HC 1
Maandag 15 oktober 2018
Er is altijd dezelfde rangorde bij de rechtsbevoegdheid!
Rechtsvragen, keuze uit:
1) Rechtsmacht of arbitrage
2) Toepasselijk recht
3) Erkenning en tenuitvoerlegging
Rangorde
1) Is het een verordening? Nee, vraag 2.
2) Is het een verdrag? Nee, dan nationaal recht Rv, Boek 10 BW en jurisprudentie
Als je in de bron ‘verordening’ zit en je kunt het niet vinden dan kun je niet zomaar naar
beneden, eerst in bron ‘verordening’ blijven zoeken!
Soft law = recht dat niet door een staat is uitgevaardigd, maar zoveel gebruikt dat het tot recht
is verworden HR: UCP is géén gewoonterecht!
Incoterms géén gewoonterecht kan wel gebruikt worden, maar dan moeten de partijen
de Incoterms expliciet van toepassing verklaren
Incoterms zijn bedacht door ICC ICC heeft eigen arbitrage instituut
Unidroit heeft diverse materieelrechtelijke verdragen bedacht. Unicitral vooral gebruikt door
investeerders die tegen een staat procederen.
Arbitrage
Private geschilbeslechting je kiest je eigen rechters (arbiters) eigen procedureregels
eigen taal (in Rotterdam pilot om in het Engels te procederen, maar HR blijft in het
Nederlands!)
Bij arbitrage is vertegenwoordiging door een advocaat niet verplicht!
Arbitrage is handig bij een tenuitvoerlegging buiten de EU. Daarnaast is de procedure geheim
en dus verschijnt het nergens (géén gepubliceerde jurisprudentie) geschil over zaken die je
liever niet aan de grote klok hangt kun je geheim houden zeker in het handelsrecht vindt
een proces bijna nooit achter gesloten deuren plaats ander voordeel van arbitrage is dat er
meestal geen hoger beroep mogelijk is!
Modelclausule van arbitrage instituut partijen moeten ondubbelzinnig kiezen voor
arbitrage door clausule in hun overeenkomst!
Procesrecht Internationale Arbitrage
Geen verordening? Nee
Dan verdrag Verdrag van New York of Nederlands-Belgisch Executieverdrag
Plaats van arbitrage buiten NL: art. 1074-1076 Rv
Pagina 1 van 34
,Let op! Brussel I-bis Verordening NIET van toepassing op arbitrage! Uitgesloten om op
tentamen een artikel uit het Verdrag van New York of Brussel Ibis aan te halen bij een
arbitrage, want wordt altijd fout gerekend!
Per 1 januari 2015 arbitragerecht aangepast nieuwe regels van toepassing op arbitrages
gestart op 1 januari 2015 of daarna!
Voordelen arbitrage:
- Zelf rechter benoemen die deskundig is op het gebied
- Mogelijkheid om 3 arbiters te benoemen (elke partij 1 + voorzitter = 3)
- Vertrouwelijkheid
- Je kunt ‘neutrale’ staat kiezen voor proces
- Compromis tussen common law en civiel recht mogelijk
Nadelen arbitrage:
- Moeilijk om vonnis te vernietigen bij gemaakte fouten
- Hoge kosten
- Rechtsonzekerheid je weet niet welke bevelen je krijgt door arbiter
- Niet alle soorten zaken kunnen via arbitrage, bijv. familierecht of vernietiging
bestuursbesluiten
- Mogelijkheid dat je bij verlies alle proceskosten moet betalen (ook die van tegenpartij)
- Er gaan geruchten dat de arbiter elke partij een beetje tegemoet komt
Voordelen forumkeuze (rechter):
- Lagere kosten
- Meer rechtszekerheid, voorzienbaarheid
Nadelen forumkeuze (rechter):
- Rechters niet altijd expert
- Jurisprudentie openbaar gepubliceerd
- Weinig eigen controle over proces
- Buiten EU niet altijd erkenning
Haags Forumkeuzeverdrag sinds 1 oktober 2015 voor hele EU geldig (in Denemarken pas
geldig sinds 1 september 2018!)
Altijd oneven aantal arbiters in NL, maar kan in andere landen anders zijn!
Lex arbitri = processuele regels
- Recht van de plaats van arbitrage gekozen in arbitrage overeenkomst of achteraf
vastgesteld door partijen, instituut of arbiters
- Kan voor niet-dwingend recht opgezet worden door partijen, al dan niet via reglement
Niet alles is dwingend, maar sommige elementen wel! Als je reglement van Instituut gebruikt
veel minder administratieve rompslomp.
Als je niet zelf keuzes maakt dan val je onder het automatische regelkader van het lex arbitri!
Wraking van arbiters is mogelijk vaak bij vooroordelen van arbiter of als hij/ zij enerzijds
verbonden is met één van de partijen
Pagina 2 van 34
,Ad hoc arbitrage = niet via instituut (géén administratie)
In NL is arbitraal vonnis vernietigd omdat 1 van de arbiters zijn handtekening er niet onder
had gezet!
In veel landen kun je niet over belastingzaken arbitreren.
Je zou in arbitrage overeenkomst kunnen kiezen voor nationaal recht, maar gebeurt bijna
nooit! Bij geldige arbitrageclausule is de Nederlandse rechter onbevoegd!
Arbiters hebben geen eigen IPR, want ze horen niet tot een staat recht wat ze het meest
geschikt voorkomt, in praktijk vaak wel EU recht, omdat dat makkelijk is rechter is
daarentegen verplicht om IPR ambtshalve toe te passen, heeft geen keuze!
Rechter
3 rubriekjes:
1) Betekening
2) Rechtsmacht
3) Executie
Verordening werkt rechtstreeks door!
Brussel Ibis 2012 burgerlijke en handelszaken maar veel rechtspraak zal nog gebaseerd
zijn op EEX Vo 2002!
Brussel Ibis 2012 Let op! Afschaffing exequaturprocedure met deze verordening!
Litispendentieregeling tussen dezelfde partijen zijn er meerdere procedures die op elkaar
lijken (of met dezelfde kwestie te maken hebben), dus is er een regeling nodig om te
voorkomen dat er tegenstrijdige uitspraken komen!
Welke rechter is internationaal bevoegd?
1e vraag blijft: verordening of verdrag? Geen van beiden, kijk dan in Rv!
Brussel Ibis Vo heeft een klein broertje, namelijk EVEX Verdrag voor EU/EER (dus incl.
Noorwegen, IJsland, Zwitserland en de EU) EVEX geldt voor de gehele economische
ruimte, omdat Noorwegen, IJsland en Zwitserland niet onder Brussel Ibis Vo vallen!
Brussel Ibis Vo
Burgerlijke handelszaken, behalve:
- Arbitrage! (belangrijk voor tentamen!)
- Personen- en familierecht, erfrecht
- Faillissementsprocedures
- Belastingzaken
Formele toepassing in welke territoriale gevallen?
In Brussel Ibis Vo is de hoofdregel: de woonplaats van de verweerder! Als de woonplaats
van de verweerder in de EU is dan moet je Brussel Ibis Vo gebruiken.
Pagina 3 van 34
, Exclusieve bevoegdheden art. 24 Brussel Ibis Vo staat los van woonplaats, maar gaan vooral
over het soort geschillen denk aan zetel van de vennootschap (= recht van statutaire zetel,
werkelijke zetel is daar waar het bestuur zetelt) als jouw geschil onder art. 24 valt kijk je
niet verder, want dan is de eerste stap bij Brussel Ibis Vo.
Op het moment dat de verweerder in de EU woont zijn er nog wel alternatieven! Zie art. 7
Brussel Ibis plaats waar de overeenkomst moet worden uitgevoerd of zie art. 8 Brussel
Ibis, namelijk of je bij meerdere dagvaardingen andere partijen kunt ‘mee dagen’
Categorie buiten zichzelf is art. 35 Brussel Ibis voorlopige en bewarende maatregelen
denk aan kortgeding, beslaglegging
Bij art. 26 Brussel Ibis moet je ervan uitgaan dat de wederpartij komt en procedeert.
Bij de toepassing van art. 25 Brussel Ibis (forumkeuze rechter), let dan op voorwaarden bij
consumenten/ verzekeringen/ werknemers, want die kunnen heel streng zijn!
Je moet altijd volgens de stapjes van het schema lopen!
Als de verweerder buiten de EU woont verandert dat de zaak! Want dan ben je niet aan de EU
verbonden! dan kijk je in Rv
Rechter aanwijzen = forumkeuze
Kan expliciet of stilzwijgend
Woonplaats verweerder bepaalt Brussel Ibis Vo in art. 62 (natuurlijke personen) en art. 63
(rechtspersonen)
Géén verweerder in EU? Dan nooit art. 7 en 8 Brussel Ibis!
Je kunt bij een forumkeuze kiezen voor een rechter, maar die is niet per se exclusief bevoegd
vaak in bankenzaken niet-exclusieve forumkeuze als je bij een forumkeuze hier niets
over schrijft dan wordt ervan uitgegaan dat het een exclusieve forumkeuze is!
Geen forumkeuze? Kijk dan naar woonplaats verweerder of art. 7 lid 1 Brussel Ibis
Art. 7 lid 1 sub a Brussel Ibis Min. aantal verbintenissen uit overeenkomst is 2, want beide
partijen moeten iets doen. Je bekijkt het per verbintenis in het geschil. Je mag naar de rechter
van de plaats van uitvoering.
Art. 7 lid 1 sub b Brussel Ibis Plaats van uitvoering:
1) Koopovereenkomst (plaats van levering: uit overeenkomst (Incoterms 2010), dan wel
feitelijke aflevering je kunt procederen bij de rechter van de plaats van levering
(alternatief)
2) Dienstenovereenkomst (activiteit tegen vergoeding, plaats van dienst)
Je bent in art. 4 Brussel Ibis (woonplaats verweerder) heb je een keuze, kijk dan in art. 7
Brussel Ibis: dienst of koop? Bij koop kijken of de plaats van de koop is gekozen en anders
kijk je naar de feitelijke levering. Bij dienst kijk je waar de dienst wordt uitgevoerd. Pand
geschilderd in Leiden? Dan Leiden!
Pagina 4 van 34
