Hoorcolleges – Recente ontwikkelingen in risicogedag
Hoorcollege 1 – trends in middelengebruik en verslavend gedrag
20 oktober voor 13:00 inleveren van blog/ski-fly
Risicogedrag -> middelengebruik, alcohol en drugs, eetgedrag en agressief gedrag
In 1999 – 2021 is een daling te zien in alcoholgebruik. De laatste jaren lijkt het weer een tikje
omhoog te gaan. In ieder geval niet gedaald.
Alcohol
Redenen voor deze afnamen kunnen zijn:
- Alcohol van 16 jaar 18 jaar
- Duurder geworden
- Meer kennis over het effect van alcohol
- Campagnes/nieuwsberichten
Echter is het niet verder gedaald de laatste 2/3 jaar, omdat:
- Meer alcohol op tv te zien
- Bodem bereikt?
- Niet iedereen is gevoelig voor campagnes
Impact coronacrisis
Studenten dronken gemiddeld minder alcohol tijdens de eerste lockdown in mei 2020. Daarna
nam alcoholgebruik weer toe er lijkt zelfs sprake van een ‘inhaalslag’
Is de sociale norm hiervan de oorzaak?
Roken
Voor jonger dan 16 jaar is het vanaf 1999-2021 afgenomen. Voor 16 jarige is het eerst
afgenomen en de laatste 2/3 jaar weer toegenomen.
Redenen voor deze afnamen kunnen zijn (duidelijker dan bij alcohol):
- Verbod op tabaksreclame
- Rookverbod in trein
- Rookvrije werkplek
- Rookverbod horeca
- Leeftijdsgrens van 16 naar 18
- Prijs in 10 jaar verdubbeld
Waarom dan toch een lichte stijging van 16-20-jarige?
- E-sigaret? Populair vangwege smaakjes, rol van influencers en hier zit een hoge
concentratie nicotine in, via e-sigaret wennen aan nicotine dus sneller aan echte
sigaretten
Omdat dit zorgwekkend is, is inmiddels een verbod gekomen vanaf oktober 2023.
Nieuw-Zeeland: generatieverbod op rookwaar. Na 2008 mag je geen tabak meer kopen.
Sigaretten mogen lang niet overal verkocht worden en nicotinegehalten omlaag gebracht
Australie: tabak is duur. E-sigaret verboden voor recreatief gebruik.
Nederland: nationaal preventie akkoord
,Campagnes helpen niet altijd, omdat het nog ‘ver weg is’. Zoals voor je 18 niet roken, dan
krijg je je rijbewijs of het wijzen op kanker bijvoorbeeld. Het draait om groepsdruk. Niet
roken betekent voor veel jogneren onmiddellijke sociale dood.
Experts zeggen:
- Accijnsverhoging zijn essentieel, prijs sigaretten moet jaarlijks omhoog
- Antirookmaatregelen moet zichtbaar zijn
- Verkooppunten omlaag
- Tabakslobby mag geen invloed meer hebben op beleid (fabrikanten proberen steeds
iets nieuws te introduceren)
- Generatiegebonden wet voor verbod tabaksverkoop?
- Campagnes? truth campain in 1998 in Florida was succesvol (jongeren voorleggen
dat ze een ‘replacement-roker’ zijn.
Tabak heeft het meeste aantal verslaafde. Alcohol de meeste gebruikers.
Slaap en kalmeringsmiddelen
Benzodiazepinen
Barbituraten en opiaten werden vroeger gebruikt, maar nu minder want de bijwerkingen
waren groter waardoor de kans op verslaving en overdosis groter is. Bij benzodiazepinen is de
kans op verslaving ook aanwezig, maar deze middelen zijn al een stuk minder gevaarlijk dan
barbituraten en al zeker minder gevaarlijk dan opiaten.
Slaapmiddelen en kalmeringsmiddelen zijn vaak beiden benzodiazepinen. Het enige waar ze
in verschillen zijn de dosis, opnamesnelheid en de werkingsduur
- 2019 8,3% van de Nederlandse scholieren van het VO ooit slaap-
kalmeringsmiddelen zonder recept en 11% met recept
- Dit ligt hoger dan het gemiddelde van de 35 Europese landen die deelnamen
(gemiddeld 6,6%).
Cannabis
Verzamelnaam voor hasj en wiet. Bevat veel THC roesopwekkende stof en CBD
rustgevende, ontspannende stof. De verhouding bepaalt welke ervaring je hebt.
Het eten van cannabis zorgt ervoor dat je moeilijk kunt doseren. Het duurt langer dat effecten
optreden, waardoor mensen een extra dosis nemen en ook houdt het langer aan. Daarnaast is
het minder voorspelbaar.
Cannabis heeft invloed op slaap, emotionele beleving, eetlust en het verwerken van
informatie, reactievermogen, high voelen.
Het kan ook:
- Negatieve psychische gevolgen hebben voor mensen die daar gevoelig voor zijn.
- Schade aan de luchtwegen brengen (o.a. door het hoge teergehalte)
- Hallucinaties, angst en paniek veroorzaken (bij een hoge dosering)
- Verslavend werken.
Prevalentie van cannabis ligt hoger onder studenten. Ongeveer 1/3
,Ecstasy
XTC werkt stimulerend; je krijgt energie en je voelt je wakker, bewustzijn veranderend,
muziek wordt anders waargenomen en je hebt meer behoefte aan knuffelen. XTC begint
meestal te werken 20- 60 minuten nadat je het hebt ingenomen en is na 4 tot 6 uur uitgewerkt.
Het gebruik van veel XTC-pillen of een hoge dosis MDMA binnen een korte
tijd kan leiden tot verschillende lichamelijke problemen
- Lichaamstemperatuur ontregeld
- Orgaanfalen (afkoeling is dus belangrijk)
- Belasting van hart en bloedvaten
Bijwerkingen (ook wanneer er geen sprake is van overdosering):
- Vergrote pupillen
- Verhoogde bloeddruk en tandenknarsen
- Disdagdip en geheugenverlies en depressieve gevoelens
- Ook komen paniekreacties en slaapstoornissen
Cocaïne
Werkt stimulerend op de hersenen. Energie, euforie en gevoel van opwinding en grote
helderheid. Duurt maximaal een uur. Cocaine wordt vaak gebruikt om te kunnen presteren:
men voelt zich sterk, actief, spraakzaam en vol zelfvertrouwen.
In de hersenen beïnvloedt cocaïne de manier waarop zenuwen signalen aan elkaar doorgeven.
Zenuwen doen dat met behulp van bepaalde stofjes. Cocaïne beïnvloedt vooral de werking
van het stofje dopamine. Het zorgt ervoor dat de dopamine zich ophoopt en meer signalen
doorgeeft. Dit zorgt ervoor dat het beloningscentrum in de hersenen geprikkeld wordt.
Daarom voel je je zo lekker. Cocaïne doet in mindere mate hetzelfde met de stoffen
(nor)adrenaline en serotonine. Nederland heet de hoogste prevalentie in het afgelopen jaar.
Ook een primair probleem in de verslavingszorg.
Risico: hartklachten, onrust/angst, psychische problemen, impotentie
Nederland is een grote gebruiker tov anderen landen.
Amfetaine (speed)
Doordat amfetamine (speed) de afgifte van dopamine stimuleert en de heropname blokkeert
wordt het beloningscentrum extra geprikkeld. Hierdoor ga je je euforisch en alert
voelen en word je spraakzaam. Door deze werking kun je ook sterk naar het middel gaan
verlangen.4,5% van de bevolking van 18> heeft ooit in zijn leven speed gebruikt
Risico: slapenloosheid, gewichtsverlies, paranoia
Populaire drugs in Nederland- lachgas
- Lachgas wordt het meest gebruikt
Bij lachgas kom je meteen in een roes en je ziet dingen in je omgeving waziger, geluid lijkt
langzamer en anders.
Hiervoor is een wet gekomen, om het gebruik terug te dringen.
GHB
Verdovende werking op het centrale zenuwstelsel en geeft een ontspannen gevoel; werkt
seksueel stimulerend.
Risico is o.a. overdosering (out gaan) en verslaving.
, 66% van ervaren gebruikers wel eens out gegaan
Heroine (opiaat)
- Wordt gemaakt van opium. Het wordt meestal met een injectienaald gespoten of
gerookt vanaf een stukje aluminiumfolie
- Bestaat uit verschillende vormen; fijn wit poeder of geelbruine brokjes
- Heroïne heeft in het brein een effect op dopamine en het doorgeven van pijnsignalen.
Gebruikers voelen zich gelukkig, ontspannen en voelen geen pijn.
- De effecten beginnen een minuut na inname en houden 4 tot 6 uur aan.
Risico’s: misselijkheid, braken, demping van de ademhaling, zeer
verslavend.
Wat heeft geleid tot de opium wet?
Coca cola bestond eerst uit cocabladeren en kolanoten. Er zat dus cocaïne in. Onder politieke
druk is het veranderd.
Designerdrugs
Veel drugs hebben een plantaardige oorsprong. Chemici kunnen deze werkzame stoffen uit
planten isoleren, sommige stoffen kunnen in het laboratorium na gemaakt worden. Als je
stoffen kunt namaken, dan kun je ze ook veranderen en (her)ontwerpen.
- Designerdrugs: de makers hebben de moleculaire structuur van bestaande
‘traditionele’ verboden drugsmoleculen, zoals amfetamine of cocaïne, een
klein beetje veranderd met de bedoeling een ‘nieuwe’ drug te maken.
De chemische structuur van designerdrug 4-FA lijkt bijvoorbeeld sterk op het verboden
pepmiddel amfetamine. Het verschil is slechts een fluoratoom, vandaar de naam 4-
fluoramfetamine (4-FA). De werking is vaak vergelijkbaar met de natuurlijke variant, maar de
stof viel niet onder de drugswet [hier komt mogelijk verandering in door aanpassing wet].
