Samenvatting Periode 1
Hoofdstuk 1
1.1 Psychologie is een breed veld, met vele specialismen, maar in wezen is
psychologie de wetenschap van gedrag en geestelijke processne.
Wat is psychologie: de studie van de geest is de letterlijke vertaling. Psychologie is
een breed veld met vele specialismen, maar in wezen is psychologie de wetenschap
van gedrag en geestelijke processen.
Het terrein van psychologie beslaat zowel interen processen (denken, voelen etc.)
als externe processen (praten, glimlachen etc.). Ook is het van belang dat
psychologie een wetenschap is en dat het dus gebaseerd is op objectieve,
verifieerbare gebeurtenissen.
Drie soorten psychologie:
1. Experimenteel psychologen: psycholoog die onderzoek doet naar elementaire
psychologische processen. Ze voeren voornamelijk onderzoeken uit, vaak op
universiteiten waar ze dan ook les geven.
2. Docenten psychologen: psycholoog met als primaire taak het geven van onderwijs
op hbo/universiteit. Werken binnen een grote diversiteit aan opleidingen. Op
universiteiten doen ze ook onderzoek en soms behandelen ze daarbij ook mensen.
3. Toegepast psychologen: psycholoog die de door experimentele psychologen
vergaarde kennis gebruikt om problemen van mensen op te lossen.
Wat doen toegepast psychologen?
- Arbeids- en organisatiepsychologen hebben zich gespecialiseerd in aanpassingen
aan de werkplek die productiviteit en de arbeidsmoraal van werknemers moet
maximaliseren.
- Sportpsychologen helpen atleten hun prestaties en motivatie te verbeteren, door
trainingssessies te plannen en door hen te leren hun emoties onder druk te
beheersen.
- Schoolpsychologen zijn deskundig op het gebied van lesgeven en leren. Ze
diagnosticeren leer- en gedragsproblemen en adviseren leraren, ouders en
leerlingen.
- Klinisch psychologen en counselors helpen mensen zich aan te passen op sociaal
en emotioneel gebied, of moeilijke keuzes te maken in relaties, carrière of opleiding.
- Forensische psychologen leveren hun psychologische expertise aan het wets- en
rechtssysteem. Ze kunnen gevangenen in penitentiaire of tbs-inrichtingen testen om
vast te stellen of ze vrijgelaten kunnen worden.
- Omgevingspsychologen proberen interactie met onze omgeving en het milieu te
verbeteren. Ze onderzoeken manieren milieuvriendelijk gedrag te stimuleren
- Gerontopsychologen leren ouderen effectief om te gaan met leeftijd gerelateerde
problemen, en proberen ouderen te helpen met het behouden van hun gezondheid
en welzijn.
Verschil psychologie en psychiatrie
Psychiatrie is een medisch specialisme en maakt geen deel uit van de psychologie.
Zij hebben dan ook een medische studie gedaan met een specialisme in psychiatrie.
,Zij behandelen vaak ernstigere psychische stoornissen dan psychologen en doen dit
vanuit een medische invalhoek. Psychologie is een breder terrein dan de psychiatrie,
psychologie gaat van hersenfuncties tot sociale interacties. Daarom zijn psychologen
ook niet bevoegd medicijnen voor te schrijven. Psychologen praten ook over cliënten
en psychiaters over patiënten.
Kritische nadenken over psychologie en pseudopsychologie
pseudopsychologie: niet-onderbouwende psychologische aannamen die als
wetenschappelijke waarheden worden gepresenteerd.
Zes vaardigheden voor kritisch denken:
1. Wat is de bron? heeft degene die dit verteld feitelijke kennis over het
onderwerp. Heeft de bron iets te winnen bij de bewering.
2. Is de bewering redelijk of extreem? je moet selectief zijn om over dingen
kritisch te zijn.
3. Wat is het bewijsmateriaal? oppassen dat het geen anekdotisch
bewijsmateriaal wordt: getuigenissen die de ervaringen van iemand of enkele
personen schetsen, maar ten onrechte voor wetenschappelijk bewijs worden
aangezien. je kan niet aannemen wat voor een paar mensen geldt voor iedereen
geldt.
4. Kan de conclusie zijn beïnvloedt door bias? Bias: een vooroordeel, vervorming
of vertekening van een situatie, meestal op basis van persoonlijke ervaringen en
waarden. Mensen die geneesmiddelen produceren zijn bevooroordeeld doordat ze er
geldt mee kunnen verdienen. Emotionele bias: de neiging om oordelen te vellen
gebaseerd op attitudes en gevoelens in plaats van op een rationele analyse van het
bewijsmateriaal. Confirmation bias (bevestigingsbias): de neiging om informatie die
niet bij je opvattingen aansluit te negeren of te bekritiseren en om in plaats daarvan
informatie te zoeken waar je het wel mee eens bent. verklaart waarom mensen
nog geloven in astrologie, je onthoudt de keren dat het wel klopte en niet de keren
dat het compleet ernaast zat.
5. Worden veel voorkomen denkfouten vermeden? bvb. Het aantal mooden stijgt
als mensen meer ijs eten, of autisme komt steeds vaker voor nu alle kinderen
worden ingeënt. Deze dingen kan je niet direct aan mekaar koppelen, ga opzoek
naar meer ondersteunende gegevens om uit te vinden wat zowel effect heeft op
ijsconsumptie en moorden.
6. Zijn voor het oplossen van het probleem verschillende invalhoeken nodig? vaak
moeten er meerdere invalshoeken bekeken worden. Sociologen kijken naar
armoede, bendes, maatschappelijke structuren, Economen kijken naar financiële
aspecten en psychologen kijken naar leren, sociale invloed en
persoonlijkheidstrekken.
1.2 Zes belangrijkste perspectieven domineren het snel veranderende veld van de
moderne psychologie: het biologische, cognitieve, behavioristische, whole-person,
ontwikkelings- en socioculturele perspectief. Alle kwamen voort uit radicaal nieuwe
ideeën over geest en gedrag.
Wat zijn de zes belangrijkste perspectieven van de psychologie?: biologische,
cognitieve, behavioristische, whole-person, ontwikkelings- en socioculturele
perspectief. Alle kwamen ze voort uit radicaal nieuwe ideeën over geest en gedrag.
,Elk gezichtspunt biedt een unieke verklaring voor het menselijk gedrag. Ze zijn
allemaal even belangrijk om het menselijk gedrag te begrijpen.
Biologische perspectief:
Een Franse filosoof René Descartes stelde het eerste radicaal nieuwe idee voor dat
uiteindelijk leidde tot de moderne psychologie: een scheiding tussen de spirituele
geest en het fysieke lichaam. Zijn denkbeeld sloot aan bij de nieuwe ontdekkingen
over de biologie van zenuwbanen van dieren waarbij wetenschappers hadden
aangetoond hoe zintuigen stimulatie omzetten in zenuwimpulsen en spierreacties. Zo
konden wetenschappers voor het eerst aantonen dat er biologische precessen ten
grondslag loggen aan sensaties en eenvoudige reflexmatige gedragingen, in plaats
van spirituele krachten. Descrates behoorde tot het rationalisme, dat is een
filosofische stroming die de ratio, het denken, als enige middel zag om aan
wetenschap en filosofie. Een Britse filosofiestroming, het empirisme, formuleerde
echter veel kritiek op Descrates. Zij beweren dat waarnemingen, ervaringen en
experimenten de enige ware bronnen van kennis zijn.
400 jaar later vormt Descrates’ revolutionaire perspectief de basis voor het moderne
biologische perspectief. Modern biologische psychologen beschouwen de geest als
een product van de hersenen. Volgens dit standpunt komen zowel onze
persoonlijkheid, onze voorkeuren, onze gedragspatronen als onze vaardigheden
voort uit onze lichamelijke eigenschappen. Zij zoeken dus naar oorzaken van ons
gedrag in het zenuwstelsel, het endocriene stelsel en de genen.
Twee variaties op het biologische thema
De neurowetenschap: het vakgebied dat zich richt op begrip van hoe de hersenen
gedachten, gevoelens, motieven, bewustzijn, herinneringen en andere mentale
processen creëren.
De evolutionaire psychologie: een relatief nieuw specialisme in de psychologie dat
gedrag en mentale processen beschouwt op basis van hun genetische aanpassingen
aan overleving en voorplanting. komt voort uit Charles Darwin theorie. Dit wordt in
hoge mate ondersteunt door recent onderzoek in de genetica. Volgens evolutionaire
psychologen hebben invloeden in de omgeving de stamboom van de mens
‘gesnoeid’ waarbij individuen met de meest adaptieve psychische en lichamelijke
kenmerken bevooroordeeld werden, want ze leefden langer en waren daardoor beter
in staat zich voort te planten en zo hun eigen kenmerken door te geven. = natuurlijke
selectie. Survival of the fittest, fittest= best aangepast individu.
Cognitieve perspectief:
De Duitse wetenschapper Wilhelm Wundt dacht dat het mogelijk was de menselijke
geest op eenzelfde manier te simplificeren als het periodiek systeem de scheikunde
had vereenvoudigd.
Wundt en zijn studenten deden onderzoek waarbij getrainde vrijwilligers hun
sensorische en emotionele reacties op verschillende prikkels beschreven
introspectie: beschrijving van je eigen innerlijke, bewuste ervaringen. Dit waren de
eerst psychologische experimenten in de geschiedenis. onderzoek naar wat
volgen Wundt de ‘elementen’ van het bewustzijn waren met inbegrip van
gewaarwording en waarneming, geheugen, aandacht, emotie, denken, leren en taal.
, Volgens hem bestond als onze verstandelijke activiteit uit verschillende combinaties
van de elementaire processen.
Structuralisme: historische stroming binnen de psychologie die de basisstructuren
van de geest en de gedachten trachtte te ontrafelen. Structuralisten zochten de
‘elementen’ van de bewuste ervaring. Wundts pupil Edward Bradford Titchener
begon hiermee. Wundt wordt als vader van het structuralisme beschouwd. Waren
veel bezwaren, het subjectief want hoe kunnen we de nauwkeurigheid beoordelen
van de beschrijving die mensen zelf van hun gedachten en gevoelens geven? Toch
worden de methodes uit het structuralisme nog steeds in aangepaste vorm gebruikt.
Gestaltspsychologen (Geheelpsychologen)
Geloofde dat het bewustzijn veel meer omvatte dan simpele zintuigelijke ervaringen
en beweerde dat deze ervaringen niet tot een serie afzonderlijke elementen konden
worden gereduceerd. Zij concentreerde zich op het geheel van onze
bewustzijnservaringen als meer dan de som van de delen en probeerden te
begrijpen hoe we ‘perceptuele gehelen’ vormen.
Functionalisme: historische stroming binnen de psychologie die meende dat
psychische processen het beste begrepen kunnen worden in het licht van hun
adaptieve nut en functie. William James. Hij vond de ideeën van Charles Darwin
veel interessanter dan die van Wundt. James had een diepe belangstelling voor
emoties, met inbegrip van hun relatie tot het lichaam en gedrag. Volgens hem waren
emoties dus niet alleen elementen van het bewustzijn, zoals in het systeem van
Wundt. Ook was James aangetrokken tot het idee van Darwin dat organismen zich
aanpaste aan de omgeving. De functionalisten werden de eerste toegepaste
psychologen, hoe kon de psychologie worden toegepast om het menselijk leven te
verbeteren. Over introspectie waren de functionalisten en de structuralisten het eens,
maar die overeenkomst vormde ook hun grootste kwetsbaarheid. introspectieve
methode was subjectief, hierdoor werd ook functionalisten verweten dat hun versie
van psychologie niet wetenschappelijk was. Dit werd na een halve eeuw
overwonnen.
Het moderne cognitieve perspectief
Cognitieve perspectief: een van de belangrijkste psychologische perspectieven,
waarbij de nadruk ligt op de mentale processen zoals leren, geheugen, perceptie en
denken als vormen van informatieverwerking.
De nadruk ligt op de cognitie: geestelijke activiteiten zoals waarnemingen,
interpretaties, verwachtingen, overtuigingen en herinneringen. Door de technieken is
brain-imaging (CT, MRI, PET-scan, fMRI) ver ontwikkeld, zo kunnen wetenschappers
de hersenen tijdens allerlei mentale processen bestuderen. Vroege aanhangers van
de cognitieve theorie baanden weg voor nieuwe perspectieven dat ernaar streefde
de psychologie vanuit wetenschappelijke principes te bestuderen.
Het behaviouristische perspectief: nadruk op waarneembaar gedrag
Rond 1900 werden de behavioristen bekend doordat ze het met vrijwel iedereen
oneens waren. Zij vonden dat je enkel zekerheid kan verwerven over datgene wat je
kan waarnemen, en dat ieder mens bij de geboorte een tabula rasa is: onbeschreven
blad wat door ervaringen, leerprocessen en opvoeding vaardigheden krijgt. Ze