Samenvatting van VWO HC steden en burgers in de lage landen H1. Ook de KA tijdvak 1 t/m 6 zijn uitgewerkt. De nederlandse rechtstaat is extra bijgevoegd. Alles van HC H1 staat erin.
Hoofdstuk 1 – de tijd van jagers en boeren
Prehistorie tot 3000 v.c
KA: De levenswijze van jager-verzamelaars
- De mensen hadden een nomadisch bestaan.
o kleine groepen
o geen vaste woonplaats en weinig bezit.
o Ze leefden van jagen en verzamelen.
KA: Het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen
- Ontstaan van de landbouwsamenlevingen.
o Dit kwam op in Mesopotamië.
o Gebruik van gereedschappen, domesticeren van planten en dieren.
- Ze werden sedentair (op een plek blijven) en autarkisch (zelfvoorzienend).
- Het bezit zorgde voor sociale verschillen.
KA: Het ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen
- De eerste steden ontstonden in Mesopotamië (Irak).
- Er was landbouwoverschot. Er werd te veel geproduceerd voor eigen gebruik.
- Specialisatie en ontstaan van ambachten en handel.
- Ontstaan schrift en staten.
o Het eerste schrift was spijkerschrift.
Hoofdstuk 2 – De tijd van Grieken en romeinen
3000 v.c tot 500 n.c
KA: ontwikkeling van wetenschappelijk denken en het denken over burgerschap en politiek
in de Griekse stadstaat
- Politieke ontwikkeling in staatsvormen
o directe democratie
- Wetenschappelijke ontwikkeling in rationeel denken en filosofie
- Vormentaal van de Grieken
o zuilen, timpaan en reliëf
KA: de groei van het Romeinse imperium waardoor de Grieks-Romeinse cultuur zich in
Europa verspreidde
- Oorlogen waardoor de stadstaat werd uitgebreid tot wereldrijk
o welvarende samenleving
- Het ontstaan van een groot Europees rijk.
- De verspreiding van de Grieks-Romeinse cultuur door Europa = romanisering
KA: de klassieke vormentaal van de Grieks-Romeinse cultuur
- Vormentaal Romeinen: de boog
o voor bruggen, koepels of gebouwen
- Beeldhouwkunst
,KA: de ontwikkeling van het jodendom en het christendom als eerste monotheïstische
godsdiensten
- Christendom haalde het geloof van de Romeinen
o Staatsgodsdienst
- Opkomst van het monotheïsme
KA: De confrontatie tussen de Grieks-romeinse cultuur en de Germaanse cultuur van
Noordwest-Europa
- Er was samenwerking, handel maar ook strijd
- Ondergang romeinse rijk: epidemieën, interne conflicten, verzwakt bestuur en
volksverhuizingen
o einde Romeinse rijk in het westen
Hoofdstuk 3 – De tijd van monniken en ridders
Vroege middeleeuwen 500 tot 1000 n.c
KA: de verspreiding van het christendom in geheel Europa
- Kerstening van Europa: bekeren naar het christelijke geloof.
- Rondtrekkende monniken en bewust aangestuurd bekeren van vorsten
- Tweezwaardenleer: macht in de wereld verdeeld tussen geestelijke en wereldlijke
macht
o Deze twee mogen zich niet met elkaar bemoeien
KA: ontstaan en verspreiding van de islam
- Islam: Allah, Mohammed en de Koran
- Mohammed is de stichter van de eerste islamitische staat in Medina
- Kaliefen breidden staat met veroveringen uit tot groot Arabisch rijk (tot 750 n.c.)
- Daarna was de verspreiding meer geleidelijk
o Geest leiders waren rijkleiders
KA: de vrijwel volledige vervanging in West-Europa van de agrarische-urbane cultuur door
een zelfvoorzienende agrarische cultuur, georganiseerd via hofstelsel en horigheid
- Na uiteenvallen Romeinse rijk terugkeer naar de landbouwsamenleving
- Landbouw georganiseerd doormiddel van het hofstelsel:
o domein van de heer (dit was alleen van hem)
o de andere helft van het land daar leefde de horige – dit heet een hoeven
- Heer horige
- Land opbrengsten en herendiensten
- Het was geen slavernij, maar de horige konden niet weg
KA: het ontstaan van feodale verhoudingen in het bestuur
- Economisch systeem leenstelsel
- Nodig om een gebied te besturen en zeker te zijn van macht, invloed en trouw.
- Politiek systeem
o Koning (leenheer) Vazal (leenman)
o Gebied/ambt trouw
o Bescherming militaire steun
, - Vazal zijn niet trouw aan de koning, want ze gaan zich zelf gedragen als leenheer
o de leenmannen delen hun grond uit aan nog meer vazallen die uiteindelijk
niet meer trouw zijn aan de koning van wie ze indirect de grond lenen
Hoofdstuk 4 – de tijd van de steden en staten
1000 – 1500 n.c.
KA: de opkomst van de handel en ambacht die de basis legde voor het herleven van een
agrarisch urbane samenleving
- Landbouwoverschot
- Bevolkingsgroei
- Handel en (laken) nijverheid
- De landbouwsamenleving steden
KA: de opkomst van de stedelijke burgerij en de toenemende zelfstandigheid van steden
- Steden willen zelfstandigheid
- privileges vragen aan de heer
- stadsrechten en gilde voor meer zelfbestuur en bescherming
KA: het conflict in de christelijke wereld over de vraag of de wereldlijke dan wel de
geestelijke macht het primaat behoorde te hebben
- Paus gregorius 7e vond dat de hoogste macht lag bij de kerk
- Investituurstrijd: het recht om te benoemen
o de paus wint
KA: de expansie van de christelijke wereld naar buiten toe, onder andere in de vorm van de
kruistochten
- Christendom verspreidde zich buiten Europa
- paus Urbanus 2e was de eerste oproeper van de kruistocht (1095)
o Jeruzalem veroverd op moslims (1099)
- 6 grote kruistochten
o Jeruzalem viel
KA: het begin van de staatsvorming en centralisatie
- van decentraal naar een centraal bestuur
- centraal georganiseerde overheid
o belasting innen
o stichten van universiteiten
o instellen centraal bestuur (Staten-Generaal en vertegenwoordigers 3 standen)
1: geestelijken 2: adel en 3: stedelijke burgerij
Hoofdstuk 5 – de tijd van ontdekkers en hervormers
1500- 1600
KA: het veranderende mens- en wereldbeeld van de renaissance en het begin van een
nieuwe wetenschappelijke belangstelling
- Gericht op het individu, het leven zelf (niet op het hiernamaals)
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper clairencespiering. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,46. Je zit daarna nergens aan vast.
