Geriatrie en veroudering
Gezondheidswetenschappen jaar 2
,Geriatrie en veroudering
Introductie college
Beeldvorming ouderen (H38)
1. Terror management theory = als je aan ouderen denkt denk je ook aan dood (confrontatie
sterfelijkheid)
2. Social identity theory = je eigen leeftijdsgroep zie je positiever (automatisch afstand ouderen
als jongeren, maar ouderen doen het ook)
3. Social role theory = sociale rol bepaalt je beeldvorming (bijvoorbeeld stoppen met werken
leidt tot negatief beeld ouderen)
Hoorcollege 1: Demografie
Demografie = Wetenschap die de kwalitatieve kenmerken van de bevolking beschrijft
Centraal bureau van de statistiek (CBS): openbaar maken van op grond van onderzoek
samengestelde statistieken (staat ook in wet)
- Belangrijke bron betrouwbare gegevens
Kan ook prognose in tabellen zetten (verwachting) → bijvoorbeeld voor 2040
Demografische patronen
- Dubbele vergrijzing = ook het aantal 85-plussers binnen de 65-plussers neemt toe
- Verminderde feminisering van de ouderdom: % vrouwen binnen de 85-plussers zal afnemen
(prognose) goede ontwikkeling, want meer mannen worden ouder, en bijvoorbeeld veel
heteroseksuele koppels zouden langer samen kunnen zijn.
- Multiculturalisering van de ouderdom: % mensen met (niet-westerse) migratieachtergrond
binnen 65-plussers neemt toe. Bij percentages met migratieachtergrond geen prognoses,
omdat dit lastig te voorspellen is → mensen gaan weer emigreren, en het heeft met name te
maken met ontwikkelingen die elders in de wereld plaatsvinden.
Bevolkingsontwikkeling
- Sterfte
- Geboorte
- Migratie
Aantal mensen dat wordt geboren groter dan aantal mensen dat overlijdt = natuurlijke aanwas.
Belangrijke bron dan dat migratie tot nu toe is geweest voor bevolkingsgroei
Naarmate dat je ouder wordt neemt de kans om te overlijden steeds meer toe → sterfte door corona
in 2020 ongeveer 15.000, in 20221 ongeveer 16.000.
2
,Redenen toename levensverwachting
● Hygiëne: voeding, schoon drinkwater (19e eeuw)
○ afgenomen zuigelingen en kindersterfte
● Grotere afname infectieziekten: vaccinatie, antibiotica, verbeterde
werk/levensomstandigheden (begin 20e eeuw)
○ afgenomen sterfte in (vroege) volwassenheid
● Leefstijlfactoren, medische zorg (eind 20e eeuw)
○ afname sterfte op latere leeftijd (langer leven)
Mensen die geen kans hadden op reproductie krijgen dat nu wel → meer schadelijke genen
1st longevity revolution: controle van de omgeving
- Levensverwachting +20 jaar → weinig controle over omgeving en leefomstandigheden
- Toename laatste 2000 jaar → door bijv. verbeteringen in voedselproductie, hygiëne en
medische kennis, landbouwtechnieken, sanitaire voorzieningen
- Sterke toename 20e en 21e eeuw
- Mensen die geen kans hadden op reproductie krijgen dat nu wel → meer schadelijke genen
2nd longevity revolution: innovaties in medische zorg
- Kans op te overlijden met hartziekten in de afgelopen decennia afgenomen
- Diabetes wordt in een veel vroeger stadium ontdekt, door middel van preventie kunnen we
beter voorkomen dat het zich ongunstig ontwikkelt.
- Hierdoor zie je steeds meer ouderen met multimorbiditeit (2+ chronische ziekten).
○ Dit percentage bij 65-84 jarigen is in de afgelopen decennia toegenomen van
ongeveer 50% tot 70%
Hallmarks of ageing: in de wetenschap is er vrij veel aandacht naar het proberen te beheersen van
processen, bijvoorbeeld genomische instabiliteit, mitochondriale dysfunctie.
- Medische zorg en innovatie verlengen levens: hartchirurgie, nierdialyse, mitochondriale
dysfunctie
- Levensverwachting laten toenemen door manipulatie van interne biologische processen die
de limieten van de duur van het leven oprekken.
HALLMARKS OF AGEING
● Zijn genetische, cellulaire en moleculaire processen die
optreden tijdens ‘normale’ veroudering
○ DNA-schade, verminderde herstelmechanismen, etc.
● Experimenteel stimuleren van deze processen leidt tot
versnelde veroudering
● Ingrijpen in deze processen (stoppen, afremmen) leidt tot
minder snelle veroudering
○ Beschermen DNA-schade, verminderen van
ontstekingen en oxidatieve stress, etc.
3
, ● Medische zorg en innovatie verlangen levens: hartchirurgie, nierdialyse, verbeterde medicatie
● Levensverwachting laten toenemen door manipulatie van interne biologische processen die
de limieten van de duur van het leven oprekken
Conclusies samenstelling bevolking
- Afgenomen sterftekansen hebben geleid tot langere levensverwachting
- De veroudering van de baby-boom generatie bepaalt grotendeels veroudering bevolking
- Geboortecijfer al enige tijd relatief laag, maar in vergelijking met andere landen hoger
waardoor veroudering van de bevolking in NL in de nabije toekomst meevalt (relatief gezien)
- Migratie is voor NL van relatief kleine invloed geweest op bevolkingsgroei
Conclusie levensverwachting
- Optimisme over stijging levensverwachting, maar voorspellingen zijn onzeker (bijvoorbeeld
corona)
- De eerste longevity revolutie → mogelijk gemaakt door het manipuleren van de omgeving
er zijn nog steeds wel mogelijkheden tot verbetering
- Een tweede longevity revolutie → nodig om levensverwachting ook oudere leeftijden te
verhogen; ontwikkelingen zijn onzeker
Groene druk: geeft verhouding weer tussen het aantal mensen tussen 20 en 65 jaar en het aantal
mensen in de bevolking dat jonger is dan 20 jaar.
Grijze druk: geeft verhouding weer tussen het aantal mensen tussen 20 en 65 jaar en het aantal
mensen in de bevolking dat ouder is dan 65 jaar
2 dingen waar grijze druk geen rekening mee houdt;
1. De grijze druk definieert alle mensen van 65+ als maatschappelijke ‘last’, ongeacht
economische, sociale of medische omstandigheden
2. De grijze druk ziet iedereen in de ‘werkende leeftijd’ (20-65 jaar) ook als werkend
Hoorcollege 2: verouderingstheorieën
Biologische veroudering = het proces van fysiologische achteruitgang, waardoor de kans op
overlijden vergroot → ofwel het verlies van fysiologische homeostase
4 type veroudering:
1. Chronologische veroudering = op basis van kalenderjaren
2. Biologische veroudering (op basis van status lichaam) = schade aan
moleculen, cellen en weefsels
3. Emotionele veroudering = proberen de paradox tussen verliezen van ouderen
of lichamelijk, functioneel, cognitief en sociaal vlak en hun positieve oordeel
over het leven te verklaren
4. Sociale veroudering = proberen te verklaren hoe ouderen door hun omgeving oud worden
gemaakt
4
