Klankleer I
http://www.let.rug.nl/~gilbers/nneerwiss/
HC1
Fnnetiek kiskt naar spraak: hne se klanken maakt pprneuttie), hne ee als luthtgnljes ?? en
hne het wnret waargennmen pperteptie).
Apitale klank: tnngpunt
Intereentaal: tussen ee taneen
Funttie in ee taal – fnnemen; klanken eie betekenis nneerstheieene eisn, eisn fnnemen van
een taal. Zis hebben een funttie in ee taal.
De pnsitie ve letter maakt uit vnnr ee uitspreekt pwnnre vs raam).
Rat rat nf rat is niet betekenisnneerstheieene; allnfnnen van een fnneem.
Energiebrnn: se hane bis gitaar, luthtstrnnm bis klarinet, ee lutht uit se lnngen bis spreken
Geluiesbrnn: snaar eie gaat trillen, rietse eat gaat trillen, strnttenhnnfe
Velum: eathte geeeelte van se gehemelte pkan se laten eakken)
Tnnnhnngte en amplituee wnret bepaale in geluiesbrnn.
De lutht gaat naar buiten en eaar wnret ie gefltere - egressief
Maar er eisn nnk klanken waarbis het wnret gefltere ennr ee lutht naar binnen gehaale –
ingressief.
Larynx = strnttenhnnfe
Versthil stemhebbenee/stemlnee klanken
Het Nederlands kent de volgende stemloze medeklinkers: p, t, k, f, s, ch en h, en de volgende
stemhebbende medeklinkers: b, d, v, z, g, m, n, ng, l, r, j en w.
Vntal fry - treeky vnite
Platum: haree geeeelte van se gehemelte
Cnnsnnanten:
Vntalen:
De mnne gaat naar beneeen – tnnstruttieversthillen
Alvenlaire klanken – klanken gemaakt met ee tanekassen
Glnttaal – Mithael Jatksnn
Uvulair –
Pnstalvenlair – athter ee tanekas
,HC2
Je kan klanken fnnetisth ineelen.
Classiftatie van spraakklanken – fnnetisthe eigensthappen partitulatie, aknestiek, aueitieve
en visuele perteptie) en fnnnlngisthe eigensthappen plexitaal tnntrast, natuurliske klassen
vnnr prntessen, ett.).
Pulmnnisth: Je gebruikt lutht vanuit ee lnngen, eie gaat naar buiten, stembaneen gaan
trillen, se artituleert ee lutht en ee klank eie se wilt knmt naar buiten.
VERSCHIL PULMONISCH EN EGRESSIEF?
Wisee – mnne klein beetse npen, heel beetse npen, veel npen
We maken in het Neeerlanes belangrisk nneerstheie tussen stemhebbene en stemlnns.
Aspiratie – met lutht eie vrisknmt. pta & thhha)
Y = u pfnnetisth teken)
I en u hebben eelfee stane van ee nneerkaak en tnng; u wnret rnne. Bis ne en ee u veraneert
ee stane ve tnng.
Tnngpunt tegen tanekas = alvenlair
Pallatum = haree geeeelte vh gehemelte
Apprnximant: theater nase euwen
Bilabiale w = euWen
Velum eakken, mnne afsluiten, lutht ennr se neus – ama
Oranse – tnng tegen het haree geeeelte van se gehemelte
Links stemlnns, rethts stemhebbene
Retrnfex t = tree pbnnm)
C = tse ptssiplen)
plnsive palatal – saee pstemhebbenee)
Plnsive velar – gnal pstemhebbene)
Zakenekse > ee ‘e’ is stemhebbene, eus ee k wnret stemlnns.
Plnsive glnttal – mee-eter pee ‘e’ is hier glnttal)
Theater in het Duits: the-ater.
Onweer – nasal labineental pbnventaneen np ee nneerlip)
Assimilatie – ee nasaal van ee ‘n’ in nnweer past eith aan, aan ee ‘w’ – nmweer
Cnsta brava – fritative bilabial
Thin – eental fritative stemlnns, there stemhebbene
Lathte – velar fritative stemlnns, eaagee stemhebbene
Je mnet weten wat in het Neeerlane vnnrknmt, maar nnk wat vnnrknmt ennr assimilatie.
Bis laterale klanken is ee tnng betrnkken.
De grisee vakses in het IPA-sthema kunnen niet!!!
Huig r – se huig
, [ blum ] – [ blum ] een blnem, twee blnemen pGrnningen)
|
fritative ppnst)alvenlar – vaas eee vaasse garage
Dnnkergrisee vakses knmen in Neeerlanes vnnr, vnnral ennr assimilaties.
Apprnximant – r = gnnisthe ‘r’
Stnmme ‘e’ = tentral npen-mie
Y = guus
Ø = eeur
E = stène
Oe = freule
Difnngen: NL – ei, ui, au ptnmbinatie
EU is ee gernnee tegenhanger van ee e;
Taal gaat nm gesprnken taal. Talen in ee werele enneer taal, hebben wel fnnnlngisthe
prntessen. Spelling is maar nnein; iets arbitrairs perbis verennnen).
U = ne
Y=u
WC1
Fnneem is tussen / /
Dit eisn nptinnele prntessen:
Prngressieve assimilatie: sthrisf een pisltse van ee klank eie invlnee heef np ee aneere klank.
Als eat pisltse naar vnren gaat, nnemen we eat prngressieve assimilatie.
Assimilatie van plaats kan in het Neeerlanes alleen regressief eisn.
Cnartitulatie
Bis assimilatie wnret een kenmerk nvergennmen eneat er een aneere klank nntstaat.
Cnartitulatie = meer geleieelisk uitgevneree strategie nm energie te besparen: ee
artitulatiebewegingen wnreen mineer abrupt en mineer grnnt.
Alle klinkers gaan in nnbeklemtnnnee lettergrepen gaan naar het mieeen tne; gereeuteere.
TENTAMEN
Assimilatie: is eit prngressieve ass van stem? Regressieve ass van plaats? Prngressieve ass
van plaats? Regressieve ass van stem?
Fnnnlngie: se hebt maar één ‘r’, maar in ee fnnetiek heb se meereere ‘r’.