Samenvatting
Samenvatting alle hoofdconcepten geschiedenis vwo
- Vak
- Geschiedenis
- Niveau
- VWO / Gymnasium
Samenvatting van alle vier de hoofdconcepten - Steden en burgers in de lage landen, Verlichting, China en Duitsland.
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 28 pagina's
Voorbeeld 3 van de 28 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
Steden en burgers in de Lage Landen (1050-1700)§1 Opbloei van handel en nijverheid in Vlaanderen
De graanopbrengst was in het graafschap Vlaanderen het hoogst van alle Nederlandse
gewesten. De agrarische productie groeide door:
- Ontginningen
- Inpolderingen → zo krijg je vruchtbare landbouwgrond
- Ontwikkeling van een betere ploeg → ploegen werden getrokken door wendbare
paarden in plaats van ossen
- Stapte over van het tweeslagstelsel naar het drieslagstelsel
De bevolkingsgroei maakte nieuwe ontginningen noodzakelijk, die vervolgens weer
bijdroegen aan verdere bevolkingsgroei. Dit begon in de Nederlanden en Noord-Vlaanderen.
Door de toename van voedselproductie kon een deel van de bevolking zich richten op
ambachten. Deze ambachtslieden vestigden op plekken die regionale marktfunctie hadden.
De boeren kwamen er hun landbouwoverschotten verhandelen tegen nijverheidsproducten.
Het gebruik van geld kwam weer op in de stad maar ook op het platteland. Dit bevorderde
de handel en het was winstgevend. Er ontstond een monetaire economie.
De verstedelijking nam toe. De landbouwsamenleving werd weer een landbouwstedelijke
samenleving. Voor de horigen en de rijke stedelingen was de verstedelijking gunstig.
Horigen trokken naar de stad, maar dit was illegaal; ze waren aan het domein gebonden. De
nieuwkomers, aspirant-poorters, werden in de stad beschermd omdat de stad graag
mensen binnenhaalden voor een verdere groei. Horigen die een jaar en een dag in een stad
waren, werden niet meer teruggehaald naar het domein. Om leegloop van het platteland te
voorkomen, moest de adel de plichten van de horigen op het platteland verminderen - de
rechtspositie van de horigen verbeterde. Privileges werden vastgelegd in stadsrechten.
Deze voorrechten gaven de stedelingen meer invloed op het bestuur.
Atrecht kende verschillende positieve factoren voor stadsgroei:
- De stad lag in een vruchtbaar gebied dat rijke graanoogsten leverde
- De wegen uit de Romeinse tijd waren nog grotendeels intact
- Goede verbinding met het noorden van Vlaanderen via de rivieren Scarpe en
Schelde
De monniken die in het klooster bij de Scarpe woonden, ontgonnen het omliggende gebied
waardoor de voedselproductie toenam.
De stad stimuleerde de komst van aspirant-poorters door hen een stuk grond te geven om er
een huis te bouwen. Om de belangen van de groeiende stadsgemeenschap te verdedigen,
streefden de inwoners vanaf de vroege twaalfde eeuw doelen na die de bonum commune
ten goede kwamen:
- Juridische bescherming van de vrijheid van stadsbewoners
- Rechtszekerheid en reglementering van handel en nijverheid
- Bescherming van de stad
- Vergroting van de invloed van de poorters op het bestuur en op de rechtspraak
- Handhaving van orde en rust
De inwoners moesten aan de graaf van Vlaanderen een grondbelasting betalen. De
stedelingen richtten zich op het verkrijgen van bestuurlijke en rechterlijke macht. De graaf
benoemde enkele stedelingen in ruil voor belastingen, leningen of beloftes, van trouw tot
schepen. Zij vormden een permanente rechtbank. Ze kregen bestuurlijke taken en
beheerde de stadsfinanciën.
,Atrecht was een belangrijke regionale markt. De textielnijverheid was er erg groot en er
werden allerlei innovaties toegepast. Al in de twaalfde eeuw waren Atrechtse parmentiers in
gilden georganiseerd. Deze beroepsorganisaties hadden een sterke religieuze en sociale
inslag:
- Ze hadden in de kerk een altaar
- Ze kwamen samen voor begrafenissen en feesten
- Zorgden voor zieken, weduwen en wezen van de gildeleden
De gilden vervulden echter vooral een economische rol. Ze zorgden er met strenge
reglementen voor dat ambachtslieden producten van hoge kwaliteit leverden. Handelaren
konden erop vertrouwen dat producten uit Atrecht van hoge kwaliteit waren. Zo zorgden ook
de gilden voor het bonum commune.
De graaf van Vlaanderen garandeerde een veilige markt door marktvrede en strenge
rechtspraak toe te passen. Atrechtse handelaren bezochten eerst vooral steden in
Vlaanderen, maar al snel namen ze ook deel aan interregionale handel. De handelaren
organiseerden zich in koopliedengilden. Een aantal koopliedengilden uit steden in
Vlaanderen en Namen (stad in België) sloten een onderling verbond om elkaar te steunen bij
de interregionale handen. Deze zogenaamde 'Hanze van Zeventien Steden' zorgden voor
gewapende bescherming bij het vervoer van handelswaren, verdedigden de belangen van
de handelaren en gaven juridische hulp bij rechtszaken.
Atrechtse handelaren leerden wisselbrieven kennen. Een handelaar kreeg in ruil voor
goederen een schriftelijk bewijs dat hij een bepaald geldbedrag tegoed had. Handelaren en
geldschieter brachten geen rente in rekening, maar beloofden bij voldoening van de wissel
een groter bedrag te betalen dan de waarde van de koopwaar. Aan koningen en edelen die
een chronisch geldgebrek hadden leenden ze zeer winstgevend geld uit. Atrecht vervulde
daarbij de rol van belangrijkste financiële markt van alle Vlaamse steden. Door leningen te
verstrekken aan de graaf van Vlaanderen konden steeds meer rechten op het gebied van
bestuur en rechtspraak worden afgedwongen.
Sociale lagen:
1. Het patriciaat: bestond uit families die al sinds vele generaties grond bezaten en rijk
waren geworden door de waardestijging van hun bezittingen en door hun deelname
aan de handel. In hun leefstijl probeerden zij de adel te imiteren. Door hun toezicht
op gilden beheersten zij niet alleen de handel, maar ook de nijverheid.
2. Nieuwkomers in de stad die rijk waren geworden in de handel
3. De gildeleden waarbinnen de gildemeesters de hoogste status hadden. Rangorde:
a. Scheerders - werd goed betaald
b. Mensen die vies en zwaar werk deden
4. Arbeiders die niet waren georganiseerd en die vaak geen werk hadden.
Het gemeen: term die gebruikt wordt als aanduiding voor alle burgers die niet tot het
patriciaat behoorden.
De schepenen werden gekozen uit het patriciaat. Rijke nieuwkomers hadden geen kans om
tot schepen te worden gekozen. In Vlaamse steden kwam het gemeen in opstand. Een
opstand vormde een bedreiging voor de macht van de graaf en het patriciaat en moesten
dus vaak toegeven. De schepenen werden nu jaarlijks vervangen, maar kwamen wel nog
altijd uit het patriciaat. Later werd ook buiten het patriciaat mensen verkozen. Ook het
geldgebrek was een motief. Rijke handelaren uit Brugge eisten meer invloed op het
stadsbestuur. De graaf bepaalde verder dat de gilden een stadsraad kregen die de
schepenen moesten controleren.
, Aan de Guldensporenslag lagen verschillende conflicten ten grondslag:
1. Strijdpunt van de politiek van Filips IV van Frankrijk om de macht van de adel te
verminderen. Hij eiste van graaf Gwijde van Vlaanderen totale gehoorzaamheid.
2. Strijd om Engelse gebieden in Frankrijk. Filips IV eiste dat Vlaanderen daarbij de
Franse zijde zou kiezen. Door afhankelijkheid van Vlaanderen van Engelse
wol-import was dat onacceptabel.
3. Interne strijd van Vlaamse steden tussen het patriciaat en het gemeen. Graaf Gwijde
koos steeds meer partij voor het gemeen. Filips IV had steun van het patriciaat en
kwam volgens de graaf zijn plichten als leenheer niet na, de graaf erkende hem niet
meer als leenheer.
De Franse ridders en soldaten bezetten Brugge, maar zij werden gedood door de Brugse
bevolking. Filips IV wilde die moordpartij wreken en stuurde de Franse ridder elite naar
Vlaanderen. De Fransen verloren de strijd. Door deze overwinning nam de bestuurlijke
invloed van de patriciërs af. De ambachtslieden kregen meer macht. De patriciaat slaagde er
al snel in om zijn macht te herstellen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper irissmeets1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €15,47. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 53022 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen