Document met alle aantekeningen van de zeven hoorcolleges van Arjen Wolthuis voor Encyclopedie der Rechtswetenschappen. Inclusief responsiecollege en ingevuld schema.
De letterlijke teksten uit de hoorcollege dia’s zijn in het zwart overgenomen in dit document. In het rood is de uitleg van de...
Alle hoorcolleges Encyclopedie der Rechtswetenschappen I
Document met alle aantekeningen van de zeven hoorcollegereeks van
Arjen Wolthuis voor Encyclopedie der Rechtswetenschappen. Inclusief
responsiecollege en ingevuld schema.
De letterlijke teksten uit de hoorcollege dia’s zijn in het zwart
overgenomen in dit document. In het rood is de uitleg van de docent per
bulletpoint toegevoegd.
HC 1 Encyclopedia
,ROV
- Wanneer spreken we van geldend positief recht?
Rechtspositivisme
Recht geldt als het gepositiveerd is, als het uitgevaardigd is. Staat in
het wetboek. Als het uit rechtsbron voortvloeit. Kijkt alleen naar wijze
hoe het tot stand komt, niet de inhoud.
Natuurrechtsleer
Recht moet ook moreel zijn. Kijken wel naar inhoud. Voegen aan
procedurevereiste toe dat het met een inhoudelijke waarde moet
overeenkomen. Recht zit vast aan natuur. Recht te vinden in als we
naar de natuur en mens kijken.
- Wat maakt het uit?
Bepaald rechtstelsel volgens rechtspositivisme wel geldend terwijl het
vanuit natuurrechtsleer niet geldig zou zijn.
Omdat rechtspositivisme geen inhoudelijke vereiste stelt, moet je je er
altijd aan gehoorzamen. Immoreel positief recht is volgens deze leer
wel geldend. Natuurrechtsaanhanger zegt dat immoreel recht niet
geldend is dus hoef je je niet aan te houden.
- Moet je geldend recht altijd gehoorzamen?
Normatief rechtspositivisme
Altijd aan positief recht houden, omdat orde het allerbelangrijkste is.
Als er geen rechtssysteem meer is, is het een soort van oorlog. Geen
rechtszekerheid, en dat is de belangrijkste rechtswaarde. Wanorde
ergste dat er is.
Beschrijvend rechtspositivisme
Kritiek op normatief dat zij moraal van rechtszekerheid als inhoudelijke
vereiste geven. Beschrijvende wil moraal erbuiten laten.
Willen alleen beschrijven wanneer iets tot geldende recht behoord,
gehoorzaamheidsvraag is morele vraag en moraliteit willen wij als
positivisten niet mee bezig houden.
ROV
- Moraal
Geheel van opvattingen over hoe je hoort te leven. Goed en kwaad.
- Rechtsmoraal
Filosofie die in het recht zit.
- Een brede (rechts-)moraal
Uitstrekt over gehele menselijk leven. Elk aspect van menselijk leven
voorschrijven hoe je moet leven. Bijvoorbeeld kledingvoorschriften in
de wet.
- Een smalle (rechts-)moraal
Beperkt tot regels over orde en vreedzaam samenleven.
,ROV
- Vrijheid
Bestaat uit afwezigheid van belemmeringen, onbelemmerd zijn.
- Belemmeringen
Verschillende soorten belemmeringen. Dingen die buiten jou bestaan
en je belemmeren, bijvoorbeeld overheidsfunctionarissen.
Negatieve vrijheid
Dat er geen belemmeringen zijn voor jou vanuit anderen.
Belemmeringen, andere mensen/overheid, zijn er niet. Wegnemen van
belemmeringen die buiten ons zijn.
Positieve vrijheid
Voorzieningen die door de staat geleverd moeten worden. Dat is
positieve vrijheid, Bepaalde voorzieningen die je niet hebt, gebreken,
dingen die je mist, Belemmerd door dingen die er niet zijn, zoals
gezondheidszorg. (sociale grondrechten)
- Wezensvrijheid
Geestelijke belemmeringen, in onszelf. Verslavingen. Onvrij voelen in je
geweten.
Wezens is weten van de mens. Je bent geen mens meer als je verslaafd
bent en dus zoveel geestelijke belemmeringen hebt.
Radbruch en Kelsen
- Representanten van natuurrechtsleer (Radbruch II), van normatief
rechtspositivisme (Radbruch I) en van beschrijvend
rechtspositivisme (Kelsen)
- Wat maakt het eigenlijk uit? (De historische context)
Radbruch
- Gustav Radbruch geboren te Lübeck, Duitsland, op 21 november
1878
- Academische carrière in de rechtswetenschappen (Heidelberg en
Königsberg), onderbroken door WO I (soldaat)
- Lid van de Sociaaldemocratische partij en later Reichsminister
(1921), ontwerpt een nieuw Wetboek van Strafrecht
- Ontslagen als hoogleraar in 1933 (Nazi’s aan de macht)
- Terug in 1945
- Sterft in 1949
Radbruch
- Einführung in die Rechtswissenschaft (1910)
- Rechtsphilosophie (1914)
- Fünf Minuten Rechtsphilosophie (1945)
- Gesetzliches Unrecht und übergesetzliches Recht (1946)
Radbruch I
- De drie waarden van het recht
Ieder rechtsstelsel wil deze drie waarden zo goed mogelijk
verwezelijken
- Rechtvaardigheid:
Rechtvaardige betrekkingen tussen mensen; niet "een rechtvaardig
mens"
Rechtvaardigheid als samenleving die rechtvaardig is.
Wet (nomos) komt van nemo (toedelen), zegt Cicero (week 3):
gerechtigheid is de vaste en constante wil om ieder het zijne toe te
delen
Vereffenende gerechtigheid (privaatrecht en strafrecht; tussen
"gelijken")); verdelende rechtvaardigheid (publiekrecht; bepaalt wie
als gelijken moeten worden gezien) (Aristoteles; week 2)
Volgens Radbruch is de verdelende rechtvaardigheid het
fundamentele rechtsbegrip
Recht is een verwezenlijking van rechtvaardigheid
We kunnen recht herkennen als recht d.m.v. rechtvaardigheid
Gelijke gevallen gelijk behandelen. Maar wie vallen onder gelijken?
Radbruch I
- Maar wanneer zijn de gevallen gelijk? Wat is het doel?
Verschilt per rechtsstelsel. Ene stelsel behandelt vrouwen ongelijk.
Rechtvaardigheid is gelijke gevalle gelijk behandelen. Vrouwen worden
niet als gelijken gezien en dus kan een stelsel dat vrouwen ongelijk
behandelt alsnog als rechtvaardig gezien worden.
- Een tweede rechtswaarde moet worden onderscheiden:
doelgerichtheid
Om rechtvaardigheid in te vullen heb je tweede waarde nodig,
doelgerichtheid. Wat is het doel wat je als rechtsorde nastreeft. Daar
verschillen mensen over van mening.
- De doelen van het recht / de doelen van de staat
- Partijpolitieke opvattingen over het doel van de staat (relativisme)
Radbruch I
- Maar het recht kan niet overgelaten worden aan de
meningsverschillen tussen individuen
- Er moet orde zijn
- Zo komen we uit bij de derde rechtswaarde: rechtszekerheid
Verschillen van mening hoe we doel willen invullen, recht niet overlaten
aan meningsverschillen. Moet gekozen worden om rechtszekerheid te
garanderen. Duidelijk zijn wat het recht is en hoe het wordt toegepast
Radbruch I
- Wat wil Radbruch met zijn rechtstheorie met de drie rechtswaarden?
- Beschouwen, analyseren
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper krentenkakker3000. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
