Tentamensamenvatting experimenteel onderzoek PB0422 aan de hand van de oefententamenvragen. Als je deze highlights samenvatting volledig snapt en kent, dan zou je de toets foutloos kunnen maken.
Volledig gerandomiseerd versus Quasi-experimenteel:
Volledig gerandomiseerd zuiver experiment:
- Randomisatie wordt gebruikt om deelnemers willekeurig toe te wijzen aan
experimentele condities of manipulaties.
- Geen garantie dat alle storende factoren gelijk verdeeld worden over alle
condities, bij voldoende proefpersonen worden verstoringen in causale
inferentie ook gelijk verdeeld
- Zorgt voor het onder controle houden van verschillen in
persoonlijkheidskenmerken, die mogelijk van invloed kunnen zijn op het effect
van manipulatie op de afhankelijke variabele.
- Vaak onnatuurlijk
Quasi-experimenteel:
- GEEN randomisatie bestaande groepen
- Zwakker in het aantonen van causale relaties dan een zuiver experiment
- Meer ecologische validiteit natuurlijke omgeving
Toewijzen aan condities kun je zoveel mogelijk gelijk houden door:
-Matching
-Blok designs
-Statistische controle
Gedeeltelijk randomiseren clusterrandomisatie:
Bestaande clusters van deelnemers bijvoorbeeld schoolklassen. Deze clusters
worden vervolgens random verdeeld over de condities.
Voordeel: Natuurlijke groepen.
Nadeel: Geen perfecte randomisatie invloed storende variabelen valt niet uit te
sluiten.
Experimentele controle Er wordt rekening gehouden met (of ‘gecontroleerd
wordt voor’) kenmerken van onderzoekseenheden (meestal proefpersonen) die
mogelijk een verstorende rol kunnen spelen in het experiment Blokontwerp,
precisiecontrole en globale controle (hieronder besproken bij
toewijzingsprocedures).
,Toewijzingsprocedures:
- Randomisatie essentieel in zuiver experimenteel onderzoek
- Matchen zorgen dat experimentele en controle groep gelijk zijn op externe
belangrijke kenmerken die naar verwachting een belangrijke invloed hebben
op de afhankelijke variabele.
Groepsgewijs matchen blokontwerp (onder deze opsomming meer
uitgebreid beschreven)
Precisiecontrole Voor elke proefpersoon in de experimentele groep
een bijpassende persoon voor de controlegroep vinden met
vergelijkbare kenmerken. Je maakt dus paren met vergelijkbare
kenmerken: bv. vrouw, hoogopgeleid, randstad, gemiddeld inkomen
etc.) Als je op een groot aantal achtergrondkenmerken wilt matchen,
moet je over een grote steekproef beschikken om tot gelijke paren te
kunnen komen.
Globale controle Je streeft naar gelijke frequenties van kenmerken in
de experimentele en controle groep, maar maakt geen paren. Denk aan
evenveel vrouwen of hoogopgeleiden. Aangezien bij globale controle
niet gekeken wordt naar paren is dit een minder precieze vorm van
matchen dan precisiecontrole.
Homogeniseren Groepen zijn zo homogeen mogelijk wat betreft de
externe variabele. Bv. enkel jongeren of ouderen onderzoeken. De
variatie neemt af (minder ruis) waardoor het signaal sterker wordt.
Blokontwerp Proefpersonen worden voorafgaand aan het eigenlijke experiment
ingedeeld in homogene categorieën op basis van bepaalde kenmerken, zoals
geslacht of leeftijd. Dit design is geschikt wanneer er een beperkt aantal
verstorende variabelen zijn en vereist een groter aantal proefpersonen.
Gerandomiseerd blokontwerp: Experimenteel ontwerp waarbij zowel
randomisatie over experimentele condities wordt toegepast als
experimentele controle. Het combineert de voordelen van randomisatie en
heeft precieze experimentele controle door het uitschakelen van het
verstorende effect van leeftijd.
Blokontwerp: Quasi experiment waarbij enkel experimentele controle
plaatsvindt.
Bv. het testen van een nieuw medicijn waarbij een 2 x 3 design wordt toegepast. Je
hebt dan een medicijn in de experimentele groep en een placebo in de controle
groep, daarnaast heb je drie verschillende leeftijdsgroepen: jong, middelbaar en
senior. Er zijn nu 6 verschillende combinaties mogelijk. De variabele die worden
,gekozen in een blokontwerp, bijvoorbeeld leeftijdscategorieën, worden gekozen
omdat verwacht wordt dat deze het verband beïnvloeden tussen behandeling en
effect. Het toewijzen gebeurt dan op basis van leeftijdscategorieën, zodat de
experimentele en controle groep volledig gelijk zijn op de kenmerken die de basis
vormden voor de indeling in blokken.
between-subject versus within-subject design en een mixed design:
Between-subject design Er vindt manipulatie plaats tussen proefpersonen. Er
worden meerdere groepen van proefpersonen gevormd en elke groep ontvangt
een andere manipulatie (of treatment). Dus groepen of personen worden met
elkaar vergeleken.
within-subject design de manipulatie vindt plaats binnen proefpersonen. Dat
betekent dat dezelfde proefpersonen aan alle condities worden blootgesteld.
Hierin kan de volgorde gevarieerd worden. Dus een groep of persoon zal
meerdere manipulaties en metingen ondergaan. Dus als alle proefpersonen
worden blootgesteld aan alle experimentele en controlecondities.
Volgorde-effect: Reacties kunnen worden beïnvloed door de volgorde waarin de
condities worden aangeboden.
Counterbalancing: Volgorde van condities wordt gevarieerd om te voorkomen dat
het volgorde effect optreedt.
Een mixed-design is een combinatie van een between-subject en een within-
subject design. De manipulaties vinden dus zowel tussen als binnen
proefpersonen plaats. Bijvoorbeeld, in een medicijn-placebo-onderzoek met een
voormeting en een nameting wordt er zowel tussen proefpersonen (medicijn-
placebo) als binnen proefpersonen (voormeting: geen pilletje genomen - nameting
wel pilletje genomen) gemanipuleerd.
Experimentele designs:
Pre-experimentele designs bevatten een of meerdere elementen van
experimenten (zoals bijvoorbeeld een manipulatie of meerdere observaties), maar
stellen de onderzoeker niet in staat om voldoende controle te houden over
externe invloeden om bij benadering causale uitspraken te kunnen doen.
Voorbeelden van pre-experimentele designs zijn de one-shot case study, het one-
group pre-post design en een experiment in bestaande groepen met enkel een
nameting.
, Schematische weergave van Pre-experimentele designs:
Schematische weergave van designs van zuivere (gerandomiseerde)
experimenten:
Het Solomon vier-groepen-design combineert het posttest-only en het pre-test
posttest control design. Er zijn vier groepen, waarbij het experiment met twee
groepen (experimentele en controlegroep) twee keer wordt uitgevoerd, één keer
met en één keer zonder voormeting. Daardoor kan een mogelijk onbedoelde
invloed van een voormeting in kaart worden gebracht.
Quasi experimentele onderzoeksdesigns / twee longitudinale onderzoeksdesigns:
In een longitudinaal design zijn meerdere metingen over de tijd gedaan binnen
dezelfde proefpersonen.
Manipulatiechecks:
Een manipulatiecheck gaat over de vraag of de manipulatie is geslaagd. In andere
woorden: heeft de manipulatie het gewenste effect gehad, ongeacht het effect dat
deze heeft gehad op de afhankelijke variabele waar de hypothese over gaat? Het
doel hier is niet om te beoordelen of de manipulatie een effect heeft gehad op de
afhankelijke variabele van het onderzoek, maar puur om te onderzoeken of de
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper psychologieou. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,46. Je zit daarna nergens aan vast.
