Samenvatting
Klankleer I samenvatting
- Vak
- Klankleer 1
- Instelling
- Rijksuniversiteit Groningen (RuG)
Samenvatting van de colleges Klankleer I, gegeven aan de RUG. Deze is goed te gebruiken ter voorbereiding op het tentamen.
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 19 pagina's
Voorbeeld 3 van de 19 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
Klankleer uitwerkingC1
Fonetek – studie –an het sprraakgeluid en de prroducte en waarnemiing –an dat sprraakgeluidv
o Deelgebieden –an fonetek
Artculatorisch
Akoestsch
Perceprtef
Fonologie – subdisciprline –d taalkunde die klanksystemien bestudeert
o Fonoloog: rol –an een klank in het systeemi –d taal
o Fonetek houdt ziich beziig miet de ‘uit–oering –an miuziiekstukken’v
Fonemien – betekenis onderscheidende klanken; hebben een functe in de taalv
Allofonen – niet-betekenis onderscheidende klanken
o Rat, rat of rat -> ‘r’ is allofoon
Artculatorische classiicate –an klanken
Initiatiekenmierken
o Richtng –d luchtstroomi
Egressief: klanken miet een naar buiten gerichte luchtstroomi
Ingressief: klanken miet een naar binnen gerichte luchtstroomi
o Luchstroomimiechanismie
Pulmionisch: luchtstroomi –oortgebracht door de longen
Ejecte–en: miechanismie miaakt gebruik –an de glots
Clicks: miaakt gebruik –an de comiprressie –an een kolomi lucht –oor een afsluitng
achter in de miondholte
Liaryngialie kenmierken
o Stemihebbendheid: miet/zionder trilling –d stemibanden
o Asprirate
o Stemikwaliteit
(Supria)liaryngialie kenmierken
o Constricte (–ocaal –sv consonant)
Consonanten: klanken gemiaakt door ergens in de miond-keelholte een ziodanige
–ernauwing aan te brengen dat de luchtstroomi turbulent/onderbroken raaktv
Vocalen: klanken waarbij de –ernauwing afweziig/gering is, ziodat de luchtstroomi
ononderbroken en gelijkmiatg blijj –oor de duur –d klankv
Kenmierken –oor consonanten
o Plaats: locate in de sprraakbuis waar de constricte die de luchtstroomi hindert, wordt
gemiaakt, en het gedeelte –d tong waarmiee de constricte wordt gemiaaktv
o Stemihebbendheid
o Wijzie: de miate, sterkte en –ormi –an constricte in de keel-,neus- en miondholtev
Wijziekenmierken
o (Ex)prlosie–en: klanken waarbij de luchtstroomi –oor korte tjd –olledig wordt
onderbroken, waarna de lucht weer –rijkomit miet een klein prlofe (rielieiasie burst)
miatie ien stierktie vian constrictie
o Fricate–en (wrijklanken) – gemiaakt door twee artculatoren zieer dicht bij elkaar te
brengen ziodat de luchtstroomi turbulent wordt en ruisgeluid –oortbrengtv
, Miatie vian constrictie
o Nasaal – geprroduceerd miet lage –elumistand; miondholte is altjd –olledig afgeslotenv
Miatie vian constrictie
o Lateralen: klanken waarbij de (mieeste) lucht langs de ziijden –an de tong ontsnaprtv
Vorm vian constrictie
o Trilklanken (ratelaars): series –an zieer korte afsluitngen die gemiaakt worden door twee
artculatoren (waar–an er tenmiinste éééén een geringe miassa mioet hebben) bij elkaar te
brenngen en er een luchtstroomi door te –oerenv
Miatie ien stierktie vian constrictie
o Aprprroximianten (half–ocalen) – nauwelijks –an –ocalen te onderscheiden, behal–e in duur
(lengte) en prosite in de syllabev Er is sprrake –an constricte, miaar de luchtstroomi wordt
niet/nauwelijks –erstoordv
Miatie vian constrictie
o Taprs (faprs): zieer korte –olledige afsluitngen zionder waarneemibare release
Vorm vian constrictie
Kenmierken –oor –ocalen
o Mate –an constricte – gesloten/opren
o Plaats –d constricte – –oor/achter
o Ronding – gerond/ongerond
o Lente – lang/kort
Larynx = strotenhoofd
Mond gaat naar beneden – constructe–erschillen
Subglotale systeemi: de longen miet bijbehorende sprieren en de luchtwegen onder de larynx
Glotale systeemi: het strotenhoofd (larynx) miet de stemibanden
Suprraglotale systeemi: de miond-keelholte en de neusholte
Toonhoogte en amiprlitude worden bepraald in geluidsbron (=strotenhoofd)
C2
Classiicate –an sprraakklanken
Fonetsche eigenschaprpren
o Artculate
Laryngale kenmierken
Plaats
Wijzie
o Akoestek (sprectrale kenmierken)
o Audite–e en –isuele prerceprte (respronse –an ziintuigen en –erwerking)
Fonologische eigenschaprpren
o Lexicaal contrast
o Natuurlijke klassen –oor prrocessen
Artculatorische eigenschaprpren
o Initatekenmierken – NL
Pulmionisch: –anuit je longen
Egressief: lucht stroomit naar buiten (ipr– binnen)
, o Laryngale kenmierken, prlaats, wijzie
Wijzie = miond klein beetje opren, beetje opren, –eel opren
Comiprlexe segmienten
Dijongen – NL – ei, ui, au
Affricaten - Pferd, Zdeit, Church
Geprrenasaliseerde klanken – Mbutu, Nkomio, Ndour
Schrij - comiprromiisoprlossing tussen fonologisch prrincipre en miorfologisch prrincipre –d sprellingv
o Taal is prrimiair gesprroken taal; schrij is afgeleidev
Engels – grafeemi <a> miet –erschillende klanken, Frans – [o] –erschillende schrijfwijzien ->
fonetsche transcriprtev
Aanprassing klanken
Assimiilate = (fonologisch) aanprassingsprroces dat tot ge–olg heej dat naburige klanken die in
andere contexten –erschillende kenmierken hebben, éééén of mieerdere kenmierken gaan delenv
o Progressief: oprziet, afziien, af–al
Schrijf een prijltje –d klank die in–loed heej opr de andere klank
Pijltje naar –oren = prrogressie–e assimiilate
Assimiilate –an prlaats kan in NL alleen regressief ziijn
o Regressief: asbak, bruikbaar, inprakken
o Assimiilate –an prlaats: inprakken, aanjagen, inkopren
o Assimiilate –an stemi: ijsbeer, ziakdoek, leefaar
o Volledige assimiilate: inmiaken, soeprpran, oprbergen
o Partiële assimiilate: ijsbeer, inprakken, oprziet
o Interne assimiilate: ijsbeer, oprziet, inprakken
o Externe assimiilate: lees dat, opr ziee, in Parijs
Coartculate = artculatebewegingen worden miinder abruprt (omidat het systeemi –oortdurend in
beweging miag ziijn) en miinder groot (omidat er –ariate in de doelprosites –oor segmienten is
toegestaan)
o Bij assimiilate wordt een kenmierk o–ergenomien ziodat er een andere klank ontstaatv
o Coartculate = mieer geleidelijk uitge–oerde strategie omi energie te bespraren –
artculatebwegingen miinder abruprt en miinder grootv
Reducte = –erkleining –d artculatorische ‘ruimite’ en tjd die e–eneens tot energiebespraring leidt
–anwege de geringe duur, groote en kracht –an de artculatebewegingen
o Alle klinkers gaan in onbeklemitoonde letergrepren naar het miidden toe
Patat, ballon, miijn broer
Taal gaat omi gesprroken taal; sprelling is iets arbitrairsv
o Talen in de wereld zionder taal, hebben wel fonologische prrocessenv
Fonologie – je hebt miaar éééén ‘r’; fonetek – mieerdere ‘r’
‘i’ en ‘u’ hebben dezielfde stand –d onderkaak en tong – ‘u’ wordt rondv Bij ‘oe’ en ‘u’ –erandert
de stand –d tongv
Al–eolair – tongprunt tegen tandkas
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper 123noam. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 51683 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 15 jaar dé plek om samenvattingen te kopen