinstituties, zoals the World Bank
en the International Monetary Fund. Dit zorgde voor een afname van de rol van de
staat in het supporten van de markt. The South werd ‘overgehaald’ tot
marktvriendelijke condities voor handel. Het neoliberalisme moest de voordelen van
groei verspreiden. Dit werd echter niet behaald in the South, de ongelijkheden
werden verergerd en de afhankelijk van the South op the North werd groter.
▪ Alternative and populist approaches to development
- Gandhi inspireerde het development denken in veel gemeenschappen sinds 1940:
bottom-up development gebaseerd op actie in vrede en sociale/economische
verandering.
- Vanaf 1960 begonnen opvattingen te komen voor het opkomen voor mens
gefocuste ontwikkeling (micro-leven). Basisbehoeften zijn hierbij belangrijk.
- Stöhr en Taylor (1981): bottom-up development (tegenstrijdig met top-down van de
modernisatie theorie). Basisbehoeften voor de armsten bezorgen op geschikte
manieren. Participatie van mensen belangrijk. Grote speler hierbij zijn non-
gouvernementele organisaties (NGOs). Dit zijn organisaties die ondersteunen,
liefdadigheid geven of geloof-community gebaseerd zijn. Deze hebben soms een
groter budget dan sommige ontwikkelingslanden.
- Bekritiseerd door bv. Munslow en Ekoko als ‘the fallacy of empowerment’ en ‘the
mirage of power to the people.’ Participerende democratie gaat meer over een
verschuiving van de macht en hulpbronnen, niet direct naar de mensen, maar naar
de NGOs en andere dichtbijstaande representatieven.
- Figuur 1.8 (blz. 27) geeft development weer als economische groei (kwantitatieve
verandering) en als het verbeteren van de vrijheden weer (kwalitatieve verandering).
, ▪ Anti-development/post-development/beyond development
- Er is een overlap tussen de populistische interpretaties en het anti-development. Anti-
development is gebaseerd op de kritiek dat development een Westerse constructie is
in welke de economische, sociale en politieke parameters van development door het
Westen zijn bepaald en worden opgelegd aan andere landen in een neokoloniale
missie om hun te ontwikkelen tot een beeld zoals het Westen.
- Pieterse: “Development is rejected because it is the ‘new religion’ of the West.’ De
lokale waarden en potenties van de traditionele gemeenschappen worden hierdoor
genegeerd.
- Escobar: Development heeft geleid tot armoede, underdevelopment, achterlijkheid
en landloosheid.
- Anti-development kijkt negatief naar de rol van de staat in ontwikkelingslanden om
de Westerse development missie te faciliteren. Het moet van beneden af komen:
“new social movement as the medium of change.” Kritiek hierop is dat ze alleen op
micro-level te lijken bestaan en moeilijk zijn om te repliceren. De armen houden zich
bezig met overleven, en minder met hun kijk op development. Dit is meer een luxe.
- Postmodernisme: een liberale gedachte met support voor lokale en op kleine schaal
development aangedreven door lokale hulpbronnen, vaardigheden en kansen. Een
kleine lokale verandering kan effect hebben op development in het geheel. Het
wordt echter ook wel omschreven als: “the cultural logic of late capitalism, effectively
representing the new conservatism; preoccupied with commodification,
commercialisation and cheap commercial developments.”
▪ The focus on poverty: MDGS and SDGS
- Vanaf 1990 kwam er een sterk debat op over de armoede. Armoede is echter wel
een holistisch begrip, we moeten waakzaam zijn op dat we te veel toevertrouwen
aan indicators en scores van armoede.
- Armoede moest worden verholpen en geadresseerd. Zo werden de Millennium
Development Goals opgesteld (2000-2015). Deze maakte armoede een globale focus
van attentie. De MDGs handhaafde het heersende systeem van kapitalisme en de
ongelijke economie en machtsrelaties in de wereld. De goals zijn niet allemaal
behaald, maar hebben wel veel impact gehad op veel arme mensenlevens en het
adresseren van armoede. Een kritiek op de MDGS waren dat ze niet direct focuste op
overheden, conflicten en kwetsbaarheid van landen.
- De MDGS werden vervangen door de Sustainable Development Goals (2016-2030).
De doelen zijn uitgebreider en er ligt meer nadruk op duurzaamheid en globale (niet
alleen South) development. Kritiek hierop is dat ze geen globale fundamentele
verschillen en problemen met mensenrechten benadrukken. Ook zijn er te veel
doelen om effectief te werk te gaan (te veel kosten voor ontwikkelingslanden).
- De afgelopen 50 jaar is de levensverwachting en opleidingsniveau gestegen,
gezondheidszorg is verbeterd en inkomens zijn omhoog gegaan in the South. Ook de
HDI scores nemen langzaam toe sinds 1990. Toch blijven er grote verschillen tussen the
North en South.
- Het relatieve verschil in ontwikkeling wereldwijd groeit. De inkomens van the North
en South groeien steeds meer uit elkaar sinds 1820.
